Thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục chứng kiến những bước phát triển mạnh mẽ với sự ra mắt của Hợp đồng tương lai chỉ số VN100 (VN100F) vào ngày 10/10/2025. Là một trong những chỉ số quan trọng trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE), VN100 không chỉ phản ánh hiệu suất của 100 cổ phiếu hàng đầu mà còn mang lại công cụ mới cho nhà đầu tư trong việc quản lý rủi ro và đa dạng hóa danh mục. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về chỉ số VN100, ý nghĩa của nó đối với thị trường, cách tính toán, tiêu chí chọn lọc, cũng như đặc điểm của sản phẩm phái sinh mới VN100F.
VN100 Là Gì? Nguồn Gốc Và Cấu Trúc
Chỉ số VN100 là chỉ số chứng khoán đại diện cho 100 cổ phiếu có khả năng thanh khoản cao và giá trị vốn hóa hàng đầu trên sàn HOSE (còn gọi là HSX). Được xây dựng bởi Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh dựa trên thông lệ quốc tế, chẳng hạn như chỉ số FTSE 100 của Vương quốc Anh, VN100 được điều chỉnh để phù hợp với điều kiện thị trường Việt Nam. Chỉ số này chính thức ra mắt vào ngày 24/01/2014, với giá trị cơ sở ban đầu là 560,19 điểm.
Cấu trúc của VN100 bao gồm 100 cổ phiếu, trong đó:
- 30 cổ phiếu thuộc chỉ số VN30 (các blue-chip có thanh khoản cao và vốn hóa lớn nhất).
- 70 cổ phiếu thuộc rổ VNMidcap (các công ty vốn hóa trung bình).
Cả hai thành phần này đều nằm trong bộ chỉ số VNAllShare, giúp VN100 bao phủ hơn 95% giá trị vốn hóa của rổ VNAllShare. Điều này làm cho chỉ số có tính đại diện cao hơn so với VN-Index hoặc VNAllShare, vốn thường bị chi phối bởi các cổ phiếu lớn và bỏ qua biến động từ các cổ phiếu nhỏ hơn.
Theo dữ liệu gần nhất, top 10 cổ phiếu trong rổ VN100 chỉ chiếm khoảng 47,62% tỷ trọng, đảm bảo độ phân tán tốt và phản ánh đa dạng các ngành nghề như ngân hàng, bất động sản, sản xuất, công nghệ và hàng tiêu dùng.
Trước khi VN100 ra đời, thị trường chủ yếu dựa vào VN-Index (đại diện toàn bộ cổ phiếu niêm yết) và VNAllShare (bao quát tất cả cổ phiếu đủ điều kiện). Tuy nhiên, những chỉ số này dễ bị ảnh hưởng bởi biến động của các “ông lớn”, dẫn đến thiếu cái nhìn toàn diện về thị trường. VN100 khắc phục hạn chế này bằng cách tập trung vào các cổ phiếu có thanh khoản và vốn hóa ổn định, giúp phản ánh sát thực hơn xu hướng thị trường.
Ý Nghĩa Của Chỉ Số VN100 Đối Với Nhà Đầu Tư
VN100 mang lại nhiều giá trị thiết thực cho nhà đầu tư, từ cá nhân đến tổ chức. Là tập hợp của 100 cổ phiếu hàng đầu, chiếm khoảng 90% giá trị vốn hóa thị trường, chỉ số này cung cấp cái nhìn toàn diện về hiệu suất kinh tế Việt Nam. Cụ thể:
- Phản ánh xu hướng thị trường: VN100 giúp nhà đầu tư phân tích sâu hơn về biến động chứng khoán, loại bỏ ảnh hưởng từ các mã thanh khoản thấp. Điều này hỗ trợ phát hiện nhanh chóng các xu hướng tăng trưởng hoặc rủi ro, dựa trên dữ liệu từ nhiều ngành nghề đa dạng.
- Công cụ tham chiếu và dự báo: Với tính đại diện cao, VN100 là chỉ báo quan trọng để dự đoán hướng đi của thị trường. Nhà đầu tư có thể sử dụng nó để xây dựng chiến lược, chẳng hạn như đầu tư dài hạn vào các cổ phiếu ổn định hoặc phòng ngừa rủi ro qua sản phẩm phái sinh.
- Hỗ trợ đa dạng hóa danh mục: Bằng cách bao gồm cả blue-chip (VN30) và mid-cap (VNMidcap), VN100 khuyến khích nhà đầu tư mở rộng danh mục, giảm rủi ro tập trung vào một vài cổ phiếu lớn.
Tổng thể, việc nắm vững VN100 giúp quá trình đầu tư trở nên hiệu quả hơn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường Việt Nam đang hướng tới nâng hạng lên thị trường mới nổi theo tiêu chuẩn quốc tế.
Thông Số Cơ Bản Về Chỉ Số VN100
Dưới đây là các thông số chính của VN100 (dữ liệu cập nhật đến ngày 14/10/2025):
- Ký hiệu: VN100
- Loại chỉ số: Chỉ số giá (price index)
- Giá trị cơ sở: 560,19 điểm
- Ngày cơ sở: 24/01/2014
- Số lượng cổ phiếu: 100 (30 từ VN30 và 70 từ VNMidcap)
- Kỳ điều chỉnh: Bán niên (tháng 1 và tháng 7 hàng năm); điều chỉnh hệ số chia và tỷ lệ free-float theo quý (tháng 1, 4, 7, 10)
- Tần suất tính toán: Mỗi 5 giây
- Giá hiện tại: Khoảng 1.949,94 điểm (tăng 0,74% so với ngày trước, biên độ 52 tuần: 1.102,84 – 1.971,66 điểm)
- Thay đổi 1 năm: +41,18%
Danh sách thành phần cổ phiếu bao gồm các mã như VCB, BID, VHM, HPG, và nhiều mã khác, có thể thay đổi định kỳ dựa trên đánh giá của HOSE.
Cách Tính Chỉ Số VN100
VN100 được tính dựa trên phương pháp vốn hóa thị trường điều chỉnh theo tỷ lệ free-float (cổ phiếu tự do chuyển nhượng), phù hợp với chuẩn quốc tế:
Công thức:
VN100 = (∑ (Giá cổ phiếu × Khối lượng lưu hành × Hệ số free-float)) / Divisor
Trong đó:
- CMV (Current Market Value): Giá trị vốn hóa thị trường, bao gồm số lượng cổ phiếu lưu hành, hệ số giá trị vốn hóa, giá tại thời điểm tính, và tỷ lệ free-float (đã làm tròn).
- Divisor (Hệ số chia): Được điều chỉnh định kỳ để đảm bảo tính liên tục của chỉ số.
Phương pháp này loại bỏ ảnh hưởng từ cổ phiếu không thanh khoản, giúp chỉ số phản ánh chính xác hơn giá trị thực của thị trường.
Tiêu Chí Chọn Lọc Cổ Phiếu Cho VN100
Để được đưa vào rổ VN100, cổ phiếu phải đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt, được rà soát định kỳ:
- Tư cách cổ phiếu: Không bị cảnh báo, kiểm soát hoặc tạm ngừng giao dịch; niêm yết ít nhất 6 tháng; thuộc top 5% vốn hóa thị trường trong ít nhất 3 tháng.
- Tỷ lệ chuyển nhượng: >10%; tỷ lệ free-float ≥5%.
- Thanh khoản: Giá trị giao dịch trung bình ≥0,05% (một số nguồn cập nhật ≥0,1%) toàn sàn HOSE.
- Tỷ trọng vốn hóa: Đạt ít nhất 10% so với tổng thị trường.
Sau sàng lọc, hệ thống chọn 30 cổ phiếu tốt nhất cho VN30 và 70 cho VNMidcap, đồng thời chuẩn bị danh sách dự phòng để thay thế kịp thời nếu có thay đổi tiêu cực. HOSE rà soát 6 tháng/lần vào tháng 1 và 7, đảm bảo chỉ số luôn cập nhật và không vi phạm quy định công bố thông tin.
Hợp Đồng Tương Lai Chỉ Số VN100 (VN100F)
Sự kiện nổi bật gần đây là ra mắt VN100F vào ngày 10/10/2025, do Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) tổ chức. Đây là sản phẩm phái sinh thứ hai dựa trên chỉ số cổ phiếu, sau VN30F (ra mắt năm 2017). VN100F được thiết kế tương tự VN30F để dễ tiếp cận, nhưng sử dụng chỉ số VN100 làm tài sản cơ sở.
Đặc điểm chính:
- Tài sản cơ sở: Chỉ số VN100.
- Hệ số nhân hợp đồng: 100.000 đồng × điểm chỉ số.
- Tháng đáo hạn: Tháng hiện tại, tháng kế tiếp, và hai tháng cuối của hai quý tiếp theo.
- Biên độ dao động: ±7% so với giá tham chiếu.
- Bước giá: 0,1 điểm chỉ số.
- Đơn vị giao dịch: 01 hợp đồng.
- Phương thức giao dịch: Khớp lệnh và thỏa thuận.
- Ngày giao dịch cuối: Thứ Năm tuần thứ 3 của tháng đáo hạn (điều chỉnh nếu trùng ngày nghỉ).
- Phương thức thanh toán: Bằng tiền, dựa trên trung bình chỉ số VN100 trong 30 phút cuối phiên đáo hạn (loại trừ 3 giá cao/thấp nhất).
Ưu điểm và ý nghĩa:
- Mở rộng phạm vi giao dịch phái sinh, giúp đa dạng hóa danh mục và phòng ngừa rủi ro hiệu quả hơn.
- Phản ánh sát thực xu hướng thị trường nhờ bao quát mid-cap năng động.
- Tăng thanh khoản, liên thông giữa thị trường cơ sở và phái sinh.
- Hỗ trợ nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, thu hút vốn quốc tế.
So Sánh Nhanh Giữa VN30F Và VN100F
- VN30F: Tập trung vào 30 blue-chip, phản ánh các mã đầu ngành, phù hợp cho đầu tư ổn định.
- VN100F: Mở rộng hơn với 100 cổ phiếu (bao gồm mid-cap), đại diện toàn diện thị trường, mang lại nhiều cơ hội giao dịch và phòng ngừa rủi ro.
Sự khác biệt này giúp nhà đầu tư linh hoạt hơn, tùy theo chiến lược.
Kết Luận
Việc ra mắt chỉ số VN100 và đặc biệt là VN100F đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ sinh thái chứng khoán Việt Nam, hướng tới chuẩn quốc tế. Nhà đầu tư nay có thêm công cụ mạnh mẽ để phòng ngừa rủi ro, đầu cơ theo xu hướng thị trường rộng lớn hơn thay vì chỉ giới hạn ở VN30.
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, việc theo dõi và tận dụng VN100 sẽ là chìa khóa cho thành công đầu tư. Để tham gia, nhà đầu tư có thể đầu tư gián tiếp qua quỹ ETF như FUEVN100 hoặc trực tiếp qua các sàn giao dịch phái sinh
