Chính phủ Việt Nam vừa ban hành Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP, mở đường cho việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc quản lý và phát triển lĩnh vực tài sản số. Nghị quyết do Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc ký ban hành ngày 9/9/2025, có hiệu lực ngay lập tức và kéo dài thí điểm trong 5 năm. Điểm đáng chú ý là quy định nghiêm ngặt về giao dịch: Sau 6 tháng kể từ khi tổ chức đầu tiên được cấp phép, nhà đầu tư trong nước nếu giao dịch không qua tổ chức được Bộ Tài chính phê duyệt sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự. Điều này nhằm đảm bảo tính an toàn, minh bạch và kiểm soát rủi ro trên thị trường mới nổi này.
Tổng Quan Về Nghị Quyết Và Nguyên Tắc Thí Điểm
Nghị quyết số 5/2025/NQ-CP quy định chi tiết về việc triển khai thí điểm chào bán, phát hành tài sản mã hóa, tổ chức thị trường giao dịch và cung cấp dịch vụ liên quan. Thời gian thí điểm là 5 năm kể từ ngày 9/9/2025, sau đó thị trường sẽ tiếp tục vận hành theo nghị quyết này cho đến khi có quy định pháp luật mới.
Các nguyên tắc cốt lõi của nghị quyết bao gồm:
- Thận trọng và kiểm soát: Triển khai có lộ trình phù hợp với thực tiễn, đảm bảo an toàn, minh bạch, hiệu quả, và bảo vệ quyền lợi của tổ chức, cá nhân tham gia.
- Tuân thủ pháp luật: Tổ chức, cá nhân phải đảm bảo thông tin chính xác, trung thực, đầy đủ; tuân thủ quy định về phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, và các luật chuyên ngành khác.
- Giao dịch bằng VND: Tất cả chào bán, phát hành, giao dịch, thanh toán tài sản mã hóa phải sử dụng Đồng Việt Nam.
- Mục đích sử dụng: Tài sản mã hóa chỉ dùng cho trao đổi hoặc đầu tư theo quy định, không phải chứng khoán, tiền pháp định hoặc tài sản tài chính khác.
- Chính sách thuế: Áp dụng như thuế chứng khoán cho đến khi có quy định riêng về thuế tài sản mã hóa.
Đối tượng tham gia bao gồm tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa, tổ chức phát hành, và tổ chức/cá nhân Việt Nam cũng như nước ngoài đầu tư tại Việt Nam. Tài sản số được định nghĩa là tài sản theo Bộ luật Dân sự, thể hiện dưới dạng dữ liệu số bằng công nghệ số. Tài sản mã hóa là loại tài sản số sử dụng công nghệ mã hóa để xác thực, không bao gồm chứng khoán hoặc tiền pháp định.
Quy Định Về Giao Dịch Và Xử Phạt
Một trong những quy định nổi bật là việc kiểm soát giao dịch của nhà đầu tư trong nước. Sau 6 tháng kể từ khi tổ chức cung cấp dịch vụ đầu tiên được Bộ Tài chính cấp phép, mọi giao dịch tài sản mã hóa phải thông qua các tổ chức này. Vi phạm sẽ bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ.
Nhà đầu tư trong nước đang sở hữu tài sản mã hóa và nhà đầu tư nước ngoài có thể mở tài khoản tại tổ chức được cấp phép để lưu ký, mua bán tại Việt Nam. Tất cả giao dịch phải qua tổ chức cung cấp dịch vụ, bao gồm:
- Tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa.
- Tự doanh tài sản mã hóa.
- Lưu ký tài sản mã hóa.
- Cung cấp nền tảng phát hành tài sản mã hóa.
Chỉ các tổ chức được cấp phép mới được quảng cáo, tiếp thị liên quan đến tài sản mã hóa.
Chào Bán Và Phát Hành Tài Sản Mã Hóa
Nghị quyết quy định rõ điều kiện chào bán và phát hành:
- Tổ chức phát hành: Doanh nghiệp Việt Nam dưới hình thức công ty TNHH hoặc cổ phần theo Luật Doanh nghiệp.
- Tài sản cơ sở: Dựa trên tài sản thực (không phải chứng khoán hoặc tiền pháp định).
- Đối tượng: Chỉ chào bán, phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài; giao dịch chỉ giữa nhà đầu tư nước ngoài qua tổ chức được cấp phép.
- Công bố thông tin: Tối thiểu 15 ngày trước, tổ chức phát hành phải công bố Bản cáo bạch (theo mẫu phụ lục nghị quyết) trên website của tổ chức cung cấp dịch vụ và tổ chức phát hành.
Điều Kiện Cấp Phép Cho Tổ Chức Cung Cấp Dịch Vụ
Để được Bộ Tài chính cấp Giấy phép cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa, tổ chức phải đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt sau:
- Hình thức doanh nghiệp: Doanh nghiệp Việt Nam, đăng ký ngành nghề liên quan, dưới hình thức công ty TNHH hoặc cổ phần.
- Vốn điều lệ: Tối thiểu 10.000 tỷ đồng, góp bằng VND.
- Cơ cấu cổ đông/thành viên:
- Tối thiểu 65% vốn do tổ chức góp, trong đó trên 35% từ ít nhất 2 tổ chức như ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, quản lý quỹ, bảo hiểm hoặc công nghệ.
- Tổ chức góp vốn phải có lãi 2 năm liền kề, báo cáo tài chính kiểm toán chấp thuận toàn phần.
- Tổ chức/cá nhân chỉ góp vốn tại 1 tổ chức được cấp phép.
- Nhà đầu tư nước ngoài không vượt 49% vốn điều lệ.
- Cơ sở vật chất: Trụ sở, thiết bị phù hợp với hoạt động.
- Nhân sự:
- Tổng giám đốc: Tối thiểu 2 năm kinh nghiệm lĩnh vực tài chính, chứng khoán, ngân hàng, bảo hiểm hoặc quản lý quỹ.
- Giám đốc công nghệ: Tối thiểu 5 năm kinh nghiệm công nghệ thông tin trong các lĩnh vực trên.
- Tối thiểu 10 nhân sự công nghệ có chứng chỉ an toàn thông tin mạng; 10 nhân sự có chứng chỉ hành nghề chứng khoán.
- Quy trình nghiệp vụ: Bao gồm quản trị rủi ro, cung cấp nền tảng phát hành, lưu ký, giao dịch, tự doanh, phòng chống rửa tiền, công bố thông tin, kiểm soát nội bộ, giám sát giao dịch, ngăn ngừa xung đột lợi ích và giải quyết khiếu nại.
- Hệ thống CNTT: Đáp ứng tiêu chuẩn cấp độ 4 an toàn thông tin theo pháp luật.
Ý Nghĩa Và Triển Vọng
Nghị quyết này thể hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam trong việc tiếp cận công nghệ số một cách thận trọng, nhằm thúc đẩy kinh tế số mà không bỏ qua rủi ro. Sau thí điểm, có thể dẫn đến khung pháp lý hoàn chỉnh hơn, thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy đổi mới công nghệ.
Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý rằng việc hạn chế giao dịch chỉ giữa nhà đầu tư nước ngoài ban đầu có thể nhằm kiểm soát rủi ro, nhưng cần mở rộng dần để thị trường phát triển bền vững. Nhà đầu tư trong nước nên theo dõi sát sao để tuân thủ, tránh rủi ro pháp lý.
Nghị quyết này là bước đi quan trọng, góp phần đưa Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế số toàn cầu, đồng thời bảo vệ lợi ích quốc gia và người tham gia.
