Ngày 30/6/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) ban hành Thông tư số 14/2025/TT-NHNN, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tiệm cận chuẩn mực quốc tế Basel III. Có hiệu lực từ ngày 15/9/2025, thông tư này thay thế Thông tư 41/2016/TT-NHNN, mang đến các quy định mới nhằm nâng cao an toàn vốn, tăng sức đề kháng của hệ thống ngân hàng và tạo dư địa cho tăng trưởng tín dụng có chọn lọc. Dưới đây là phân tích chi tiết về các nội dung chính của thông tư và tác động của nó đối với ngành ngân hàng Việt Nam.
1. Nâng cao tiêu chuẩn an toàn vốn theo Basel III
Yêu cầu về tỷ lệ an toàn vốn
Thông tư 14/2025/TT-NHNN đưa ra các tiêu chuẩn khắt khe hơn về tỷ lệ an toàn vốn, nhằm đảm bảo khả năng chống chịu rủi ro của các ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài:
-
Tỷ lệ vốn lõi cấp 1 (CET1): Tối thiểu 7%, cao hơn so với các quy định trước đây, tập trung vào vốn chủ sở hữu chất lượng cao.
-
Tỷ lệ an toàn vốn tổng thể (CAR): Đạt ít nhất 10,5%, bao gồm các bộ đệm vốn bổ sung để phòng ngừa rủi ro.
-
Bộ đệm vốn phản chu kỳ (CCyB): Linh hoạt từ 0% đến 2,5%, cho phép NHNN điều chỉnh tùy theo tình hình kinh tế, đặc biệt trong các giai đoạn tín dụng tăng nóng hoặc kinh tế đối mặt rủi ro vĩ mô.
Tăng cường quản trị rủi ro
Thông tư đi kèm các dự thảo sửa đổi Thông tư 13/2018/TT-NHNN và Thông tư 52/2018/TT-NHNN, tập trung vào:
-
Cải thiện quản trị rủi ro: Tăng cường vai trò giám sát của Hội đồng quản trị và hoàn thiện hệ thống đánh giá chất lượng tài sản.
-
Áp dụng mô hình nội bộ: Tạo nền tảng cho việc triển khai ICAAP (Quy trình đánh giá tính đầy đủ của vốn nội bộ), cũng như các chỉ tiêu quản lý thanh khoản như LCR (Tỷ lệ bao phủ thanh khoản) và NSFR (Tỷ lệ tài trợ ổn định ròng).
Theo SSI Research, các quy định này giúp hệ thống ngân hàng Việt Nam nâng cao khả năng quản trị rủi ro, đồng thời thích ứng tốt hơn với các biến động kinh tế trong và ngoài nước.
2. Khuyến khích nâng cấp công nghệ và quản trị
Hai phương pháp tính tỷ lệ an toàn vốn
Thông tư giới thiệu hai phương pháp tính tỷ lệ an toàn vốn:
-
Phương pháp tiêu chuẩn (SA): Phù hợp với hầu hết các ngân hàng trong giai đoạn đầu, giúp tối ưu hóa hệ số an toàn vốn mà không đòi hỏi thay đổi lớn về hạ tầng công nghệ.
-
Phương pháp nâng cao (IRB): Yêu cầu hệ thống dữ liệu chuẩn IFRS và các mô hình thống kê phức tạp, phù hợp với các ngân hàng lớn có năng lực quản trị và công nghệ vượt trội.
Thách thức và lộ trình triển khai
-
Thách thức với IRB: Phương pháp IRB đòi hỏi đầu tư lớn vào dữ liệu và công nghệ, là thách thức với các ngân hàng quy mô nhỏ.
-
Lộ trình dài hạn: NHNN thiết kế lộ trình triển khai kéo dài đến năm 2030, tạo thời gian cho các ngân hàng thích nghi và nâng cấp hạ tầng.
-
Cơ hội cạnh tranh: Các ngân hàng như Techcombank, VPBank, và HDBank, vốn có tỷ lệ CAR và CET1 cao, sẽ hưởng lợi từ việc áp dụng SA, đồng thời có nền tảng để chuyển sang IRB trong tương lai.
3. Mở rộng không gian tín dụng có chọn lọc
Điều chỉnh hệ số rủi ro tín dụng (RWA)
Thông tư 14/2025/TT-NHNN điều chỉnh hệ số rủi ro tín dụng (RWA), tạo điều kiện mở rộng tín dụng ở các lĩnh vực ưu tiên:
-
Cho vay nông nghiệp, nông thôn: Hệ số RWA giảm từ 100% xuống 50%, khuyến khích các ngân hàng hỗ trợ phát triển nông nghiệp bền vững.
-
Cho vay nhà ở xã hội: Hệ số RWA giảm xuống 20–50%, tùy thuộc vào tỷ lệ vay trên giá trị tài sản, giúp người dân dễ tiếp cận nhà ở giá rẻ.
-
Cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa: Hệ số RWA giảm từ 90% xuống 85%, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ phát triển.
Tác động đến tăng trưởng tín dụng
-
Giảm chi phí vốn: Các điều chỉnh RWA giúp ngân hàng giảm chi phí vốn, từ đó mở rộng danh mục tín dụng mà vẫn tuân thủ tỷ lệ an toàn vốn.
-
Tăng trưởng bền vững: Trong bối cảnh tín dụng Việt Nam tăng trưởng cao so với GDP, việc giảm RWA ở các lĩnh vực chiến lược giúp tránh rủi ro tập trung, đồng thời hỗ trợ các mục tiêu kinh tế quốc gia.
4. Tác động đến các ngân hàng và thị trường chứng khoán
Đối với các ngân hàng
-
Ngân hàng có vốn mạnh: Các ngân hàng như Techcombank, VPBank, và HDBank sẽ tận dụng phương pháp SA để cải thiện CAR, đồng thời mở rộng tín dụng ở các lĩnh vực ưu tiên.
-
Ngân hàng quốc doanh: Các ngân hàng như BIDV và VietinBank, với tỷ lệ vốn cấp 1 còn hạn chế, có thể cần huy động thêm vốn để duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng.
-
Đầu tư công nghệ: Thông tư khuyến khích các ngân hàng đầu tư vào hạ tầng dữ liệu và quản trị rủi ro, tạo lợi thế cạnh tranh trong dài hạn.
Đối với thị trường chứng khoán
-
Cổ phiếu ngân hàng hưởng lợi: Nhóm cổ phiếu ngân hàng, đặc biệt là các mã có chất lượng vốn cao và danh mục tín dụng tập trung vào lĩnh vực ưu tiên, được kỳ vọng sẽ tăng trưởng tích cực.
-
Hỗ trợ từ dòng vốn ngoại: Kỳ vọng nâng hạng thị trường và sự quay lại của dòng vốn ngoại sẽ là động lực bổ sung cho cổ phiếu ngành ngân hàng trong những tháng cuối năm 2025.
5. Kết luận
Thông tư 14/2025/TT-NHNN không chỉ củng cố an toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam mà còn mở ra cơ hội tăng trưởng tín dụng bền vững, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế của Chính phủ. Với các tiêu chuẩn vốn chặt chẽ hơn, cơ chế linh hoạt và khuyến khích đầu tư công nghệ, thông tư này tạo nền tảng để hệ thống ngân hàng tiệm cận chuẩn mực quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập tài chính toàn cầu.
Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích từ quy định mới, các ngân hàng cần chủ động tái cấu trúc danh mục tín dụng, nâng cao năng lực vốn và đầu tư vào công nghệ. Với những thay đổi này, ngành ngân hàng Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định vị thế, đồng thời đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn 2025–2030.
