Tổng Quan
Ngày 9/7/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục thúc đẩy chính sách thương mại bảo hộ bằng cách gửi thư thông báo áp thuế nhập khẩu mới đến 7 quốc gia có quy mô thương mại nhỏ với Mỹ, bao gồm Philippines, Brunei, Moldova, Algeria, Libya, Iraq và Sri Lanka. Các mức thuế này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Đồng thời, Trump tuyên bố sẽ công bố thêm các biện pháp thuế quan với các quốc gia khác trong cùng ngày, báo hiệu sự mở rộng của chương trình nghị sự thương mại “Nước Mỹ trên hết”.
Trong một động thái riêng biệt, Trump đơn phương áp mức thuế 50% lên hàng hóa nhập khẩu từ Brazil, cường quốc nông nghiệp hàng đầu thế giới, với lý do phản đối phiên tòa xét xử cựu Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro. Động thái này đánh dấu sự leo thang đáng kể so với các chính sách thuế quan trước đó và làm dấy lên lo ngại về căng thẳng thương mại toàn cầu.
Chi Tiết Thuế Quan
Thuế Quan Đối Với 7 Quốc Gia:
Các bức thư gửi đến 7 quốc gia nêu rõ mức thuế áp dụng, được Trump mô tả là dựa trên “lẽ thường” để giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại:
-
Libya, Iraq, Algeria và Sri Lanka: Hàng nhập khẩu chịu thuế 30%.
-
Moldova và Brunei: Hàng nhập khẩu chịu thuế 25%.
-
Philippines: Hàng nhập khẩu chịu thuế 20%.
Theo Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ, thâm hụt thương mại của Mỹ với các quốc gia này trong năm 2024 là:
- Algeria (1,4 tỷ USD)
- Iraq (5,9 tỷ USD)
- Libya (0,9 tỷ USD)
- Philippines (4,9 tỷ USD)
- Sri Lanka (2,6 tỷ USD)
- Brunei (111 triệu USD)
- Moldova (85 triệu USD).
Tổng thâm hụt thương mại với 7 quốc gia này là khoảng 16 tỷ USD—một con số không đáng kể so với nền kinh tế 30.000 tỷ USD của Mỹ. Các mức thuế sẽ có hiệu lực từ ngày 1/8/2025, sau giai đoạn đàm phán 90 ngày với mức thuế cơ sở 10%. Trump khẳng định không gia hạn thêm thời gian đàm phán và cảnh báo sẽ áp thêm thuế nếu các quốc gia này đáp trả.
Thuế Quan Đối Với Brazil:
Trong một diễn biến khác, Trump áp mức thuế 50% lên hàng hóa nhập khẩu từ Brazil, viện dẫn lý do liên quan đến phiên tòa xét xử cựu Tổng thống Jair Bolsonaro, người bị cáo buộc âm mưu lật ngược kết quả bầu cử Brazil năm 2022.
Trump, người từng tiếp đón Bolsonaro tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago vào năm 2020, bày tỏ sự đồng cảm với Bolsonaro, người mà ông gọi là bạn. Động thái này khác biệt so với các bức thư thuế quan mang tính hình thức trước đây, vì Trump trực tiếp gắn lý do áp thuế với tình hình chính trị tại Brazil.
Mức thuế 50% là một bước nhảy vọt so với thuế 10% mà Trump áp lên Brazil vào ngày 2/4/2025. Theo Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ, Mỹ ghi nhận thặng dư thương mại 6,8 tỷ USD với Brazil trong năm 2024. Brazil là nhà xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, với kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2023 đạt 159 tỷ USD, dẫn đầu toàn cầu về đậu nành (50% thị phần), cà phê (35%), đường mía (40%), nước cam cô đặc (70%), thịt bò (20%) và thịt gà (35%). Ngoài nông sản, Brazil còn xuất khẩu dầu mỏ, sắt thép và ethanol sinh học, với diện tích canh tác 87 triệu ha và công nghệ nông nghiệp tiên tiến.
Phản ứng từ Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, người đánh bại Bolsonaro trong cuộc bầu cử 2022, rất cứng rắn. Ông Lula tuyên bố các biện pháp thuế quan của Trump sẽ kích hoạt Đạo luật Đáp trả Kinh tế của Brazil, cho phép đình chỉ các thỏa thuận thương mại, đầu tư và sở hữu trí tuệ với các quốc gia gây tổn hại đến khả năng cạnh tranh của Brazil. Lula nhấn mạnh rằng Mỹ đã đạt thặng dư thương mại hơn 410 tỷ USD với Brazil trong 15 năm qua.
Lý Do Chiến Lược
Chính quyền Trump lập luận rằng các mức thuế nhập khẩu sẽ mang lại nhiều lợi ích:
-
Giảm thâm hụt thương mại: Tăng chi phí hàng nhập khẩu nhằm thu hẹp khoảng cách thương mại với các quốc gia bị áp thuế.
-
Bù đắp chi phí cắt giảm thuế: Doanh thu từ thuế quan sẽ hỗ trợ tài trợ cho gói cắt giảm thuế vừa được thông qua.
-
Thúc đẩy sản xuất nội địa: Chi phí nhập khẩu cao hơn sẽ khuyến khích đưa công việc sản xuất trở lại Mỹ.
Trump cũng nhấn mạnh vai trò của thương mại như một công cụ ngoại giao mạnh mẽ. Trong cuộc gặp với các nhà lãnh đạo châu Phi tại Nhà Trắng, ông cho rằng thương mại có thể giải quyết các tranh chấp quốc tế, như giữa Ấn Độ – Pakistan hay Kosovo – Serbia.
“Nếu các anh muốn gây chiến, chúng tôi sẽ không làm ăn với các anh,” Trump tuyên bố, khẳng định hiệu quả của chiến lược này.
Đối với Brazil, Trump gắn thuế quan với động cơ chính trị, phản đối phiên tòa xét xử Bolsonaro—một đồng minh thân cận. Điều này cho thấy ông đang sử dụng thuế quan không chỉ để đạt mục tiêu kinh tế mà còn để can thiệp vào các vấn đề chính trị quốc tế.
Tác Động Kinh Tế và Chính Trị
Đối Với 7 Quốc Gia:
Các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng thuế quan mới có thể gây ra:
-
Lạm phát tăng: Chi phí nhập khẩu cao hơn sẽ đẩy giá tiêu dùng tại Mỹ, làm gia tăng áp lực lạm phát.
-
Cản trở tăng trưởng: Thuế quan làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và tăng chi phí cho doanh nghiệp, có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế.
-
Căng thẳng ngoại giao: Việc nhắm vào các quốc gia nhỏ hơn, dù là đồng minh hay đối thủ, có nguy cơ làm leo thang căng thẳng quốc tế.
Dù tác động kinh tế tức thời từ 7 quốc gia này là không lớn do quy mô thương mại nhỏ, các mức thuế này mang ý nghĩa biểu tượng, gửi tín hiệu về quyết tâm của Trump trong việc định hình lại thương mại toàn cầu.
Đối Với Brazil
Thuế quan 50% lên Brazil có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng hơn, do vị thế của nước này trong thương mại nông sản toàn cầu. Các mặt hàng như đậu nành, cà phê, thịt bò và nước cam có thể trở nên đắt đỏ hơn tại Mỹ, ảnh hưởng đến người tiêu dùng và các ngành công nghiệp phụ thuộc vào nguyên liệu Brazil.
Phản ứng của Tổng thống Lula cho thấy Brazil sẵn sàng đáp trả, có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại song phương, làm tổn hại đến cả hai nền kinh tế.
Bối Cảnh Toàn Cầu
Đợt thuế quan này là một phần trong chuỗi hành động thương mại của Trump. Trước đó, vào ngày 9/7/2025, ông áp thuế 25% lên Nhật Bản và Hàn Quốc, và từ 25% đến 40% lên 14 quốc gia khác, có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Ông cũng đề xuất thuế 50% lên đồng nhập khẩu. Chính quyền Trump cho biết có thể điều chỉnh thuế dựa trên quan hệ song phương, nhưng giữ nguyên thời hạn 1/8/2025 và cảnh báo áp thêm thuế nếu các quốc gia trả đũa.
Liên minh châu Âu (EU), một mục tiêu thường xuyên của Trump, cho biết họ không kỳ vọng nhận thư áp thuế vào thời điểm này. Tuy nhiên, các động thái gần đây cho thấy Trump đang mở rộng phạm vi thuế quan, không chỉ nhắm vào các đối thủ kinh tế lớn mà còn cả các quốc gia nhỏ hơn và các đồng minh truyền thống.
Kết Luận
Quyết định áp thuế mới lên 8 quốc gia, bao gồm 7 quốc gia nhỏ và cường quốc nông nghiệp Brazil, của Tổng thống Trump đánh dấu một bước leo thang trong chiến lược thương mại bảo hộ của ông. Dù các mức thuế đối với 7 quốc gia có tác động kinh tế hạn chế, thuế quan lên Brazil có thể gây ra những hậu quả sâu rộng hơn do vai trò quan trọng của nước này trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bằng cách sử dụng thuế quan như công cụ kinh tế và ngoại giao, Trump đang tìm cách định hình lại thương mại toàn cầu và củng cố vị thế của Mỹ. Tuy nhiên, nguy cơ lạm phát, gián đoạn kinh tế và xung đột thương mại với Brazil và các quốc gia khác là những thách thức lớn. Cộng đồng quốc tế đang theo dõi sát sao để đánh giá tác động của các chính sách này khi hạn chót 1/8/2025 đến gần.
