Khi sở hữu 10 triệu đồng và muốn tham gia thị trường chứng khoán, bạn sẽ đối mặt với hai lựa chọn chính: trading (giao dịch ngắn hạn) và investing (đầu tư dài hạn). Dù cả hai đều liên quan đến việc mua bán cổ phiếu, chúng khác biệt rõ rệt về triết lý, thời gian và mức độ rủi ro. Bài viết này sẽ phân tích sự khác biệt, ưu nhược điểm của từng phương pháp, đồng thời đưa ra lời khuyên thực tế để bạn đưa ra quyết định phù hợp.
SỰ KHÁC BIỆT CƠ BẢN GIỮA TRADING VÀ INVESTING
Trading – Giao Dịch Ngắn Hạn
Trading là hoạt động mua bán chứng khoán trong thời gian ngắn, có thể từ vài phút đến vài tháng. Mục tiêu của trader là kiếm lợi nhuận nhanh chóng từ những biến động giá nhỏ trong ngày hoặc tuần. Một hình thức phổ biến là day trading (giao dịch trong ngày), khi trader thực hiện hàng chục giao dịch mỗi ngày.
Ví dụ: Mua cổ phiếu Vinamilk vào buổi sáng với giá 80,000 đồng, đến chiều giá tăng lên 81,000 đồng, trader bán ngay để thu lợi nhuận 1,000 đồng/cổ phiếu.
Investing – Đầu Tư Dài Hạn
Investing tập trung vào việc mua và nắm giữ chứng khoán trong thời gian dài, thường từ 5 đến 20 năm. Nhà đầu tư tin tưởng vào sự tăng trưởng bền vững của công ty và nền kinh tế. Warren Buffett, nhà đầu tư huyền thoại, từng nói: “Thời gian giữ cổ phiếu tốt nhất là mãi mãi.”
TẠI SAO TRADING THƯỜNG DẪN ĐẾN THUA LỖ?
Tỷ Lệ Thành Công Thấp Đáng Báo Động
Các nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ 1-3% day trader có thể duy trì lợi nhuận vượt trội so với thị trường. Điều này đồng nghĩa với việc hơn 97% day trader sẽ đạt kết quả tốt hơn nếu đầu tư vào các quỹ chỉ số. Thống kê khác cho thấy:
-
40% day trader bỏ cuộc trong tháng đầu tiên.
-
13% tiếp tục giao dịch sau ba năm.
-
Chỉ 13% duy trì lợi nhuận ổn định trong 6 tháng, và 1% đạt thành công dài hạn trong 5 năm.
-
Năm 2020, 72% day trader ghi nhận thua lỗ tài chính.
Nguyên Nhân Chính Dẫn Đến Thất Bại
-
Áp lực tâm lý nghiêm trọng: Trading yêu cầu theo dõi thị trường liên tục và ra quyết định nhanh chóng. Căng thẳng từ việc giám sát biểu đồ giá cả ngày dễ dẫn đến các quyết định cảm tính thay vì dựa trên phân tích.
-
Cạnh tranh bất cân xứng: Trader cá nhân phải đối đầu với các quỹ đầu tư chuyên nghiệp, sở hữu công nghệ tiên tiến, đội ngũ chuyên gia và thông tin nội bộ. Điều này giống như một người nghiệp dư thi đấu với vận động viên chuyên nghiệp.
-
Chi phí giao dịch cao: Tại Việt Nam, phí giao dịch dao động từ 0.15% đến 0.35% giá trị giao dịch. Với tần suất giao dịch cao, chi phí này có thể “ăn mòn” lợi nhuận đáng kể.
-
Thiên lệch tâm lý: Thiên lệch quá tự tin (overconfidence bias) khiến trader giao dịch quá mức và đánh giá thấp rủi ro. Một khảo sát tại Mỹ cho thấy 65% người tin rằng họ thông minh hơn mức trung bình – điều này thống kê là không thể.
ƯU THẾ CỦA INVESTING DÀI HẠN
Hiệu Suất Lịch Sử Ấn Tượng
Thị trường chứng khoán Mỹ (S&P 500) đạt lợi nhuận trung bình 9.80% mỗi năm từ 1928 đến 2023. Dù có những giai đoạn biến động, xu hướng dài hạn luôn là tăng trưởng.
Tại Việt Nam, nghiên cứu từ 2004-2024 cho thấy xác suất thua lỗ giảm đáng kể khi kéo dài thời gian đầu tư:
-
Dưới 1 năm: Xác suất thua lỗ 35.9-46%.
-
3 năm: Xác suất thua lỗ 22.35%.
-
5 năm: Xác suất thua lỗ 16.79%.
-
10 năm: Xác suất thua lỗ 10.3%.
-
15 năm: Xác suất thua lỗ chỉ 2.95%.
Sức Mạnh Của Lãi Kép
Với số vốn ban đầu 10 triệu đồng và lợi nhuận trung bình 10% mỗi năm, giá trị tài sản sẽ tăng như sau:
-
Sau 10 năm: 25,937,425 đồng.
-
Sau 20 năm: 67,274,999 đồng.
-
Sau 30 năm: 174,494,023 đồng.
Đây là “phép màu” của lãi kép, khi lợi nhuận được tái đầu tư để sinh ra lợi nhuận mới.
Đơn Giản Và Ít Căng Thẳng
Investing dài hạn không yêu cầu theo dõi thị trường hàng ngày. Warren Buffett từng nói: “Sự không hoạt động là hành vi thông minh” và “Chúng tôi kiếm được nhiều tiền hơn khi ngủ hơn khi hoạt động.” Cách tiếp cận này giúp nhà đầu tư tránh các quyết định cảm tính và tập trung vào xu hướng dài hạn.
THỰC TẾ VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Hiệu Suất Dài Hạn
Trong 20 năm qua, VN-Index cho thấy xu hướng tăng trưởng tích cực khi đầu tư dài hạn. Thị trường hiện có vốn hóa khoảng 220 tỷ USD, với các cổ phiếu blue-chip như Vingroup (VIC), Vinhomes (VHM), FPT, và Vinamilk (VNM) dẫn đầu.
Cơ Hội Và Thách Thức
Năm 2024, VN-Index tăng khoảng 10% tính bằng VND, nhờ tăng trưởng lợi nhuận dự kiến 19%. Tuy nhiên, thị trường chịu áp lực bán ròng từ nhà đầu tư nước ngoài, với khoảng 26 nghìn tỷ đồng trong quý đầu năm 2025.
LỜI KHUYÊN THỰC TẾ
Cho Người Mới Bắt Đầu
-
Ưu tiên investing: Bắt đầu bằng cách mua cổ phiếu của các công ty uy tín như Vingroup, Vinhomes, FPT, Vinamilk và nắm giữ dài hạn. Đây là chiến lược phù hợp với hầu hết nhà đầu tư cá nhân.
-
Học hỏi từ chuyên gia: Warren Buffett khuyến nghị đầu tư vào quỹ chỉ số chi phí thấp thay vì chọn cổ phiếu cá biệt, để giảm rủi ro và tối ưu lợi nhuận.
Nếu Muốn Thử Trading
-
Chỉ sử dụng số tiền có thể mất: Nếu muốn thử trading, chỉ dùng một phần nhỏ tài sản mà việc thua lỗ không ảnh hưởng đến cuộc sống. Hãy xem đây là chi phí giải trí, không phải chiến lược đầu tư chính.
-
Hiểu rõ rủi ro: Với tỷ lệ thành công chỉ 1-3%, trading gần giống như đánh bạc có kỹ thuật. Những câu chuyện thành công thường được phóng đại, tương tự như trúng số.
KẾT LUẬN
Trading và investing đại diện cho hai triết lý đầu tư hoàn toàn khác biệt. Trading hứa hẹn lợi nhuận nhanh chóng nhưng đi kèm rủi ro cao và tỷ lệ thất bại lên đến 97%. Ngược lại, investing dài hạn mang lại cơ hội xây dựng tài sản bền vững với rủi ro thấp hơn đáng kể.
Với 10 triệu đồng, lựa chọn thông minh cho người mới là investing dài hạn vào các công ty chất lượng cao. Như Warren Buffett từng nói: “Thị trường chứng khoán là công cụ chuyển tiền từ những người thiếu kiên nhẫn sang những người kiên nhẫn.” Thay vì tìm kiếm lối đi tắt để làm giàu nhanh qua trading, hãy tận dụng sức mạnh của thời gian và lãi kép để xây dựng tài sản vững chắc trong dài hạn.
