Hệ thống KRX là một nền tảng công nghệ hiện đại được triển khai bởi Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc (KRX), chính thức vận hành từ ngày 18/4/2025 theo Quyết định số 24/QĐ-HĐTV của Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX). Hệ thống này không chỉ giúp giải quyết tình trạng quá tải giao dịch mà còn mang đến nhiều cải tiến trong niêm yết, giao dịch chứng khoán cơ sở và phái sinh, bao gồm hợp đồng tương lai. Dưới đây là bài hướng dẫn chi tiết và các lưu ý quan trọng khi sử dụng hệ thống KRX mới, kết hợp thông tin từ Quy chế Niêm yết và Giao dịch Hợp đồng Tương Lai cùng các thay đổi trong quy định giao dịch từ Vietcap.
1. Hệ thống KRX là gì và có vai trò như thế nào?
Hệ thống KRX là nền tảng công nghệ thông tin hiện đại được thiết kế để quản lý và vận hành toàn bộ hoạt động giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Dự án này bắt đầu từ năm 2012, dựa trên hợp tác giữa HOSE và KRX, nhằm:
- Tăng thanh khoản thị trường: Giải quyết tình trạng quá tải khi lượng nhà đầu tư và giao dịch tăng cao.
- Đưa ra các sản phẩm mới: Hỗ trợ giao dịch trong ngày (T+0), rút ngắn chu kỳ thanh toán, giao dịch chứng quyền, và các sản phẩm phái sinh phức tạp như Option, Spread.
- Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam: Đáp ứng tiêu chí của FTSE để đưa Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, thu hút thêm dòng vốn trong và ngoài nước.
Hệ thống KRX được triển khai đồng bộ tại các sở giao dịch như HOSE, HNX, và UPCOM, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), và các công ty chứng khoán như Vietcap.
2. Niêm yết hợp đồng tương lai trên hệ thống KRX
Niêm yết là việc đưa hợp đồng tương lai (một loại chứng khoán phái sinh) lên sàn HNX để giao dịch. Hệ thống KRX hỗ trợ niêm yết hợp đồng tương lai dựa trên chỉ số chứng khoán (như VN30) và trái phiếu Chính phủ. Dưới đây là các điểm chính:
- Nguyên tắc niêm yết:
- VNX ban hành mẫu hợp đồng tương lai, quy định chi tiết về tài sản cơ sở, quy mô hợp đồng, thời gian đáo hạn, v.v.
- HNX cấp mã giao dịch cho từng hợp đồng. Ví dụ: Mã hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng 7/2025 trước đây là VN30F2507, nay được đổi thành 411E7000 theo cấu trúc mới:
- Vị trí 1: Loại chứng khoán (CKPS = 4).
- Vị trí 2: Nhóm chứng khoán phái sinh (Hợp đồng tương lai = 1).
- Vị trí 3-4: Tài sản cơ sở (VN30 = 11, trái phiếu Chính phủ 5 năm = B5).
- Vị trí 5: Năm đáo hạn (2025 = E).
- Vị trí 6: Tháng đáo hạn (Tháng 7 = 7).
- Vị trí 7-9: Định danh (Hợp đồng tương lai = 000).
- Khi hợp đồng cũ đáo hạn, HNX niêm yết hợp đồng mới vào ngày giao dịch kế tiếp.
- Chuyển đổi mã hợp đồng:
- Hợp đồng đang niêm yết: Giữ nguyên mã cũ tại thời điểm vận hành hệ thống KRX.
- Hợp đồng mới: Áp dụng cấu trúc mã mới (ví dụ: 411E7000).
- Sản phẩm phái sinh mới: Các sản phẩm như Option, Single Stock Futures, Spread Calendar sẽ được niêm yết và đánh mã theo quy định mới.
- Hủy niêm yết:
- HNX có thể hủy niêm yết nếu hợp đồng vi phạm hoặc không đủ điều kiện giao dịch, theo quy định tại Nghị định 158/2020/NĐ-CP.
Lưu ý:
- Nhà đầu tư cần làm quen với cấu trúc mã mới để tránh nhầm lẫn khi giao dịch.
- Hệ thống KRX không hỗ trợ các sản phẩm phái sinh phức tạp như Option, Spread ngay lập tức, nhưng sẽ triển khai trong tương lai.
3. Giao dịch hợp đồng tương lai trên hệ thống KRX
Giao dịch hợp đồng tương lai được thực hiện tại HNX với các quy định cụ thể, có một số thay đổi quan trọng trên hệ thống KRX:
- Thời gian giao dịch:
- Từ thứ Hai đến thứ Sáu (trừ ngày nghỉ theo Bộ Luật Lao động).
- Các phiên giao dịch bao gồm:
- Phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa (ATO): 9h00 – 9h15.
- Phiên khớp lệnh liên tục (KLLT): 9h15 – 14h30.
- Phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa (ATC): 14h30 – 14h45.
- Phương thức giao dịch:
- Khớp lệnh:
- Khớp lệnh định kỳ (ATO/ATC): Hệ thống so khớp lệnh tại một thời điểm xác định.
- Khớp lệnh liên tục: Lệnh được khớp ngay khi nhập vào hệ thống.
- Thỏa thuận: Các bên tự thỏa thuận và xác nhận qua hệ thống.
- Khớp lệnh:
- Các loại lệnh giao dịch:
- Lệnh giới hạn (LO): Mua/bán tại mức giá xác định hoặc tốt hơn.
- Lệnh thị trường:
- Trước đây: Sử dụng lệnh MP (Market Price).
- Hệ thống KRX: Thay bằng MTL (Market to Limit). Nếu không khớp hết, phần còn lại chuyển thành lệnh LO với giá khớp gần nhất ± 1 bước giá (mua: +1, bán: -1).
- Lệnh ATO/ATC:
- Trước đây: Được ưu tiên trước lệnh LO trong phiên khớp lệnh định kỳ.
- Hệ thống KRX: Không còn ưu tiên trước lệnh LO đã nhập trước, tuân theo nguyên tắc ưu tiên giá và thời gian.
- Xác định giá ATO/ATC:
- Nếu cả hai bên chỉ có lệnh ATO/ATC:
- Khối lượng mua = khối lượng bán: Giá ATO/ATC = giá khớp gần nhất (LEP).
- Khối lượng mua > khối lượng bán: Giá ATO/ATC = LEP + 1 bước giá.
- Khối lượng mua < khối lượng bán: Giá ATO/ATC = LEP – 1 bước giá.
- Nếu có lệnh LO: Giá ATO/ATC được xác định là giá tốt nhất trong 3 mức: giá tốt nhất cùng bên ± 1 bước giá, giá xấu nhất bên đối ứng, hoặc giá LEP.
- Nếu cả hai bên chỉ có lệnh ATO/ATC:
- Sửa/hủy lệnh:
- HNX: Cho phép sửa đồng thời giá và khối lượng.
- HOSE: Không cho phép sửa lệnh trực tiếp (công ty chứng khoán như Vietcap hỗ trợ bằng cách hủy lệnh cũ và đặt lệnh mới).
- HNX và HOSE: Không cho phép sửa đồng thời giá và khối lượng trong 1 lần sửa. Sửa giảm khối lượng không làm thay đổi thứ tự ưu tiên.
- Phí bù trừ:
- Trước đây: Thu phí quản lý vị thế 2.550 đồng/hợp đồng/tài khoản/ngày.
- Hệ thống KRX: Thu phí bù trừ 2.550 đồng/hợp đồng thế vị/tài khoản/ngày, thay thế phí quản lý vị thế.
Lưu ý:
- Nhà đầu tư cần chú ý ký hiệu lệnh ATO/ATC trên bảng giá để tránh nhầm lẫn.
- Lệnh MTL thay thế MP giúp giảm rủi ro biến động giá, nhưng phần còn lại sẽ chuyển thành lệnh LO, cần theo dõi kỹ.
- Kiểm tra kỹ phí bù trừ mới để tính toán chi phí giao dịch.
4. Giao dịch chứng khoán cơ sở trên hệ thống KRX
Hệ thống KRX cũng mang đến nhiều thay đổi trong giao dịch chứng khoán cơ sở:
- Giao dịch lô lẻ:
- Thời gian: 9h00 – 11h30 và 13h00 – 14h45, đồng bộ với giao dịch thỏa thuận.
- Loại lệnh: Chỉ sử dụng lệnh LO.
- Sửa/hủy lệnh:
- Phiên ATO/ATC: Không được sửa/hủy.
- Phiên KLLT: Được sửa/hủy.
- Hạn chế: Không giao dịch lô lẻ trong phiên đầu tiên của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền mới niêm yết hoặc phiên giao dịch trở lại sau 25 phiên ngừng giao dịch.
- Giao dịch chứng khoán hạn chế giao dịch (HCGD):
- HOSE:
- Giao dịch trong phiên ATO, 15 đợt PCA (mỗi đợt 15 phút từ 9h15 – 14h30), và phiên ATC.
- Chỉ sử dụng lệnh LO.
- Sửa/hủy lệnh: Được phép trong 10 phút đầu mỗi đợt PCA, không được phép trong 5 phút cuối.
- HNX: Chỉ giao dịch vào thứ Sáu.
- HOSE:
- Giao dịch thỏa thuận:
- Đặt lệnh: Bên mua hoặc bán khởi tạo, bên còn lại xác nhận hoặc từ chối.
- Sửa/hủy lệnh:
- Lệnh đã thực hiện: Không được sửa/hủy.
- Lệnh chưa thực hiện: Bên khởi tạo có thể hủy, nhưng sửa lệnh phải hủy lệnh cũ và đặt lệnh mới, cần sự đồng ý của bên đối tác và phê duyệt của sở giao dịch.
- Ngừng giao dịch khẩn cấp (halt):
- HNX/HOSE: Sau khi tiếp tục giao dịch, có 15 phút định kỳ chỉ sử dụng lệnh LO (không đặt lệnh thị trường), sau đó trở lại bình thường.
- UPCOM: Quay lại phiên liên tục ngay lập tức (do không có phiên định kỳ).
- Thông tin Room nước ngoài:
- Current Room giảm ngay khi NDTNN nhập lệnh mua hoặc giao dịch thỏa thuận với NDT trong nước.
- Current Room tăng khi NDTNN hủy lệnh thỏa thuận bên mua hoặc bên bán từ chối lệnh.
Lưu ý:
- Nhà đầu tư cần chú ý thời gian giao dịch lô lẻ và hạn chế sửa/hủy lệnh trong các phiên ATO/ATC.
- Đối với chứng khoán HCGD, cần tuân thủ thời gian sửa/hủy lệnh trong các đợt PCA.
- NDTNN nên theo dõi Room nước ngoài để đưa ra quyết định giao dịch phù hợp.
5. Quy định bảng giá trên hệ thống KRX
Hệ thống KRX cải tiến cách hiển thị thông tin trên bảng giá, đặc biệt trong phiên ATO/ATC:
- Hiển thị 3 mức giá chào mua/bán tốt nhất:
- Trước đây: Chỉ hiển thị giá và khối lượng đặt mua/bán.
- Hệ thống KRX: Hiển thị giá ATO/ATC, kèm khối lượng còn lại sau khi trừ khối lượng dự khớp.
- Lệnh ATO/ATC: Hiển thị như một mức giá xác định, tương tự lệnh LO, giúp nhà đầu tư dễ theo dõi.
Lưu ý:
- Nhà đầu tư cần làm quen với cách hiển thị mới trên bảng giá để nắm rõ khối lượng dự khớp và giá chào mua/bán.
6. Các lưu ý quan trọng khác
- Tạm ngừng/khôi phục giao dịch:
- HNX có thể tạm ngừng giao dịch nếu có vấn đề kỹ thuật hoặc thị trường bất ổn, tuân theo Nghị định 158/2020/NĐ-CP.
- Sau khi khôi phục, giao dịch trở lại bình thường theo quy định từng sàn (HNX/HOSE có 15 phút định kỳ, UPCOM trở lại liên tục).
- Nhà đầu tư nước ngoài:
- Thực hiện giao dịch theo Thông tư 51/2021/TT-BTC, chú ý đến Room nước ngoài và các quy định về đầu tư nước ngoài.
- Tài khoản bị hạn chế:
- Tài khoản bị VSDC hạn chế chỉ được hủy lệnh chưa khớp hoặc đặt lệnh mới với tham số close-out (đóng vị thế).
- Xử lý vi phạm:
- Thành viên giao dịch vi phạm sẽ bị xử lý theo Quy chế thành viên của VNX.
- Nhà đầu tư vi phạm pháp luật sẽ được báo cáo lên UBCKNN để xử lý.
7. Kết luận
Hệ thống KRX mới mang đến nhiều cải tiến quan trọng trong niêm yết và giao dịch hợp đồng tương lai, chứng khoán cơ sở, và cách hiển thị bảng giá. Nhà đầu tư cần lưu ý các thay đổi như:
- Cấu trúc mã hợp đồng mới (VD: 411E7000 thay vì VN30F2507).
- Lệnh MTL thay thế MP, lệnh ATO/ATC không còn ưu tiên trước lệnh LO nhập trước.
- Quy định sửa/hủy lệnh chặt chẽ hơn, đặc biệt trên HOSE.
- Thời gian và quy định giao dịch lô lẻ, chứng khoán HCGD, và giao dịch thỏa thuận.
Để giao dịch hiệu quả, nhà đầu tư nên làm quen với các thay đổi này và thường xuyên cập nhật thông tin từ website của HNX, HOSE, hoặc công ty chứng khoán như Vietcap (www.vietcap.com.vn). Hệ thống KRX không chỉ giúp tăng thanh khoản mà còn là bước tiến lớn để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, tạo cơ hội cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Full link file FDF của Vietcap tại đây 👉 Download
Sổ tay tổng hợp có thể xem tại đây
