Vào ngày 9/4/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã công bố một loạt cập nhật về chính sách thuế quan, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược thương mại của Hoa Kỳ. Dựa trên bảng dữ liệu thuế quan mới được công bố, Hoa Kỳ áp dụng mức thuế cao kỷ lục 125% đối với Trung Quốc, trong khi phần lớn các quốc gia khác chịu mức thuế đồng đều 10%. Bài phân tích này sẽ làm rõ bối cảnh, chi tiết chính sách, phản ứng quốc tế và tác động tiềm tàng đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tổng Quan Về Chính Sách Thuế Quan Mới
Chính quyền Trump đã triển khai các biện pháp thuế quan mạnh mẽ ngay từ đầu năm 2025. Lệnh Hành Pháp ký ngày 1/2/2025 khởi đầu với mức thuế 10% áp dụng cho hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, sau đó tăng lên 20% vào tháng 3. Đến đầu tháng 4, Trump giới thiệu khái niệm “thuế quan đối ứng” (reciprocal tariffs), nhằm áp đặt mức thuế tương ứng với những gì Hoa Kỳ cho rằng các quốc gia khác đang áp dụng lên hàng hóa Mỹ.
Chính sách này chính thức có hiệu lực từ ngày 5/4/2025 với mức thuế cơ bản 10%, trước khi được điều chỉnh chi tiết theo từng quốc gia vào ngày 9/4/2025. Điểm nổi bật là sự leo thang thuế quan đối với Trung Quốc: từ 84% vào ngày 8/4 lên 125% chỉ một ngày sau đó. Tổng thống Trump lý giải động thái này xuất phát từ “sự thiếu tôn trọng” của Trung Quốc đối với thị trường toàn cầu.
Phân Tích Chi Tiết Bảng Thuế Quan
Dựa trên dữ liệu từ bảng thuế quan và các nguồn tin cậy, chính sách mới của Hoa Kỳ có thể được phân loại như sau:
Trung Quốc – Mục Tiêu Chính
Mức thuế ban đầu đe dọa: 34%
Mức thuế cập nhật: 125%
Phân tích: Trung Quốc chịu mức thuế cao nhất, phản ánh căng thẳng thương mại ngày càng nghiêm trọng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Mức thuế 125% không chỉ là biện pháp trừng phạt kinh tế mà còn mang tính biểu tượng, thể hiện lập trường cứng rắn của Trump trong việc tái định hình quan hệ thương mại với Bắc Kinh.
Các Nước Đông Nam Á
Việt Nam: Từ 46% giảm còn 10%
Campuchia: Từ 49% giảm còn 10%
Thái Lan: Từ 36% giảm còn 10%
Indonesia: Từ 32% giảm còn 10%
Malaysia: Từ 24% giảm còn 10%
Singapore: Ổn định ở mức 10%
Philippines: Từ 17% giảm còn 10%
Phân tích: Các quốc gia Đông Nam Á chứng kiến sự điều chỉnh tích cực, với mức thuế được chuẩn hóa về 10%. Điều này có thể phản ánh nỗ lực của Hoa Kỳ trong việc khuyến khích các nước này trở thành đối tác thay thế Trung Quốc trong chuỗi cung ứng.
Các Nền Kinh Tế Lớn Khác
Liên minh Châu Âu: Từ 20% giảm còn 10%
Nhật Bản: Từ 24% giảm còn 10%
Đài Loan: Từ 32% giảm còn 10%
Ấn Độ: Từ 26% giảm còn 10%
Hàn Quốc: Từ 25% giảm còn 10%
Phân tích: Các nền kinh tế lớn được hưởng mức thuế đồng đều 10%, cho thấy Hoa Kỳ ưu tiên duy trì quan hệ thương mại ổn định với các đồng minh và đối tác chiến lược.
Chính Sách Tạm Hoãn và Ngoại Lệ
Ngày 9/4/2025, Trump tuyên bố tạm hoãn 90 ngày đối với mức thuế cao hơn cho hơn 75 quốc gia không trả đũa ngay lập tức. Đây là lý do chính khiến mức thuế cập nhật của phần lớn các nước dừng ở 10%. Tuy nhiên, Trung Quốc bị loại khỏi chính sách này do đã áp đặt thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ, dẫn đến mức thuế 125% được áp dụng ngay lập tức.
Phản Ứng Quốc Tế và Biện Pháp Trả Đũa
Phản Ứng Từ Trung Quốc
Trung Quốc đã triển khai ba đợt thuế quan trả đũa kể từ tháng 2/2025:
Đợt 1 (4/2/2025): Thuế 15% lên than và khí tự nhiên hóa lỏng, 10% lên dầu thô Mỹ; hạn chế xuất khẩu khoáng sản quan trọng; đưa các công ty Mỹ vào danh sách kiểm soát.
Đợt 2 (4/3/2025): Thuế 15% lên nông sản (gà, lúa mì, ngô, bông), 10% lên thực phẩm; đình chỉ nhập khẩu đậu nành và gỗ từ Mỹ.
Đợt 3 (4/4/2025): Thuế 34% lên toàn bộ hàng hóa Mỹ, có hiệu lực từ 10/4/2025.
Nhận định: Các biện pháp này cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng đối đầu trực diện với Washington, làm gia tăng nguy cơ chiến tranh thương mại toàn diện.
Phản Ứng Từ Các Nước Khác
Các quốc gia như Sri Lanka đã bày tỏ lo ngại và tìm cách đàm phán. Tổng thống Anura Kumara Dissanayake đã gửi thư tới Trump, kêu gọi giảm thuế và tổ chức cuộc họp đa đảng để đánh giá tác động kinh tế. Điều này cho thấy sự phụ thuộc của nhiều nền kinh tế nhỏ hơn vào thị trường Mỹ.
Tác Động Đến Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu
Chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ đang gây ra những biến động lớn:
Hàng hóa Trung Quốc: Việc bãi bỏ miễn trừ de minimis (hàng dưới 800 USD miễn thuế) từ 2/5/2025 sẽ ảnh hưởng nặng nề đến các nền tảng thương mại điện tử như Shein, Temu và Alibaba.
Các ngành công nghiệp xuất khẩu: Các nước như Sri Lanka (dệt may, sản xuất) cảnh báo về nguy cơ mất việc làm và suy giảm sản xuất nếu thuế quan không được nới lỏng.
Tái cấu trúc chuỗi cung ứng: Các doanh nghiệp có thể đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sản xuất khỏi Trung Quốc sang các nước như Việt Nam, Ấn Độ hoặc Đông Nam Á để tránh thuế cao.
Kết Luận
Chính sách thuế quan cập nhật của Hoa Kỳ năm 2025, với mức 125% áp lên Trung Quốc và 10% cho hầu hết các quốc gia khác, đánh dấu một giai đoạn mới trong chiến lược thương mại toàn cầu của Trump. Trong khi các đối tác không trả đũa được hưởng lợi từ mức thuế thấp và giai đoạn tạm hoãn, Trung Quốc đối mặt với áp lực kinh tế chưa từng có, làm gia tăng căng thẳng song phương.
Tình hình này hứa hẹn sẽ tiếp tục biến động trong những tháng tới, với khả năng xuất hiện thêm các biện pháp trả đũa và điều chỉnh chính sách. Các doanh nghiệp, nhà đầu tư và chính phủ trên toàn cầu cần theo dõi sát sao để ứng phó với những thay đổi tiềm tàng trong thương mại quốc tế và chuỗi cung ứng.
