Ngày 6/3, chính quyền Tổng thống Donald Trump tiếp tục có động thái điều chỉnh chính sách thuế quan đối với Canada và Mexico, qua đó tạm hoãn mức thuế 25% áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu từ hai quốc gia láng giềng trong vòng một tháng. Quyết định này đánh dấu sự thay đổi đáng kể so với tuyên bố cứng rắn trước đó của ông Trump về việc áp thuế nhằm kiểm soát hoạt động buôn lậu fentanyl qua biên giới.
Nhượng bộ thuế quan trong khuôn khổ USMCA
Theo sắc lệnh do Tổng thống Trump ký, tất cả sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn của Hiệp định Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) sẽ được miễn thuế quan đến ngày 2/4. Đặc biệt, các hãng sản xuất ô tô tuân thủ quy tắc xuất xứ của USMCA cũng được hưởng chính sách hoãn thuế trong cùng khoảng thời gian này.
Quyết định này được đưa ra chỉ hai ngày sau khi chính quyền Trump chính thức áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico. Động thái này đã khiến cả hai quốc gia phản ứng mạnh mẽ, nhấn mạnh những nỗ lực của họ trong việc kiểm soát hoạt động buôn lậu fentanyl – lý do được Nhà Trắng viện dẫn để áp thuế.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết, nếu Canada và Mexico đạt được tiến bộ trong việc chống buôn lậu fentanyl, Washington sẽ cân nhắc việc kéo dài thời gian miễn thuế hoặc đàm phán về cơ chế thuế quan có đi có lại.
Thị trường chứng khoán Mỹ biến động mạnh
Trong bốn phiên giao dịch đầu tuần, chỉ số S&P 500 đã mất toàn bộ thành quả tăng từ sau cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 năm ngoái. Đặc biệt, chỉ số Nasdaq đã rơi vào trạng thái thị trường điều chỉnh do những lo ngại về chính sách thương mại bất ổn.
Tuy nhiên, ông Trump khẳng định rằng biến động trên thị trường tài chính không ảnh hưởng đến các quyết sách của ông. “Việc hoãn thuế quan cho Mexico và Canada không liên quan gì đến thị trường. Tôi thậm chí còn không theo dõi thị trường,” ông nói trong một cuộc họp báo tại Phòng Bầu dục ngày 6/3.
Bộ trưởng Lutnick cũng nhấn mạnh rằng thị trường chứng khoán không phải là yếu tố quyết định chính sách thương mại của Mỹ. “Việc thị trường tăng giảm hàng ngày không phải là động lực cho chính sách của chúng tôi,” ông tuyên bố.
Ảnh hưởng đến thương mại và sản xuất ô tô
Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, tổng kim ngạch thương mại hàng hóa và dịch vụ giữa Mỹ, Canada và Mexico đạt khoảng 1,8 nghìn tỷ USD vào năm 2022.
Trong bối cảnh lo ngại về thuế quan, nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh nhập khẩu hàng hóa để tích trữ trước khi chính sách mới có hiệu lực, dẫn đến mức thâm hụt thương mại kỷ lục 131,4 tỷ USD trong tháng 1/2025, tăng mạnh so với mức 98,1 tỷ USD của tháng 12/2024.
Ngành sản xuất ô tô – Các nhà sản xuất ô tô Mỹ đã tích cực vận động hành lang để được miễn thuế, do phần lớn linh kiện xe nhập khẩu từ Canada và Mexico đều tuân thủ quy tắc xuất xứ của USMCA. Theo phân tích của nhà kinh tế Kyle Handley từ Đại học California San Diego, khoảng 91% kim ngạch nhập khẩu ô tô từ Canada vào Mỹ trong năm 2023 đáp ứng tiêu chuẩn của USMCA, trong khi con số này từ Mexico là 75%.
Để được miễn thuế trong thời gian tạm hoãn, các hãng xe từ Canada và Mexico phải đảm bảo ít nhất 65-75% linh kiện sản xuất trong khu vực Bắc Mỹ. Nếu hai nước đạt tiến bộ trong việc kiểm soát fentanyl, chính quyền Trump có thể cân nhắc gia hạn miễn thuế hoặc đàm phán cơ chế thuế quan mới.
Kết luận
Hiện tại, chính quyền Trump vẫn giữ nguyên kế hoạch áp thuế quan có đi có lại lên tất cả các đối tác thương mại từ ngày 2/4, nhằm phản ứng với các loại thuế, quy định và trợ cấp mà Mỹ cho là không công bằng. Diễn biến tiếp theo của chính sách thương mại sẽ phụ thuộc vào phản ứng của Canada và Mexico trong các cuộc đàm phán sắp tới.
Quyết định của ông Trump trong việc điều chỉnh chính sách thuế quan chỉ trong vài ngày đã phản ánh sự khó đoán trong định hướng thương mại của chính quyền Mỹ, đặt ra nhiều thách thức không chỉ với doanh nghiệp mà còn với thị trường tài chính toàn cầu.
