ĐỪNG NHẦM LẪN GIỮA GIÁ TRỊ VÀ GIÁ CẢ TRONG CHỨNG KHOÁN
1. Giá trị và giá cả không đi đôi với nhau
Trong đầu tư, nhiều người mắc sai lầm khi đánh đồng giá trị thực của một doanh nghiệp với khả năng tăng trưởng liên tục của giá cổ phiếu. Điều này đặc biệt đúng trên thị trường chứng khoán, nơi mà giá cả bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố hơn là chỉ giá trị nội tại của doanh nghiệp.
Lịch sử đã chứng minh, không phải doanh nghiệp có nền tảng tốt hay ngành nghề có tiềm năng lớn đều đảm bảo giá cổ phiếu tăng trưởng liên tục. Nhiều doanh nghiệp mạnh vẫn có thể trải qua giai đoạn suy giảm giá trị do cung – cầu, tâm lý thị trường, hoặc yếu tố kinh tế vĩ mô.
2. Bài học từ thị trường chứng khoán Việt Nam
- Ngành dầu khí: Giá dầu có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành vận tải, sản xuất và công nghiệp. Tuy nhiên, giá dầu Brent từng đạt đỉnh gần 150 USD/thùng nhưng sau đó lao dốc xuống chỉ còn 50-60 USD/thùng trong hơn một thập kỷ. Điều này tác động mạnh đến các doanh nghiệp dầu khí như GAS, PVD, BSR, khiến giá cổ phiếu của họ có thời điểm tăng phi mã nhưng cũng có lúc giảm sâu.
- Ngành vàng bạc, trang sức: Vàng là tài sản trú ẩn an toàn, có giá trị sử dụng cao trong y học, điện tử và trang sức. Tuy nhiên, giá vàng thế giới từng đạt 1.925 USD/oz rồi giảm về 1.046 USD/oz chỉ sau vài năm. Các doanh nghiệp kinh doanh vàng như PNJ cũng chịu tác động bởi chu kỳ giá của vàng, có lúc tăng mạnh nhưng cũng có khi điều chỉnh sâu.
- Ngành tài chính, ngân hàng: Ngân hàng là huyết mạch của nền kinh tế, cung cấp dịch vụ tài chính thiết yếu. Tuy nhiên, trong giai đoạn khủng hoảng, hàng loạt cổ phiếu ngân hàng như STB, CTG, ACB từng có giai đoạn giảm mạnh tới 50-70% giá trị dù vẫn là những doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả.
- Cổ phiếu công nghệ: Nhìn sang thị trường quốc tế, Facebook (nay là Meta) có hơn 2,2 tỷ người dùng nhưng cổ phiếu từng rơi từ 218 USD xuống còn 122 USD. Điều này cho thấy ngay cả những công ty công nghệ lớn với nền tảng tốt vẫn có thể chịu tác động từ thị trường chứng khoán.
3. Sự khác biệt giữa giá trị thực và giá cả trên thị trường
Nhiều nhà đầu tư lầm tưởng rằng doanh nghiệp có tiềm năng lớn thì cổ phiếu sẽ mãi tăng giá. Tuy nhiên, khi cổ phiếu được niêm yết trên sàn, nó không còn chỉ phản ánh giá trị nội tại của doanh nghiệp mà còn chịu ảnh hưởng của cung cầu, dòng tiền đầu cơ và các yếu tố bên ngoài như chính sách tài khóa, tiền tệ.
Trong chứng khoán, mọi tài sản được giao dịch đều có chu kỳ tăng trưởng – điều chỉnh – suy giảm – phục hồi. Kỳ vọng quá mức vào một doanh nghiệp mà không tính đến yếu tố đầu cơ có thể khiến nhà đầu tư rơi vào tình trạng “đu đỉnh”.
4. Bài học thực tế cho nhà đầu tư
- Cẩn trọng với những cơn sốt đầu tư: Khi nhà nhà, người người đều lao vào một ngành nghề nhất định như chứng khoán 2007-2010, bất động sản 2011, Bitcoin 2017-2018, thì đó là dấu hiệu cần thận trọng.
- Tách biệt giữa đầu tư và đầu cơ: Có những doanh nghiệp tốt nhưng vẫn bị định giá quá cao do dòng tiền đầu cơ. Ngược lại, có những doanh nghiệp yếu kém nhưng giá vẫn tăng mạnh trong thời gian ngắn do tin đồn.
- Không nên mua theo FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội): Cổ phiếu có thể có chu kỳ tăng trưởng mạnh nhưng không có nghĩa là sẽ tăng mãi mãi. Khi dòng tiền đầu cơ rút khỏi thị trường, giá cổ phiếu có thể sụt giảm mạnh.
5. Kết luận
Không có tài sản nào trên thị trường chứng khoán có thể “go to the moon” mãi mãi. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa giá trị thực và giá cả trên thị trường giúp nhà đầu tư có quyết định sáng suốt hơn. Thị trường chứng khoán không chỉ là nơi phản ánh sự phát triển của doanh nghiệp mà còn là một cuộc chơi của cung – cầu, tâm lý và chiến lược đầu tư.
Hãy đầu tư dựa trên sự hiểu biết, phân tích và kiểm soát rủi ro thay vì chạy theo những kỳ vọng phi thực tế.
