Ngày 9/2, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo kế hoạch áp thuế nhập khẩu 25% đối với toàn bộ nhôm và thép vào Mỹ, đồng thời công bố thuế nhập khẩu đối ứng trong vài ngày tới.
I. Bối Cảnh Chính Sách và Động Cơ
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã áp thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm, nhưng sau đó miễn thuế cho một số quốc gia như Canada, Mexico và Brazil. Chính quyền Biden tiếp tục mở rộng miễn thuế sang Anh, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU). Lần này, ông Trump nhấn mạnh rằng mục tiêu của chính sách thuế mới là đảm bảo sự công bằng trong thương mại quốc tế và bảo vệ ngành sản xuất nội địa.
II. Tác Động Đến Thị Trường Tài Chính và Kinh Tế Toàn Cầu
Chính sách thuế mới của ông Trump có thể làm gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu, đặc biệt khi Trung Quốc và EU có thể đáp trả bằng các biện pháp đối phó. Theo Financial Times, mức thuế mới có thể gây ra sự biến động lớn trên thị trường tài chính, khi giá hàng hóa kim loại trên Sàn Giao dịch London (LME) đã có dấu hiệu gia tăng với nhôm tăng 0,5% lên 2.633 USD/tấn.
Các doanh nghiệp sản xuất của Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực do chi phí đầu vào gia tăng, dẫn đến khả năng lạm phát cao hơn. Theo số liệu năm 2023, Mỹ nhập khẩu 82,1 tỷ USD sắt thép và 27,4 tỷ USD nhôm, trong khi xuất khẩu lần lượt là 43,3 tỷ USD và 14,3 tỷ USD. Việc tăng thuế có thể làm suy giảm tính cạnh tranh của ngành công nghiệp Mỹ, đồng thời kéo theo tác động tiêu cực đến các đối tác thương mại lớn như Canada, Mexico, Hàn Quốc và Việt Nam.
III. Ảnh Hưởng Đến Việt Nam
3.1. Đối Với Ngành Xuất Khẩu Thép và Nhôm
Việt Nam nằm trong số các quốc gia xuất khẩu thép nhiều vào Mỹ, nhưng mức thuế hiện tại của Hoa Kỳ với thép Việt Nam đã khá cao, dao động từ 10-25%. Năm 2024, tổng giá trị xuất khẩu thép và nhôm của Việt Nam sang Mỹ đạt khoảng 3,7 tỷ USD, chiếm 3,1% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ. Do đó, tác động của chính sách thuế mới lên các công ty thép niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam là không quá lớn. Ngoài ra, hiện không có công ty niêm yết nào của Việt Nam xuất khẩu nhôm sang Mỹ, nên ảnh hưởng trực tiếp đến ngành nhôm là không đáng kể.
3.2. Thuế Đối Ứng và Phản Ứng Của Việt Nam
Năm 2021, mức thuế tối huệ quốc (MFN) trung bình của Việt Nam khoảng 12%, hiện tại có thể dao động trong khoảng 10-11%, trong khi thuế trung bình của Mỹ với hàng hóa Việt Nam chỉ khoảng 5%. Nếu thuế đối ứng của Mỹ áp lên hàng Việt Nam khoảng 5%, tác động sẽ nhẹ hơn mức dự kiến ban đầu là 10%.
Việt Nam có thể phản ứng bằng cách giảm thuế nhập khẩu hàng hóa Mỹ để tránh xung đột thương mại và duy trì lợi thế cạnh tranh.
IV. Tác Động Đến Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam và Chiến Lược Đầu Tư
Dù mức thuế mới chưa có tác động lớn đến ngành thép Việt Nam, nhưng có thể tạo tâm lý tiêu cực trong ngắn hạn đối với nhóm cổ phiếu ngành vật liệu xây dựng. Các nhà đầu tư nên theo dõi chặt chẽ các diễn biến tiếp theo từ Mỹ để điều chỉnh danh mục phù hợp.
Những Ngành Được Hưởng Lợi:
- Nhóm doanh nghiệp nội địa (bất động sản, xây dựng) có thể ít chịu ảnh hưởng hơn từ chính sách thuế này.
- Nhóm xuất khẩu sang các thị trường ngoài Mỹ như EU, Nhật Bản có thể được hưởng lợi khi dòng thương mại điều chỉnh.
Những Ngành Có Nguy Cơ Bị Ảnh Hưởng:
- Ngành thép: Cổ phiếu của các doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu lớn vào Mỹ có thể chịu áp lực giảm trong ngắn hạn.
- Ngành dệt may, gỗ: Nếu thuế đối ứng mở rộng sang các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, một số doanh nghiệp có thể đối mặt với chi phí cao hơn.
V. Kết Luận và Khuyến Nghị Đầu Tư
- Trong ngắn hạn, nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ thông tin về chính sách thuế quan từ Mỹ để đánh giá tác động lên thị trường.
- Chiến lược hợp lý là duy trì tỉ trọng cổ phiếu ở mức vừa phải, ưu tiên nhóm ngành ít chịu ảnh hưởng và có nền tảng tài chính vững chắc.
- Nếu thị trường điều chỉnh do tâm lý lo ngại, đây có thể là cơ hội tốt để mua vào với giá hấp dẫn.
Tóm lại, tác động từ chính sách thuế mới của Mỹ đối với thị trường Việt Nam là không quá lớn nhưng có thể gây biến động tâm lý ngắn hạn. Nhà đầu tư cần có chiến lược linh hoạt để tận dụng cơ hội và kiểm soát rủi ro trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang có nhiều diễn biến phức tạp.
