Tập đoàn Vingroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng đã chính thức bước chân vào lĩnh vực luyện kim bằng việc thành lập Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinMetal, với trọng tâm sản xuất thép ray phục vụ dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam trị giá 67 tỷ USD. Động thái này diễn ra trong lúc đối thủ lớn Hòa Phát – doanh nghiệp nội địa hàng đầu về thép – vẫn đang “chờ đợi” đơn đặt hàng từ Chính phủ, dù đã đầu tư mạnh mẽ vào dự án tương tự. Sự tham gia của Vingroup không chỉ nhằm tự chủ chuỗi cung ứng mà còn mở ra cạnh tranh khốc liệt trong ngành thép chuyên dụng, góp phần giảm phụ thuộc nhập khẩu cho các dự án hạ tầng quốc gia.
Sự kiện này được đánh giá là bước đi chiến lược của Vingroup, tận dụng kinh nghiệm từ các lĩnh vực công nghệ và hạ tầng để tham gia vào ngành công nghiệp nặng, đồng thời hỗ trợ trực tiếp cho các dự án lớn mà tập đoàn đang theo đuổi.
VinMetal: Tổ Hợp Sản Xuất Thép Công Nghiệp – Công Nghệ Cao Với Vốn 10.000 Tỷ Đồng
Ngày 6/10/2025, Vingroup công bố thành lập VinMetal – một doanh nghiệp mới với vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng. Nhà máy giai đoạn 1 sẽ được xây dựng tại Khu kinh tế Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh, đạt công suất khoảng 5 triệu tấn thép/năm. Đây là bước mở rộng từ trụ cột công nghệ – công nghiệp của Vingroup, đánh dấu sự chuyển hướng đa dạng hóa danh mục đầu tư sang lĩnh vực vật liệu chiến lược.
Theo thông báo chính thức, VinMetal sẽ tập trung sản xuất các dòng sản phẩm cao cấp, đáp ứng nhu cầu nội địa và xuất khẩu:
- Thép dân dụng và xây dựng: Bao gồm thép cuộn cán nóng (HRC), nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp.
- Thép cường độ cao và hợp kim đặc chủng: Dành cho sản xuất xe điện (hỗ trợ VinFast) và các ứng dụng công nghệ cao.
- Thép chuyên dụng cho hạ tầng: Các sản phẩm chủ lực như thép tấm, thép dập thân xe chất lượng cao, thép ray đạt tiêu chuẩn quốc tế (như UIC60 hoặc tương đương), và thép kết cấu cho cầu, cảng, đường sắt.
Mục tiêu dài hạn của VinMetal là thay thế dần nguồn nhập khẩu thép ray – hiện Việt Nam phụ thuộc khoảng 80-90% vào các nhà cung cấp nước ngoài như Nhật Bản, châu Âu và Trung Quốc. Đồng thời, doanh nghiệp hướng tới xuất khẩu sang khu vực Đông Nam Á, tận dụng lợi thế chi phí sản xuất nội địa và công nghệ hiện đại. Với vị trí tại Hà Tĩnh – khu vực giàu tài nguyên và gần các tuyến giao thông chính – VinMetal có tiềm năng trở thành nhà cung cấp chiến lược cho các dự án hạ tầng quốc gia.
Đáng chú ý nhất, VinMetal nhấn mạnh vai trò cung cấp thép ray cho dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam, một siêu dự án có tổng vốn đầu tư ước tính 67 tỷ USD (khoảng 1,7 triệu tỷ đồng). Tuyến đường dài hơn 1.500 km, kết nối Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh với tốc độ khai thác lên đến 350 km/h, được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư năm 2024. VinMetal sẽ hỗ trợ trực tiếp cho VinSpeed – một đơn vị thành viên của Vingroup – đang đề xuất Chính phủ giao thực hiện dự án. Tầm nhìn xa hơn, công ty có thể mở rộng cung cấp cho các tuyến đường sắt khác trên toàn quốc, góp phần vào chiến lược phát triển hạ tầng giao thông tốc độ cao của Việt Nam đến năm 2030.
Hòa Phát “Đặt Cược” Vào Thép Ray: Niềm Tin Vào Chính Sách Nhưng Chưa Có Đơn Hàng Cụ Thể
Trong khi Vingroup nhanh chóng triển khai VinMetal, Tập đoàn Hòa Phát – “ông trùm” thép Việt Nam của tỷ phú Trần Đình Long – cũng đang đầu tư mạnh vào sản xuất thép ray, nhưng gặp phải thách thức từ sự thiếu rõ ràng trong cơ chế đặt hàng nhà nước. Hòa Phát là doanh nghiệp nội địa duy nhất đề xuất cung cấp thép ray cho các dự án đường sắt quốc gia trước khi VinMetal ra đời.
Hòa Phát đã lên kế hoạch xây dựng nhà máy chuyên sản xuất thép ray tại Khu liên hợp Dung Quất (Quảng Ngãi), với tổng vốn đầu tư khoảng 14.000 tỷ đồng và công suất 700.000 tấn/năm. Dự án này được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam tự chủ nguồn cung thép ray, giảm chi phí nhập khẩu và hỗ trợ các dự án hạ tầng lớn. Tập đoàn từng dự kiến khởi công vào tháng 8/2025, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện, do chờ đợi các quyết định từ Chính phủ.
Tại Diễn đàn Kinh tế Mới – VNEF 2025 chiều ngày 2/10/2025, CEO Nguyễn Việt Thắng của Hòa Phát đã chia sẻ về tiến độ dự án và những lo ngại liên quan. Ông tiết lộ rằng nhà máy dự kiến vận hành vào đầu năm 2027, với cam kết triển khai quyết liệt bất chấp bất định. Tuy nhiên, ông Thắng thẳng thắn thừa nhận: “Đến nay, Chính phủ vẫn chưa đặt hàng thép ray từ Hòa Phát.”
Trong phát biểu, ông Thắng nhấn mạnh niềm tin của tập đoàn vào chủ trương nhà nước:
“Nhiều nhà đầu tư, nhiều ngân hàng hỏi chúng tôi: nếu Chính phủ không mua thép của Hòa Phát thì sao? Chúng tôi trả lời rằng có niềm tin mạnh mẽ vào chủ trương của Chính phủ, rằng nếu doanh nghiệp đầu tư sản xuất được sản phẩm chất lượng với chi phí hợp lý thì sẽ được đặt hàng. Đó là niềm tin để chúng tôi làm nhà máy này.”
Ông cũng đề cập đến Nghị định của Chính phủ về cơ chế đặt hàng cho doanh nghiệp trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh, nhưng lưu ý rằng việc áp dụng cho hạ tầng giao thông vẫn chưa cụ thể. “Hòa Phát mong muốn Chính phủ có chính sách rõ ràng hơn: đặt hàng thế nào, chi phí – giá cả – tiến độ ra sao,” ông Thắng chia sẻ, nhấn mạnh nhu cầu minh bạch để giảm rủi ro cho các nhà đầu tư lớn.
Ý Nghĩa Chiến Lược Và Thách Thức Cạnh Tranh Trong Ngành Thép
Sự tham gia của Vingroup vào lĩnh vực thép ray không chỉ tạo ra cạnh tranh trực tiếp với Hòa Phát mà còn phản ánh xu hướng các tập đoàn lớn Việt Nam hướng tới chuỗi giá trị khép kín, đặc biệt trong bối cảnh dự án đường sắt cao tốc cần khoảng 1-2 triệu tấn thép ray. Với lợi thế từ hệ sinh thái nội bộ (từ sản xuất đến thi công), Vingroup có thể chiếm lĩnh thị phần nhanh chóng, trong khi Hòa Phát dẫn đầu về quy mô sản xuất và kinh nghiệm ngành thép.
Tuy nhiên, cả hai doanh nghiệp đều đối mặt với thách thức chung: cơ chế đặt hàng từ Chính phủ chưa rõ ràng, dẫn đến rủi ro dư cung nếu dự án chậm triển khai. Các chuyên gia nhận định rằng, để dự án đường sắt cao tốc thành công, Chính phủ cần ban hành chính sách ưu tiên doanh nghiệp nội địa, với cơ chế đấu thầu minh bạch và hỗ trợ tài chính, nhằm khuyến khích đầu tư vào công nghệ cao và giảm phụ thuộc nhập khẩu.
Tổng thể, động thái của Vingroup qua VinMetal là tín hiệu tích cực cho ngành công nghiệp Việt Nam, góp phần hiện thực hóa giấc mơ hạ tầng giao thông hiện đại. Nhà đầu tư và doanh nghiệp sẽ theo dõi sát sao các cập nhật từ Chính phủ trong những tháng tới, đặc biệt là tiến độ phê duyệt dự án đường sắt cao tốc.
