Với kỳ vọng cao về việc FTSE Russell công bố kết quả nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên nhóm mới nổi thứ cấp vào ngày 8/10 tới, Chứng khoán Vietcap (VCI) vừa cập nhật báo cáo chi tiết, khẳng định hầu hết rào cản đã được khắc phục. Báo cáo nhấn mạnh khoảng 30 cổ phiếu Việt Nam đủ điều kiện sẽ được bổ sung vào danh mục các quỹ chỉ số thụ động, mở ra dòng vốn ngoại ít nhất 1 tỷ USD từ quỹ thụ động, và tổng cộng có thể lên đến 6-10 tỷ USD từ cả quỹ chủ động lẫn thụ động. Dưới đây là phân tích sâu về tiến trình nâng hạng, các rào cản còn lại và danh sách cổ phiếu tiềm năng theo đánh giá của Vietcap.
Kỳ Vọng Nâng Hạng: Thời Điểm Quyết Định Và Tâm Lý Thị Trường
Ngày 8/10/2025 (theo giờ Việt Nam), FTSE Russell sẽ công bố kết quả đánh giá phân loại thị trường bán niên tháng 9/2025, đánh dấu thời điểm then chốt cho thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam. Từ tháng 3/2025, Việt Nam đã nằm trong danh sách theo dõi của FTSE Russell với tiềm năng tái phân loại từ thị trường cận biên (Frontier) lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging). Vietcap bày tỏ sự tự tin cao, dựa trên các tiến bộ gần đây, dù thị trường đang chứng kiến tâm lý lo lắng với VN-Index đi ngang trong tháng 9 và thanh khoản giảm mạnh từ 55.600 tỷ đồng (tháng 8) xuống còn 39.700 tỷ đồng (tháng 9).
Cuộc họp của Ban Quản trị Chỉ số FTSE Russell đang diễn ra trong tuần này, tập trung vào đánh giá và tham vấn từ các ủy ban cố vấn. Không có cơ chế bỏ phiếu nào được áp dụng, trái ngược với một số tin đồn. Nếu thành công, thông báo sẽ đi kèm FAQ chi tiết về kế hoạch thực hiện, bao gồm số đợt bổ sung danh mục (dự kiến 4-5 đợt vào cuối mỗi quý), danh sách 10-15 cổ phiếu ban đầu và tỷ trọng dự kiến của Việt Nam trên các chỉ số FTSE (khoảng 0,3% trong FTSE Emerging Markets All Cap China A Inclusion Index).
Hầu Hết Rào Cản Đã Được Khắc Phục: Tiến Bộ Về DvP Và Xử Lý Giao Dịch Thất Bại
Hai tiêu chí quan trọng nhất còn lại – chu kỳ thanh toán (Delivery versus Payment – DvP) và chi phí liên quan đến giao dịch thất bại – đang tiến gần mức “Đạt” (Met), theo Vietcap.
Tiêu chí DvP hiện ở mức “Hạn chế” (Restricted) do yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding) đối với nhà đầu tư nước ngoài tổ chức (NĐTNN), đòi hỏi tiền phải có sẵn tại T+0 cho lệnh mua. Thông tư 68 của Bộ Tài chính (tháng 11/2024) đã loại bỏ yêu cầu này, thay bằng quy trình Không Yêu Cầu Ký Quỹ Trước (Non-Pre-Funded – NPF). Sau 11 tháng đánh giá, FTSE Russell đã thu thập phản hồi từ thị trường, và Vietcap dự báo tiêu chí này sẽ được nâng lên “Đạt”.
Tương tự, tiêu chí chi phí giao dịch thất bại đã cải thiện từ “Chưa xếp hạng” (Unclassified) lên “Hạn chế” vào tháng 3/2025. Quy trình xử lý thất bại được chuẩn hóa với thời hạn và chi phí rõ ràng. Việt Nam chỉ ghi nhận một trường hợp thất bại duy nhất vào tháng 12/2024, được các công ty chứng khoán (CTCK) xử lý thành công – một “bài kiểm tra” thực tiễn mà FTSE Russell đánh giá cao. Vietcap tin rằng tiêu chí này cũng sẽ đạt “Đạt”.
Về quy trình mở tài khoản, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã gửi công văn yêu cầu các ngân hàng thương mại và chi nhánh nước ngoài tuân thủ Thông tư 03 và 25, loại bỏ yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự. Thời gian mở tài khoản cho NĐTNN dự kiến rút ngắn còn khoảng 2 tuần, tùy thuộc vào sự hợp tác giữa ngân hàng lưu ký và nhà đầu tư.
Năng Lực NPF Và Giải Pháp Auto-FX: Đủ Sức Chở Dòng Vốn
Với 82 CTCK tại Việt Nam, chỉ 10 công ty cung cấp dịch vụ NPF cho NĐTNN, với năng lực tối đa 132.000 tỷ đồng (5 tỷ USD). Top 3 CTCK chiếm 66% thị phần NĐTNN (bao gồm Vietcap với hơn 30%) có năng lực 40.000 tỷ đồng (1,5 tỷ USD) – đủ đáp ứng nhu cầu mua ròng ít nhất 1 tỷ USD từ quỹ chỉ số, ngay cả trong kịch bản yêu cầu cao hơn. Các quỹ dự kiến đầu tư theo 4-5 đợt (200-250 triệu USD/đợt), giảm áp lực lên hệ thống.
Rủi ro thiếu tiền từ việc bán chứng khoán ở thị trường mới nổi khác (thường T+2) được giải quyết bằng thỏa thuận Auto-FX giữa quỹ và ngân hàng lưu ký: đảm bảo vốn nếu lệnh ngoại hối (FX) gửi trước 13h ngày T+1. Vietcap xác nhận các quỹ đã áp dụng Auto-FX ở các thị trường khác. Nếu không, quỹ có đến 15h ngày T+3 để chuyển tiền, tránh thất bại giao dịch.
30 Cổ Phiếu Tiềm Năng: Lọc Theo Tiêu Chí Nghiêm Ngặt Của FTSE
Vietcap dự báo khoảng 30 cổ phiếu Việt Nam sẽ được bổ sung vào danh mục quỹ chỉ số thụ động, mang về ít nhất 1 tỷ USD dòng vốn. FTSE Russell sàng lọc dựa trên tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối thiểu (room ngoại), quy mô vốn hóa, thanh khoản và tỷ lệ chuyển nhượng tự do (free float), với đánh giá hàng quý. Danh sách ban đầu có thể chỉ 10-15 mã, mở rộng dần.
Dựa trên phân tích của Vietcap, dưới đây là 30 cổ phiếu tiềm năng đủ điều kiện tham gia FTSE Emerging Index, xếp theo vốn hóa thị trường (danh sách mang tính tham khảo, có thể thay đổi trước thông báo chính thức):
| STT | Mã CK | Tên Công Ty (Tóm Tắt) |
|---|---|---|
| 1 | VCB | Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam |
| 2 | VHM | Vinhomes |
| 3 | HPG | Tập đoàn Hòa Phát |
| 4 | VIC | Tập đoàn Vingroup |
| 5 | VNM | Vinamilk |
| 6 | MSN | Masan Group |
| 7 | SAB | Sabeco |
| 8 | STB | Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín |
| 9 | VJC | Vietjet Air |
| 10 | VRE | Vincom Retail |
| 11 | SSI | Chứng khoán SSI |
| 12 | LPB | Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt |
| 13 | SHB | Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội |
| 14 | EIB | Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam |
| 15 | DGC | Hóa chất Đức Giang |
| 16 | NVL | Novaland |
| 17 | BVH | Bảo Việt |
| 18 | HVN | Vietnam Airlines |
| 19 | POW | Tổng CTCP Điện lực Dầu khí Việt Nam |
| 20 | VND | Chứng khoán VNDIRECT |
| 21 | KDH | Khang Điền House |
| 22 | KBC | Kinh Bắc |
| 23 | VGC | Vinaconex |
| 24 | PDR | Phát Đạt |
| 25 | VCI | Chứng khoán Vietcap |
| 26 | GEX | Geleximco |
| 27 | KDC | Kinh Đô |
| 28 | DCM | Đạm Cà Mau |
| 29 | DIG | Đầu tư Phát triển Xây dựng |
| 30 | PVD | Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí |
Các mã này chủ yếu thuộc nhóm blue-chip và mid-cap với room ngoại còn dư, thanh khoản cao, dự kiến hưởng lợi lớn từ dòng vốn thụ động.
Tác Động Sau Nâng Hạng: Dòng Vốn 6-10 Tỷ USD Và Lộ Trình Thực Hiện
Nếu được nâng hạng, FTSE sẽ công bố kế hoạch trong Báo cáo Thường niên tháng 9/2025, với đợt bổ sung đầu tiên có thể vào tháng 3/2026. Các quỹ chỉ số sẽ bắt đầu mở tài khoản và đăng ký mã giao dịch ngay sau thông báo. Dòng vốn ròng từ khối ngoại ước đạt 6-8 tỷ USD (lên 10 tỷ USD kịch bản tích cực), bù đắp bán ròng hơn 9 tỷ USD từ 2023-2025, chủ yếu từ quỹ chủ động.
Đợt đầu sẽ tập trung vào 10-15 mã lớn, mở rộng dần để tránh sốc thanh khoản. Nâng hạng không chỉ thúc đẩy VN-Index mà còn củng cố vị thế Việt Nam trong khu vực, thu hút thêm quỹ chủ động theo sau quỹ thụ động.
Với những tiến bộ này, Vietcap khuyến nghị nhà đầu tư theo dõi sát sao thông báo ngày 8/10, ưu tiên các mã trong danh sách trên để đón đầu dòng vốn. Thị trường có thể phục hồi mạnh mẽ nếu kết quả tích cực, nhưng cần cảnh giác rủi ro địa chính trị và biến động toàn cầu.
