Giữa bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang sôi động với VN-Index tăng gần 33% trong 9 tháng đầu năm, đạt mức 1.671 điểm vào ngày 16/9, các công ty chứng khoán lớn đang đẩy mạnh cuộc đua tăng vốn. Các “ông lớn” như SSI, TCBS, VPBankS, VPS cùng nhiều doanh nghiệp khác đang lên kế hoạch phát hành hàng trăm triệu cổ phiếu, nhằm củng cố nguồn lực trước thềm công bố nâng hạng thị trường từ FTSE Russell vào tháng 10/2025. Động thái này không chỉ nhằm mở rộng margin và tự doanh mà còn đón đầu các lĩnh vực mới như tài sản mã hóa, dù kèm theo không ít rủi ro.
Làn Sóng Tăng Vốn: Từ SSI Đến TCBS Và Các “Ông Lớn” Khác
Đầu tháng 9/2025, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI (SSI) đã công bố kế hoạch phát hành 415,5 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, với giá chào bán 15.000 đồng/cổ phiếu. Nếu thành công, vốn điều lệ của SSI sẽ tăng từ 20.779 tỷ đồng lên gần 25.000 tỷ đồng, khẳng định vị thế dẫn đầu ngành chứng khoán Việt Nam. Số tiền thu về khoảng 6.200 tỷ đồng sẽ được sử dụng chủ yếu để bổ sung vốn cho vay ký quỹ (margin) và đầu tư vào trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi.
Không kém cạnh, Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) – thuộc hệ sinh thái Techcombank – vừa hoàn tất đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) với 231,1 triệu cổ phiếu, giá 46.800 đồng/đơn vị. Sau thương vụ, vốn điều lệ của TCBS tăng lên 23.133 tỷ đồng, vượt qua nhiều đối thủ để trở thành một trong những công ty chứng khoán có quy mô vốn lớn nhất thị trường. Doanh nghiệp dự kiến thu về hơn 10.800 tỷ đồng, trong đó 70% dành cho hoạt động tự doanh (cổ phiếu và trái phiếu), còn 30% phục vụ cho vay margin.
Tiếp nối làn sóng IPO, Chứng khoán VPBank (VPBankS) dự kiến chào bán 375 triệu cổ phiếu, tương đương 25% vốn hiện tại, với giá tối thiểu 12.130 đồng/cổ phiếu. Vốn điều lệ sẽ tăng từ 15.000 tỷ đồng lên 18.750 tỷ đồng, giúp công ty thuộc hệ sinh thái VPBank củng cố vị thế trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt.
Ngoài ba “ông lớn” trên, một loạt công ty chứng khoán khác cũng đang rục rịch tăng vốn. Chứng khoán VPS, HSC, Kafi, TPS, MBS và TVS dự kiến phát hành hàng trăm triệu cổ phiếu trong thời gian tới. Ví dụ, HSC và VPS đang lên kế hoạch tăng vốn để mở rộng room margin, trong khi Kafi và TPS tập trung vào phát triển dịch vụ mới. Làn sóng này bắt đầu từ đầu năm 2024, nhằm chuẩn bị cho hệ thống KRX và nâng hạng thị trường, với tổng vốn huy động ước tính hàng nghìn tỷ đồng.
Lý Do Đằng Sau Cuộc Đua: Margin, Tự Doanh Và Cơ Hội Từ Nâng Hạng Thị Trường
Theo ông Nguyễn Trọng Đình Tâm, Phó Giám đốc Khối Phân tích Chứng khoán ASEAN, việc tăng vốn giúp các công ty chứng khoán mở rộng dư địa cho vay margin và phát triển tự doanh, đặc biệt trong bối cảnh thị trường thuận lợi với thanh khoản kỷ lục trên 39.000 tỷ đồng/phiên từ đầu tháng 8/2025 (tương đương 1,5 tỷ USD).
Ông Nguyễn Anh Đức, Giám đốc Điều hành Bộ phận Môi giới Khách hàng Tổ chức và Tư vấn Đầu tư của Chứng khoán SBB (SBBS), đồng tình rằng nhu cầu margin tăng cao khi thị trường đi lên, nhưng theo quy định, dư nợ cho vay không được vượt quá hai lần vốn chủ sở hữu. Nhiều công ty như HSC, Mirae Asset, KIS, Kafi và FTS đã gần “cạn room”, buộc phải huy động vốn mới.
Bên cạnh đó, kỳ vọng nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi thứ cấp của FTSE Russell vào tháng 10/2025 là động lực lớn. Việt Nam đã đạt 9/9 tiêu chí nâng hạng, theo đánh giá mới nhất, và Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định quốc gia đã nỗ lực đáp ứng các yêu cầu, mở đường cho dòng vốn ngoại hàng tỷ USD. Nếu thành công, các công ty chứng khoán cần vốn để cung cấp dịch vụ mới như giao dịch không ký quỹ (prefund) cho nhà đầu tư nước ngoài, giúp chuẩn bị sẵn tiền hoặc tài sản cho các giao dịch tương lai.
Một lý do quan trọng khác là tham gia thị trường tài sản mã hóa, được thí điểm trong 5 năm theo Nghị quyết 5 của Chính phủ. Doanh nghiệp vận hành sàn giao dịch tài sản mã hóa cần vốn tối thiểu 10.000 tỷ đồng, với 35% vốn từ ít nhất hai tổ chức như ngân hàng hoặc công ty chứng khoán. Nhiều công ty đã hành động: SSI thành lập Công nghệ Số SSI (SSID) với vốn 300 tỷ đồng từ năm 2022; TCBS góp vốn vào TCEX; VIX rót 150 tỷ đồng vào VIXEX; và VPBankS lên kế hoạch tham gia đến năm 2030.
Rủi Ro Tiềm Ẩn: Thừa Vốn, Pha Loãng Cổ Phiếu Và Giảm ROE
Tuy nhiên, cuộc đua tăng vốn không phải không có rủi ro. Ông Nguyễn Anh Đức cảnh báo nếu thị trường chững lại, nhu cầu margin giảm, các công ty có thể thừa vốn, dẫn đến tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) sụt giảm và ảnh hưởng tiêu cực đến giá cổ phiếu. Kinh nghiệm từ giai đoạn 2021-2022 cho thấy sau đợt tăng vốn ồ ạt, ROE của SSI giảm từ 19% (2021) xuống 10% (2023), còn VNDirect từ 24% xuống 12%.
Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển Khách hàng Cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam, bổ sung rằng việc phát hành mới làm tăng số lượng cổ phiếu lưu hành, dẫn đến pha loãng cổ phiếu và giảm thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS) trong ngắn hạn. Điều này tạo áp lực tăng trưởng cho doanh nghiệp và khiến cổ phiếu nhóm chứng khoán kém hấp dẫn hơn.
Tiềm Năng Trung Và Dài Hạn: Lạc Quan Với P/B Thấp Và Dòng Vốn Ngoại
Dù vậy, các chuyên gia vẫn lạc quan về tiềm năng cổ phiếu chứng khoán. Ông Nguyễn Anh Đức chỉ ra rằng định giá P/B trung bình ngành hiện khoảng 2,2 lần, thấp hơn mức đỉnh 3 lần năm 2021, cho thấy dư địa phát triển lớn. Ông Nguyễn Trọng Đình Tâm dự báo tăng trưởng đến năm 2026 nhờ nâng hạng thị trường, giúp gia tăng quy mô khách hàng, đặc biệt từ nhà đầu tư nước ngoài.
Nếu FTSE Russell công bố nâng hạng vào đầu tháng 10/2025, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể đón dòng vốn tỷ đô, thúc đẩy thanh khoản và tăng trưởng. Tuy nhiên, giới đầu tư cần theo dõi sát sao để cân bằng giữa cơ hội và rủi ro trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động.
