Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ điều chỉnh mạnh trong tháng 9, sau chuỗi tăng trưởng ấn tượng từ đầu năm. Theo phân tích từ các chuyên gia, dù có những yếu tố hỗ trợ tích cực như kỳ vọng Fed giảm lãi suất và nâng hạng thị trường, nhưng áp lực từ lịch sử mùa vụ, tỷ giá và chốt lời có thể khiến VN-Index trải qua nhịp giảm đáng kể. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết các yếu tố này, dựa trên dữ liệu lịch sử và diễn biến gần đây.
Tăng Trưởng Ấn Tượng Từ Đầu Năm: Nền Tảng Cho Áp Lực Điều Chỉnh
Thị trường chứng khoán Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng vượt trội trên toàn cầu trong năm 2025, với VN-Index tăng 32% tính từ đầu năm – cao hơn tổng mức tăng của cả năm 2024 (12,11%) và 2023 (12,2%). Chỉ riêng tháng 8, chỉ số này đã tăng 12% lên 1.682,2 điểm, mức tăng mạnh nhất theo tháng kể từ tháng 6/2020. Sự tăng trưởng này diễn ra trên diện rộng, với các ngành dẫn dắt như Tài chính (+21,9%), Bất động sản (+16,5%), giúp VN30 tăng vượt trội (+15,5%) so với thị trường chung.
Dòng tiền nội đã đóng vai trò chủ đạo trong đà tăng này. Sau tháng 7 mua ròng, khối ngoại quay đầu bán ròng kỷ lục 42,7 nghìn tỷ đồng (riêng khớp lệnh là 36,9 nghìn tỷ đồng), tập trung rút vốn khỏi các ngành tăng mạnh. Ngược lại, nhà đầu tư cá nhân, tổ chức và tự doanh trong nước đồng loạt mua ròng, đổ vào các nhóm vốn hóa lớn như Ngân hàng, Chứng khoán, Bất động sản, Công nghệ thông tin và Nguyên vật liệu.
Tuy nhiên, theo SSI Research, đà tăng mạnh trong hai tháng gần nhất (tháng 7 và 8) đang tạo áp lực lớn cho tháng 9. Trong kịch bản thận trọng, thị trường có thể chứng kiến nhịp điều chỉnh mạnh từ tháng 9 đến đầu tháng 10, với biên độ lớn hơn các nhịp giảm kể từ đáy tháng 4 (chưa có nhịp giảm nào vượt 4,5%).
Lịch Sử Mùa Vụ: Tháng 9 Thường Xấu Trong Những Năm Gần Đây
Dữ liệu lịch sử cho thấy VN-Index có tỷ lệ tăng khả quan trong tháng 9, với 7 lần tăng trong 10 năm qua. Tuy nhiên, xu hướng đã thay đổi rõ rệt từ năm 2021 – khi áp dụng chính sách nghỉ lễ 4 ngày vào tháng 9. Thị trường thường đi ngang hoặc giảm mạnh: giảm 6% năm 2022, 11,6% năm 2023, và chỉ tăng dưới 1% trong 2021 và 2024.
Ba yếu tố chính khiến tháng 9 trở thành “tháng xấu” bao gồm:
- Áp Lực Tỷ Giá Tăng Cao: VND thường mất giá trung bình 3% trong giai đoạn tháng 9-10 từ 2022-2024. Sự mất giá này có thể làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán đối với nhà đầu tư ngoại, đồng thời tăng chi phí nhập khẩu và lạm phát, ảnh hưởng đến lợi nhuận doanh nghiệp.
- Mùa Công Bố Kết Quả Kinh Doanh Quý 3 Kém Sôi Động: Tháng 9 thường trùng với thời điểm doanh nghiệp công bố báo cáo quý 3, nhưng dữ liệu lịch sử cho thấy kết quả thường không vượt kỳ vọng, dẫn đến tâm lý thận trọng từ nhà đầu tư. Điều này làm giảm thanh khoản và tăng biến động.
- Áp Lực Chốt Lời Sau Nhịp Phục Hồi Mạnh: Tháng 8 đã tăng trung bình +2,6% trong 4 năm gần đây, và VN-Index hiện đã tăng 25% trong 3 tháng qua. Thống kê lịch sử chỉ ra rằng, trong xu hướng tăng dài hạn, thị trường thường trải qua nhịp điều chỉnh trên 7% sau khi tăng nhanh hơn 20% trong 3 tháng. Hiện tại, chưa có nhịp giảm đáng kể kể từ đáy tháng 4, khiến áp lực chốt lời càng lớn.
Phân tích hiệu suất theo quy mô vốn hóa trong 14 năm gần đây cho thấy không có sự khác biệt lớn giữa nhóm vốn hóa lớn, trung bình và nhỏ. Tuy nhiên, trong 5 năm qua, nhóm vốn hóa trung bình và nhỏ thường vượt trội nửa đầu tháng 9 nhưng kém hơn nửa cuối, gợi ý sự xoay vòng dòng tiền ngắn hạn.
Triển Vọng Dài Hạn Vẫn Tích Cực: Cơ Hội Tích Lũy Trong Điều Chỉnh
Dù đối mặt áp lực ngắn hạn, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn mang lại khả năng sinh lời hấp dẫn ở mức 7,7%, vượt trội so với gửi tiết kiệm (5-6%), bất động sản (tỷ suất cho thuê 3-4%) và vàng (sau các đợt tăng giá gần đây). Một nhịp điều chỉnh mạnh, nếu xảy ra, có thể mở ra cơ hội tích lũy cổ phiếu cho nhà đầu tư dài hạn.
Triển vọng này được hỗ trợ bởi:
- Kỳ vọng GDP tăng trưởng hai chữ số trong 5-10 năm tới, nhờ cải cách thể chế và phát triển kinh tế tư nhân.
- Tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp vững chắc trên 14%/năm trong 2025-2026.
- Nâng hạng thị trường đầu tháng 10, thu hút thêm dòng vốn quốc tế.
- Chính sách tiền tệ hỗ trợ, duy trì lãi suất thấp.
SSI Research khuyến nghị nhà đầu tư duy trì thận trọng trong tháng 9, tập trung vào các cổ phiếu vốn hóa lớn có nền tảng cơ bản vững chắc. Kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất ngày 17/9 có thể là yếu tố hỗ trợ, nhưng không đủ để đảo ngược áp lực điều chỉnh.
Tóm lại, tháng 9/2025 có thể là giai đoạn thử thách cho thị trường chứng khoán Việt Nam, nhưng cũng là cơ hội để tái cơ cấu danh mục. Nhà đầu tư cần theo dõi sát sao diễn biến vĩ mô và dòng vốn để đưa ra quyết định phù hợp.
