Mỹ Áp Thuế 20%, Hàng Việt Nam: Dệt May, Thủy Sản Tìm Lối Đi 2025

Việc Mỹ áp thuế 20% lên hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, chính thức có hiệu lực từ ngày 7/8/2025, đang tạo ra những thách thức lớn cho các ngành dệt may và thủy sản. Tuy nhiên, với năng lực sản xuất vượt trội, chiến lược đa dạng hóa thị trường và lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), các doanh nghiệp Việt Nam vẫn có thể biến thách thức thành cơ hội để duy trì và mở rộng thị phần.

Bài viết này sẽ phân tích chuyên sâu tác động của chính sách thuế mới, cơ hội tiềm năng, và các chiến lược cụ thể để doanh nghiệp dệt may và thủy sản thích ứng, đồng thời đề xuất các giải pháp từ góc độ vĩ mô và vi mô để đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Áp Lực Chi Phí Và Sức Cạnh Tranh

Việc Mỹ áp thuế 20% lên hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam làm gia tăng đáng kể chi phí sản xuất, vận chuyển và giá thành sản phẩm. Thị trường Mỹ, chiếm hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (khoảng 120 tỷ USD trong năm 2024), là đích đến quan trọng của các ngành dệt may và thủy sản. Mức thuế mới khiến giá hàng hóa Việt Nam trở nên đắt đỏ hơn, làm giảm sức cạnh tranh so với các quốc gia có chi phí thấp như Bangladesh hay Ấn Độ.

Tuy nhiên, vì mức thuế 20% được áp dụng đồng đều cho tất cả các quốc gia xuất khẩu sang Mỹ, gánh nặng chi phí được phân bổ một phần sang người tiêu dùng Mỹ. Kinh nghiệm từ giai đoạn áp thuế tạm thời 10% cho thấy các bên liên quan – nhà cung cấp nguyên liệu, nhà sản xuất và người tiêu dùng – đã đàm phán để chia sẻ chi phí thông qua điều chỉnh giá bán. Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong ngành dệt may, đã áp dụng các mô hình hợp tác như FOB (Free on Board) hoặc CM (Cut and Make) để thương lượng mức chia sẻ thuế quan với đối tác Mỹ, tùy thuộc vào quy mô và mối quan hệ hợp tác.

Tác Động Kinh Tế Vĩ Mô

Ông Lê Trung Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Thống kê (Bộ Tài chính), cho biết mức thuế 20% có thể làm giảm kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ từ 11-12 tỷ USD, tương đương 9-10% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Điều này kéo theo mức giảm GDP khoảng 0,7-0,8%, ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Hơn nữa, chính sách thuế mới có thể làm giảm dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam, đặc biệt từ các doanh nghiệp Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc, do chi phí xuất khẩu tăng cao. Một số doanh nghiệp quốc tế có thể cân nhắc chuyển hướng đầu tư sang các quốc gia có chi phí thấp hơn hoặc ít chịu ảnh hưởng từ thuế quan.

Rủi Ro Chuỗi Cung Ứng

Việc Mỹ áp thuế 20% cũng đặt ra thách thức về chuỗi cung ứng, đặc biệt với các ngành phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, như dệt may. Các doanh nghiệp Việt Nam cần đảm bảo minh bạch xuất xứ hàng hóa để tránh nguy cơ bị áp thuế cao hơn (lên đến 40%) nếu bị coi là hàng hóa “trung chuyển” từ Trung Quốc.

Lợi Thế Cạnh Tranh So Với Đối Thủ

Ông Lương Văn Thư, Tổng Giám đốc Tổng công ty May Đáp Cầu, nhận định rằng ngành dệt may Việt Nam vẫn giữ lợi thế cạnh tranh so với các quốc gia đối thủ. Myanmar, dù có chi phí lao động thấp, đang chịu mức thuế 40% và bị ảnh hưởng bởi nội chiến, dẫn đến xuất khẩu sụt giảm mạnh. Campuchia (thuế 19%) và Indonesia (thuế 19%) không có năng lực cung ứng đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của thị trường Mỹ.

Bangladesh, dù chịu mức thuế tương đương Việt Nam (20%), vẫn chưa thể cạnh tranh về quy mô và chất lượng với Việt Nam. Đặc biệt, một số đơn hàng dệt may đã chuyển dịch từ Trung Quốc sang Việt Nam, nhờ vào chuỗi cung ứng ổn định và khả năng đáp ứng nhanh.

Đa Dạng Hóa Thị Trường Và Phân Khúc Cao Cấp

Để ứng phó với tác động của Mỹ áp thuế 20%, các doanh nghiệp dệt may đã chủ động tìm kiếm các thị trường thay thế như Australia, Nhật Bản, Trung Quốc và EU. Tổng công ty CP Dệt May Hòa Thọ cho biết, đơn hàng từ Mỹ cho tháng 8 và 9/2025 đang giảm mạnh, thậm chí có trường hợp bị hủy do khách hàng điều chỉnh chiến lược tiêu thụ và tồn kho.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp đã tập trung vào các phân khúc sản phẩm giá trị gia tăng cao, như thời trang cao cấp hoặc sản phẩm thân thiện với môi trường, để duy trì đơn hàng. Việc đàm phán chia sẻ thuế quan với đối tác Mỹ, dựa trên các mô hình hợp tác FOB hoặc CM, cũng giúp giảm áp lực chi phí.

Tăng Cường Nội Địa Hóa Nguyên Liệu

Một trong những chiến lược dài hạn là giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong ngành dệt may Việt Nam. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào sản xuất sợi, dệt và nhuộm trong nước để tăng tỷ lệ nội địa hóa, từ đó đảm bảo minh bạch xuất xứ và tránh rủi ro thuế quan bổ sung.

Xuất Khẩu Cá Tra Vẫn Tăng Trưởng Mạnh

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), dù Mỹ áp thuế 20%, ngành thủy sản Việt Nam vẫn duy trì lợi thế nhờ năng lực chế biến bài bản và xu hướng chuyển từ xuất khẩu thô sang chế biến sâu. Trong 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt 175 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, các sản phẩm cá tra chế biến sâu (mã HS16) đạt 26 triệu USD, tăng 48% nhờ chiến lược “gom hàng” trước thời điểm áp thuế. Điều này cho thấy các doanh nghiệp thủy sản đã chuẩn bị kỹ lưỡng để ứng phó với biến động thuế quan.

Cơ Hội Từ Chuyển Dịch Đơn Hàng

Trong bối cảnh Brazil mất lợi thế cạnh tranh do thuế quan, nhiều nhà nhập khẩu Mỹ đang tìm kiếm các đối tác thay thế. Việt Nam, với chuỗi cung ứng ổn định và chất lượng sản phẩm đảm bảo, đang là lựa chọn hàng đầu cho các mặt hàng cá thịt trắng, đặc biệt là cá tra.

VASEP nhấn mạnh rằng Việt Nam là nhà cung cấp cá tra lớn thứ hai tại Mỹ, chỉ sau Trung Quốc. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần tính toán kỹ lưỡng tỷ suất lợi nhuận, chi phí logistics và điều kiện hợp đồng để duy trì đơn hàng dài hạn trong bối cảnh chi phí tăng cao.

Tận Dụng 17 Hiệp Định Thương Mại Tự Do (FTA)

Việt Nam đã ký kết 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), bao gồm EVFTA, CPTPP và RCEP, mang lại cơ hội lớn để mở rộng thị trường xuất khẩu. Các thị trường tiềm năng như EU, Trung Đông, Mỹ Latinh và Nhật Bản nên được ưu tiên để giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Ví dụ, thị trường EU, với nhu cầu cao về sản phẩm dệt may và thủy sản chất lượng cao, là đích đến lý tưởng. Các ưu đãi thuế quan từ EVFTA có thể giúp hàng hóa Việt Nam cạnh tranh tốt hơn so với các đối thủ như Bangladesh hay Ấn Độ.

Tối Ưu Hóa Chuỗi Cung Ứng Và Năng Suất Lao Động

Doanh nghiệp cần rà soát chuỗi cung ứng, đàm phán lại giá nguyên liệu và đầu tư vào công nghệ để tăng năng suất lao động.

Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Từ Chính Phủ

Ông Lương Văn Thư (May Đáp Cầu) đề xuất Chính phủ học hỏi các chính sách hỗ trợ của Trung Quốc, như:

• Giảm chi phí vận tải: Hỗ trợ 50% chi phí logistics cho doanh nghiệp xuất khẩu.

• Vay vốn ưu đãi: Cung cấp các khoản vay lãi suất thấp hoặc 0% trong 5 năm cho doanh nghiệp mở nhà máy mới.

• Xúc tiến thương mại: Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm về thay đổi thuế quan và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hội chợ quốc tế để tìm kiếm thị trường mới.

Ngoài ra, Chính phủ cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo và tư vấn về xuất xứ hàng hóa, giúp doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ minh bạch để tránh rủi ro thuế quan bổ sung.

Đàm Phán Chia Sẻ Thuế Quan

Doanh nghiệp cần chủ động đàm phán với đối tác Mỹ để chia sẻ gánh nặng thuế quan. Các hợp đồng FOB hoặc CM nên được điều chỉnh linh hoạt để đảm bảo lợi nhuận.

Đầu Tư Vào Công Nghệ Và Chất Lượng

Việc áp dụng công nghệ tự động hóa và cải thiện chất lượng sản phẩm là yếu tố then chốt. Các doanh nghiệp thủy sản nên đầu tư vào dây chuyền chế biến sâu, trong khi dệt may cần tập trung vào sản phẩm thân thiện với môi trường để đáp ứng xu hướng tiêu dùng tại các thị trường phát triển.

Minh Bạch Xuất Xứ Hàng Hóa

Doanh nghiệp cần chuẩn bị bộ hồ sơ chứng minh giá trị gia tăng tại Việt Nam, làm việc với các công ty tư vấn hải quan để đảm bảo tuân thủ quy định xuất xứ. Điều này đặc biệt quan trọng để tránh rủi ro bị áp thuế 40% đối với hàng hóa “trung chuyển”.

Chính sách Mỹ áp thuế 20% lên hàng hóa Việt Nam là thách thức lớn, nhưng cũng là cơ hội để các ngành dệt may và thủy sản tái cấu trúc và mở rộng thị phần. Với lợi thế về năng lực sản xuất, chuỗi cung ứng ổn định và 17 hiệp định FTA, Việt Nam có thể tận dụng các thị trường mới để giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Doanh nghiệp cần linh hoạt trong đàm phán, tối ưu hóa chi phí và đầu tư vào công nghệ, trong khi Chính phủ cần đưa ra các chính sách hỗ trợ kịp thời. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược dài hạn, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức từ thuế quan thành động lực để phát triển bền vững và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.