Phân Tích Ngành Thủy Sản Việt Nam Năm 2025: Tiềm Năng Tăng Trưởng Và Thách Thức Đối Mặt

Ngành thủy sản Việt Nam từ lâu đã khẳng định vai trò là một trong những trụ cột xuất khẩu chủ lực, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế quốc gia. Với kim ngạch xuất khẩu đạt 10 tỷ USD trong năm 2024 và mục tiêu đầy tham vọng 11 tỷ USD trong năm 2025, ngành thủy sản đang thu hút sự chú ý lớn từ các nhà đầu tư. Tuy nhiên, những thách thức như chính sách thuế đối ứng của Mỹ, chi phí vận chuyển và nguyên liệu tăng cao, cùng các yếu tố môi trường và địa chính trị, đang đặt ra không ít rủi ro. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết tiềm năng, thách thức và cơ hội đầu tư vào cổ phiếu thủy sản trong năm 2025.

Đặc Điểm Ngành Thủy Sản Việt Nam

Ngành thủy sản Việt Nam sở hữu những đặc trưng nổi bật, tạo nên lợi thế cạnh tranh nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro:

1. Sản phẩm đa dạng: Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi với đường bờ biển dài hơn 3.260 km và hệ thống sông ngòi dày đặc, Việt Nam có danh mục sản phẩm thủy sản phong phú, bao gồm tôm, cá tra, cá ngừ, mực, bạch tuộc, cua, ghẹ… Các phương thức nuôi trồng (nước ngọt, lợ, mặn) và chế biến (tươi sống, đông lạnh, đồ hộp, giá trị gia tăng) đáp ứng nhu cầu đa dạng từ thị trường phổ thông đến cao cấp. Đây là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam mở rộng thị phần xuất khẩu.
2. Phụ thuộc vào nguồn tài nguyên tự nhiên: Hoạt động đánh bắt phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn thủy sản tự nhiên, trong khi nuôi trồng phụ thuộc một phần do sử dụng giống từ tự nhiên hoặc nhân giống. Sự phụ thuộc này khiến ngành dễ chịu tác động từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường.
3. Ảnh hưởng của thời tiết và môi trường: Nuôi trồng thủy sản chịu tác động mạnh từ các yếu tố như mưa bão, hạn mặn, nhiệt độ nước thay đổi và ô nhiễm nguồn nước. Những yếu tố này có thể gây ra dịch bệnh, làm giảm năng suất và tăng chi phí sản xuất, tạo rủi ro lớn cho doanh nghiệp.
4. Tiềm năng xuất khẩu lớn: Với vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên lý tưởng, ngành thủy sản Việt Nam có lợi thế về sản lượng ổn định. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt 10 tỷ USD, tăng 12% so với năm 2023. Dự báo năm 2025, con số này có thể đạt 11 tỷ USD, với mục tiêu dài hạn 14–16 tỷ USD vào năm 2030. Các thị trường trọng điểm bao gồm Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, và các thị trường mới nổi như Trung Đông và châu Phi.
5. Vai trò của công nghệ: Ứng dụng công nghệ hiện đại trong nuôi trồng và chế biến là yếu tố then chốt để tăng năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm và đảm bảo tính bền vững. Các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ chế biến sâu và truy xuất nguồn gốc đang có lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Thực Trạng Ngành Thủy Sản Năm 2025

Ngành thủy sản Việt Nam đang bước vào giai đoạn phục hồi mạnh mẽ sau những khó khăn trong năm 2023. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), quý I/2025 ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt 2,45 tỷ USD, tăng 26% so với cùng kỳ năm 2024. Các mặt hàng chủ lực như tôm (gần 3,9 tỷ USD trong năm 2024) và cá tra (2 tỷ USD) tiếp tục dẫn đầu, đóng góp lớn vào tổng kim ngạch.

VASEP dự báo năm 2025, xuất khẩu thủy sản có thể vượt mốc 11 tỷ USD, trở lại mức cao nhất từng đạt được vào năm 2022. Các thị trường chính như Trung Quốc (21,7%), Nhật Bản (15,6%), và Mỹ (15,1%) vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Sự phục hồi kinh tế toàn cầu, nhu cầu tiêu thụ tăng tại các thị trường lớn, và các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP, và RCEP đang tạo động lực mạnh mẽ cho ngành.

Tuy nhiên, ngành cũng đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ và các rào cản thương mại như “thẻ vàng” IUU của EU. Trong khi đó, các doanh nghiệp đang tích cực tìm kiếm cơ hội tại các thị trường mới như UAE, Trung Đông, và châu Phi để đa dạng hóa thị trường và giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống.

Vai Trò Của Thuế Đối Ứng Mỹ

Chính sách thuế đối ứng (countervailing duty) của Mỹ là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt với các mặt hàng tôm và cá tra. Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai, chiếm 18% giá trị xuất khẩu tôm và 17% cá tra. Việc Mỹ tạm hoãn áp dụng thuế đối ứng 46% trong 90 ngày (từ 9/4/2025) mang lại cơ hội ngắn hạn để doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu, với các nhà nhập khẩu Mỹ tranh thủ tích trữ hàng hóa.

Tuy nhiên, nếu thuế đối ứng được áp dụng chính thức, giá thành xuất khẩu sẽ tăng, làm giảm sức cạnh tranh của thủy sản Việt Nam so với các đối thủ như Ấn Độ và Ecuador. Điều này có thể gây áp lực lớn lên biên lợi nhuận của doanh nghiệp và nông dân nuôi trồng. Để giảm thiểu rủi ro, các doanh nghiệp đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường, tập trung vào EU, Trung Đông, và ASEAN, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe.

Tiềm Năng Và Cơ Hội Đầu Tư Cổ Phiếu Thủy Sản Năm 2025

Ngành thủy sản Việt Nam năm 2025 mang đến nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn nhờ các yếu tố sau:

1. Tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ: Với dự báo kim ngạch xuất khẩu đạt 11 tỷ USD, tăng 10–15% so với năm 2024, ngành thủy sản được hưởng lợi từ nhu cầu tiêu thụ tăng tại các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, và Trung Quốc. Xu hướng tiêu dùng toàn cầu hướng tới thực phẩm lành mạnh và sản phẩm giá trị gia tăng (như tôm tẩm bột, cá tra fillet) tạo cơ hội cho các doanh nghiệp chế biến sâu.
2. Mở rộng thị trường mới: Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Việt Nam-UAE (CEPA) và các FTA như EVFTA, CPTPP giúp giảm thuế quan và mở rộng thị phần tại các thị trường tiềm năng như UAE (nhập khẩu 750–800 triệu USD thủy sản/năm), Trung Đông, và châu Phi. Đặc biệt, việc Mỹ áp thuế cao với Trung Quốc (60–100%) tạo cơ hội để cá tra và tôm Việt Nam chiếm lĩnh thị phần tại thị trường này.
3. Hỗ trợ chính sách và đầu tư công: Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ như tín dụng ưu đãi, đầu tư hạ tầng, và công nghệ nuôi trồng hiện đại. Ngành được định hướng giảm khai thác, tăng nuôi trồng bền vững, với mục tiêu xuất khẩu nông–lâm–thủy sản đạt 70 tỷ USD vào năm 2030. Các chương trình ứng dụng số và truy xuất nguồn gốc cũng giúp nâng cao uy tín sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
4. Giảm chi phí đầu vào: Năm 2025, giá thức ăn chăn nuôi giảm đáng kể, với giá bột cá siêu hảo hạng từ Peru và Chile giảm 25,3% (1.611 USD/tấn) và giá dầu cá giảm 61,4% (3.230 USD/tấn) so với năm 2024. Sản lượng đậu nành toàn cầu tăng do thời tiết thuận lợi ở Nam Mỹ cũng góp phần giảm giá nguyên liệu, giúp cải thiện biên lợi nhuận và hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng sản xuất.
5. Lợi thế cạnh tranh: Cá tra Việt Nam được miễn thuế chống bán phá giá (0 USD/kg), và tôm chịu thuế trợ cấp thấp (2,84%) so với Ấn Độ (5,77%) và Ecuador (3,78%). Điều này giúp Việt Nam duy trì lợi thế giá cả tại thị trường Mỹ, đặc biệt khi nguồn cung cá rô phi Trung Quốc giảm.

Thách Thức Và Rủi Ro Đầu Tư Cổ Phiếu Thủy Sản

Bên cạnh những cơ hội, ngành thủy sản đối mặt với nhiều thách thức có thể ảnh hưởng đến triển vọng cổ phiếu:

1. Rủi ro thuế đối ứng Mỹ: Nếu Mỹ áp thuế đối ứng 46% chính thức, giá thành xuất khẩu tôm và cá tra sẽ tăng, làm giảm sức cạnh tranh và bào mòn lợi nhuận. Dù doanh nghiệp đang tìm kiếm thị trường mới, sự phụ thuộc vào Mỹ (15,1% kim ngạch xuất khẩu) vẫn là rủi ro lớn.
2. Chi phí vận chuyển tăng cao: Căng thẳng địa chính trị và xung đột ở Trung Đông, cùng với hệ lụy từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, khiến chi phí vận chuyển năm 2025 dự kiến duy trì ở mức cao hoặc tăng so với năm 2024. Điều này làm tăng chi phí xuất khẩu và ảnh hưởng đến biên lợi nhuận.
3. Chi phí nguyên liệu biến động: Thời tiết bất thường, dịch bệnh, và xu hướng giảm thả nuôi do giá tôm thấp khiến nguồn nguyên liệu tôm và cá tra khan hiếm. Giá tôm nguyên liệu tại Việt Nam cao hơn 15.000–35.000 đồng/kg so với Thái Lan, Ấn Độ, và Ecuador, gây áp lực lên chi phí sản xuất.
4. Rào cản thương mại và môi trường: “Thẻ vàng” IUU của EU tiếp tục cản trở xuất khẩu hải sản khai thác, đòi hỏi cải thiện quy trình truy xuất nguồn gốc và cơ sở hạ tầng. Biến đổi khí hậu, ô nhiễm nguồn nước, và dịch bệnh cũng làm giảm năng suất nuôi trồng, tăng rủi ro sản xuất.
5. Cạnh tranh quốc tế: Tôm Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt với tôm từ Ấn Độ và Ecuador, vốn có giá thành thấp hơn do sản xuất quy mô lớn. Cá tra đối mặt với cạnh tranh từ các loại cá thịt trắng khác trên thị trường toàn cầu.

Đánh Giá Cổ Phiếu Thủy Sản: Cơ Hội Đầu Tư

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, cổ phiếu ngành thủy sản vẫn mang lại cơ hội đầu tư hấp dẫn, đặc biệt với các doanh nghiệp đầu ngành có chiến lược phát triển bền vững và khả năng thích ứng tốt:

• CTCP Vĩnh Hoàn (VHC): Dẫn đầu ngành cá tra, VHC ghi nhận doanh thu 12.487 tỷ đồng trong năm 2024, tăng 25,3%, với doanh thu nội địa chiếm 28%. Giá cổ phiếu dao động quanh 70.000 đồng, P/E khoảng 12,5, cho thấy định giá hấp dẫn. VHC được kỳ vọng hưởng lợi từ chính sách thuế cao của Mỹ với Trung Quốc, giúp mở rộng thị phần cá tra. Tuy nhiên, rủi ro từ thuế chống bán phá giá cần được theo dõi sát.
• CTCP Thủy sản Minh Phú (MPC): Là “ông lớn” trong ngành tôm, MPC có thị phần lớn tại Mỹ, EU, và Nhật Bản. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần thận trọng với các rủi ro pháp lý liên quan đến cáo buộc vi phạm luật thương mại Mỹ trong quá khứ.
• CTCP Nam Việt (ANV): Với hệ thống nhà máy chế biến hiện đại và vùng nuôi tự chủ, ANV đạt doanh thu 5.500 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2024, tăng 15%. Giá cổ phiếu khoảng 35.000 đồng, phù hợp cho nhà đầu tư trung và dài hạn. Tuy nhiên, ANV cần cải thiện khả năng ứng phó với biến động tỷ giá và chi phí vận chuyển.
• CTCP Thực phẩm Sao Ta (FMC): FMC có 20% doanh thu từ thị trường Mỹ, với kết quả kinh doanh ổn định. Đây là lựa chọn phù hợp cho nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn trong bối cảnh thị trường biến động.

Nhà đầu tư nên phân tích các chỉ số tài chính (P/E, P/B, EPS), báo cáo tài chính định kỳ, và các yếu tố thị trường như chính sách thuế, chi phí sản xuất, và chiến lược phát triển của doanh nghiệp trước khi đầu tư. Các công ty chứng khoán như SSI, HSC, hoặc VNDirect cung cấp báo cáo phân tích chi tiết để hỗ trợ quyết định đầu tư.

Kết Luận

Ngành thủy sản Việt Nam năm 2025 đứng trước cơ hội lớn với mục tiêu xuất khẩu 11 tỷ USD, nhờ sự phục hồi kinh tế toàn cầu, các hiệp định thương mại tự do, và giảm chi phí thức ăn chăn nuôi.

Tuy nhiên, các thách thức như thuế đối ứng Mỹ, chi phí vận chuyển và nguyên liệu tăng cao, cùng rủi ro từ biến đổi khí hậu và cạnh tranh quốc tế đòi hỏi doanh nghiệp phải linh hoạt thích ứng.

Đối với nhà đầu tư, cổ phiếu các doanh nghiệp đầu ngành như VHC, MPC, ANV, và FMC mang lại tiềm năng tăng trưởng, nhưng cần thận trọng với các rủi ro pháp lý và biến động thị trường. Việc theo dõi sát thông tin từ các công ty chứng khoán và đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố vĩ mô sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt, tối ưu hóa lợi nhuận trong năm 2025.