Doanh Nghiệp EU Đối Mặt Với Thách Thức Từ CBAM
Tại hội nghị kỷ niệm 75 năm thành lập Liên đoàn các Hiệp hội Kinh doanh Thép, Ống và Kim loại Châu Âu (Eurometal) diễn ra từ ngày 2-3/7/2025, các doanh nghiệp ngành thép châu Âu bày tỏ lo ngại về Cơ chế Điều chỉnh Carbon tại Biên giới (CBAM) của Liên minh Châu Âu (EU). Báo cáo từ GMK Center, trích dẫn S&P Global, chỉ ra rằng các nhà phân phối và thương nhân kim loại tại EU đang đối mặt với nhiều rủi ro liên quan đến chính sách này.
Những Quan Ngại Chính
-
Thiếu Minh Bạch: Các tiêu chuẩn phát thải và chi phí liên quan đến CBAM chưa được làm rõ, gây khó khăn trong việc lập kế hoạch kinh doanh. Một nhà phân phối từ Đức cho biết không thể dự đoán biên lợi nhuận sau khi CBAM có hiệu lực đầy đủ từ quý I/2026, khi các khoản phụ phí carbon bất ngờ có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng.
-
Áp Lực Tài Chính: Các doanh nghiệp chế biến và chế tạo, đặc biệt trong ngành ô tô và thiết bị gia dụng, yêu cầu giá cố định nhưng không sẵn sàng chấp nhận biến động chi phí do CBAM. Điều này làm gia tăng nguy cơ gián đoạn nguồn cung.
-
Thiếu Chính Sách Hỗ Trợ: Nhu cầu về thép xanh còn yếu do nhận thức hạn chế về giá trị sản phẩm này và thiếu các chính sách khuyến khích như trợ cấp hoặc quy định mua sắm xanh. Các cơ chế bảo hộ hiện tại của EU cũng chưa đủ mạnh để ngăn chặn hàng nhập khẩu giá rẻ.
Tham Vấn và Triển Vọng
Ủy ban Châu Âu đang tiến hành tham vấn công khai về CBAM đến ngày 26/8/2025, nhằm thu thập ý kiến để mở rộng phạm vi áp dụng, chống lẩn tránh và quy định cho ngành điện. Chính sách này, sau giai đoạn thử nghiệm từ 2023-2025, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Tuy nhiên, việc quản lý phức tạp và thiếu quyết đoán đang làm xói mòn niềm tin vào khả năng đạt được mục tiêu khí hậu và thương mại của EU, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Hòa Phát: Chiến Lược Chuẩn Bị Sớm Cho Thép Xanh
Trong bối cảnh các doanh nghiệp EU lo ngại về CBAM, CTCP Tập đoàn Hòa Phát (HPG) đã thể hiện tầm nhìn chiến lược khi bắt đầu chuẩn bị cho xu hướng thép xanh từ năm 2022. Chủ tịch HĐQT Trần Đình Long từng chia sẻ tại Đại hội đồng Cổ đông thường niên 2022 rằng Hòa Phát đang nghiên cứu sản xuất thép thân thiện với môi trường, đáp ứng xu hướng toàn cầu, đặc biệt tại các thị trường khó tính như EU, Mỹ và G7.
Công Nghệ Thép Xanh
Thép xanh, sử dụng công nghệ giảm phát thải carbon, là trọng tâm chiến lược của Hòa Phát. Thay vì phương pháp truyền thống dùng than cốc trong lò cao, Hòa Phát áp dụng:
-
Khí Hydro Xanh hoặc Khí Gas Tự Nhiên: Thay thế than cốc để giảm phát thải carbon.
-
Lò Đốt Sinh Khối (Biomass): Sử dụng khí sinh học từ gỗ, trấu, và phụ phẩm nông nghiệp trong môi trường yếm khí để sản xuất thép.
-
Công Nghệ Tuần Hoàn Khép Kín: Được triển khai tại các khu liên hợp gang thép ở Hải Dương và Dung Quất, tối ưu hóa sản xuất và tiết kiệm năng lượng.
Thành Tựu Nổi Bật
-
Chứng Nhận Quốc Tế: Năm 2024, CTCP Thép Hòa Phát Dung Quất được BSI (Tổ chức Chứng nhận Quốc tế hàng đầu của Anh) xác nhận hoàn thành Báo cáo Kiểm kê Khí nhà kính theo tiêu chuẩn ISO 14064-1:2018, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường quốc tế, đặc biệt là EU.
-
Đầu Tư Môi Trường: Hòa Phát dành 30% vốn đầu tư cho các hạng mục bảo vệ môi trường, bao gồm công nghệ dập cốc khô, tuabin thu hồi năng lượng quạt gió lò cao, và tận dụng nhiệt dư để phát điện.
-
Tự Chủ Năng Lượng: Năm 2023, các nhà máy điện nhiệt dư tại Hải Dương và Dung Quất sản xuất 2,4 tỷ kWh, đáp ứng 80% nhu cầu điện cho sản xuất. Trong đó, Hòa Phát Dung Quất đạt 1,96 tỷ kWh, sử dụng nhiệt dư từ luyện cốc và khí than dư thừa để phát điện, giảm đáng kể phát thải CO2 so với nhiệt điện than.
Dự Án Chiến Lược
Dự án Dung Quất 2 là bước tiến quan trọng trong chiến lược thép xanh của Hòa Phát. Dự án này không chỉ nâng công suất sản xuất mà còn củng cố cam kết giảm phát thải, đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của thị trường quốc tế.
Công nghệ đúc-cán liên tục, tận dụng nhiệt từ phôi nóng, giúp giảm chi phí sản xuất và lượng phát thải CO2 trên mỗi tấn sản phẩm.
Lợi Thế Cạnh Tranh
Sự chuẩn bị sớm của Hòa Phát, bắt đầu từ năm 2022, giúp doanh nghiệp tránh được những rủi ro mà các công ty EU đang đối mặt với CBAM. Bằng cách đầu tư vào công nghệ xanh và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, Hòa Phát không chỉ đáp ứng yêu cầu xuất khẩu mà còn củng cố vị thế là một trong những tập đoàn thép hàng đầu khu vực.
Điều này đặc biệt quan trọng khi CBAM có thể làm tăng chi phí cho các nhà sản xuất thép truyền thống, tạo cơ hội cho Hòa Phát cạnh tranh về giá và chất lượng.
Triển Vọng Thị Trường Thép
Trong khi các doanh nghiệp EU lo ngại về gián đoạn chuỗi cung ứng do CBAM, Hòa Phát đã định vị mình ở vị trí thuận lợi nhờ chiến lược dài hạn. Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại, bao gồm nhu cầu thép xanh còn hạn chế và sự cạnh tranh từ hàng nhập khẩu giá rẻ.
Để duy trì lợi thế, Hòa Phát cần tiếp tục đổi mới công nghệ, nâng cao nhận thức về thép xanh và tận dụng các chính sách hỗ trợ từ chính phủ Việt Nam, như các chương trình mua sắm xanh hoặc trợ cấp năng lượng tái tạo.
Kết Luận
CBAM đang đặt ra thách thức lớn cho ngành thép châu Âu, với nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng và gia tăng chi phí. Trong bối cảnh đó, Hòa Phát nổi lên như một điểm sáng, nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ sớm và đầu tư mạnh vào công nghệ thép xanh.
Với các dự án chiến lược như Dung Quất 2 và cam kết bảo vệ môi trường, Hòa Phát không chỉ vượt qua rủi ro từ các chính sách toàn cầu mà còn củng cố vị thế dẫn đầu trong ngành thép khu vực, sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế.
