Nợ xấu từ lâu đã là “bóng mây” che phủ triển vọng ngành ngân hàng, làm giảm khả năng sinh lời và kéo lùi định giá cổ phiếu. Việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) vào ngày 27/6/2025, luật hóa các nội dung cốt lõi của Nghị quyết 42, đã tạo ra một khung pháp lý vững chắc để xử lý nợ xấu, mở ra cơ hội tái định giá cổ phiếu ngân hàng. Với hành lang pháp lý mới, các ngân hàng, đặc biệt là nhóm có tỷ trọng cho vay bán lẻ cao như VPBank, được kỳ vọng sẽ cải thiện chất lượng tài sản và bứt phá định giá trong năm 2025.
Nợ Xấu: Thách Thức Kéo Lùi Định Giá
Theo Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống ngân hàng tính đến tháng 1/2025 đạt 4,3%, tăng đáng kể 2,3 điểm phần trăm so với cuối năm 2022. Sự gia tăng này tập trung chủ yếu tại các ngân hàng yếu kém hoặc trong diện kiểm soát đặc biệt, gây áp lực lên hoạt động kinh doanh và định giá cổ phiếu ngân hàng trên thị trường chứng khoán.
Giai đoạn 2017–2023, Nghị quyết 42/2017/QH14 đã chứng minh hiệu quả trong việc kiểm soát nợ xấu, giữ tỷ lệ dưới mức mục tiêu 3%. Nghị quyết này cho phép các ngân hàng thu giữ tài sản đảm bảo, đơn giản hóa thủ tục xử lý nợ tại tòa án và phối hợp hiệu quả với cơ quan thi hành án. Tuy nhiên, khi Nghị quyết hết hiệu lực vào cuối năm 2023, hệ thống ngân hàng quay lại quy trình kiện tụng phức tạp và kéo dài, dẫn đến nợ xấu gia tăng và định giá cổ phiếu suy giảm.
Dữ liệu từ WiChart cho thấy hệ số P/B trung bình của ngành ngân hàng giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm, chỉ còn khoảng 1,5 lần vào giữa tháng 6/2025, so với mức 2,8 lần vào quý II/2021 khi Nghị quyết 42 còn hiệu lực. Các ngân hàng bán lẻ, với danh mục cho vay phân tán và khách hàng có năng lực tài chính yếu, chịu mức chiết khấu mạnh hơn, với P/B dao động từ 1,0–1,3 lần, thấp hơn đáng kể so với trung bình ngành.
Luật Hóa Nghị Quyết 42: Chất Xúc Tác Mạnh Mẽ
Luật sửa đổi, bổ sung Luật Các TCTD, có hiệu lực từ ngày 27/6/2025, đã luật hóa các nội dung quan trọng của Nghị quyết 42, bao gồm quyền thu giữ tài sản đảm bảo, quy định về kê biên và hoàn trả tài sản đảm bảo là vật chứng hoặc tang vật trong các vụ án. Hành lang pháp lý mới này được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian xử lý nợ, giảm chi phí trích lập dự phòng và nâng cao ý thức trả nợ của khách hàng.
Nhiều công ty chứng khoán và nhà đầu tư chuyên nghiệp nhận định rằng luật hóa Nghị quyết 42 là chất xúc tác mạnh mẽ, tạo cơ hội cải thiện chất lượng tài sản, kết quả kinh doanh và định giá cổ phiếu ngân hàng.
Ông Petri Deryng, quản lý quỹ PYN Elite (Phần Lan), trong thư gửi nhà đầu tư tháng 6/2025, nhấn mạnh rằng khung pháp lý mới sẽ mang lại nguồn thu đột biến từ thu hồi nợ xấu, trong khi mặt bằng định giá ngành vẫn ở mức thấp, kết hợp với cấu trúc vốn lành mạnh và biên lãi thuần (NIM) cải thiện.
Đánh Giá Từ Các Công Ty Chứng Khoán
-
Chứng khoán MB (MBS): Trong báo cáo ngày 20/6/2025, MBS cho rằng Luật Các TCTD (sửa đổi) sẽ giảm áp lực trích lập dự phòng, minh bạch hóa quy trình mua bán nợ và cải thiện chất lượng tài sản toàn hệ thống. Các ngân hàng lớn như VPBank, VietinBank và một số ngân hàng nhỏ sẽ hưởng lợi nhiều nhất.
-
Chứng khoán VNDirect: Dự báo nợ xấu toàn hệ thống có thể giảm xuống dưới 3% trong năm đầu tiên áp dụng luật mới. Nhóm ngân hàng có tỷ trọng cho vay bán lẻ cao, như VPBank, MB, HDBank và Vietcombank, sẽ được hưởng lợi rõ rệt nhờ quy trình xử lý nợ hiệu quả hơn, đặc biệt trong bối cảnh nhận chuyển giao bắt buộc các ngân hàng yếu kém.
-
SSI Research: Nhấn mạnh việc rút ngắn thời gian xử lý các khoản vay nhỏ sẽ giảm chi phí vận hành và áp lực quản trị rủi ro cho các ngân hàng bán lẻ.
VPBank: Điểm Sáng Trong Tái Định Giá
Trong các phân tích về tác động của Nghị quyết 42, VPBank (VPB) nổi lên như một trong những ngân hàng hưởng lợi lớn nhất nhờ tỷ trọng dư nợ bán lẻ cao và vai trò nhận chuyển giao bắt buộc một ngân hàng yếu kém.
-
Chứng khoán Vietcap: Khuyến nghị “Mua” cổ phiếu VPB, dự đoán hiệu quả thu hồi nợ sẽ cải thiện đáng kể trong năm 2025. Các yếu tố hỗ trợ bao gồm sự hợp tác chiến lược với SMBC (Nhật Bản), tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) để giảm chi phí vốn, và sự phục hồi của công ty con FE Credit.
-
Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV): Nhận định rằng việc rút ngắn thời gian xử lý tài sản đảm bảo sẽ giúp VPBank tăng thu nhập từ thu hồi nợ xấu, đóng góp đáng kể vào tổng thu nhập hoạt động.
-
Chứng khoán VNDirect: Dự báo cổ phiếu VPB có thể được định giá lại với P/B mục tiêu 1,2 lần trong năm 2025, tiệm cận trung bình ngành, từ mức hiện tại chỉ khoảng 1,0 lần.
VPBank đã chủ động chuẩn bị cho bối cảnh mới bằng việc thành lập Khối Thu hồi và Xử lý nợ (DCD) trong năm 2024. Kết quả, quý I/2025 ghi nhận thu nhập từ nợ đã xử lý rủi ro đạt 856 tỷ đồng, gấp hơn hai lần cùng kỳ, đóng góp lớn vào lãi thuần từ hoạt động khác. Với sự hỗ trợ từ khung pháp lý mới, VPBank được kỳ vọng sẽ tiếp tục cải thiện chất lượng tài sản, tạo động lực cho sự bứt phá trong định giá cổ phiếu.
Triển Vọng và Rủi Ro
Luật hóa Nghị quyết 42 mang lại cơ hội lớn để tái định giá cổ phiếu ngân hàng, đặc biệt với các ngân hàng bán lẻ và những đơn vị nhận chuyển giao bắt buộc. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý một số rủi ro:
-
Biến động kinh tế vĩ mô: Áp lực lạm phát và tỷ giá có thể ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của khách hàng, làm chậm tiến trình xử lý nợ xấu.
-
Chi phí vận hành: Mặc dù khung pháp lý mới giảm thời gian xử lý, các ngân hàng vẫn cần đầu tư vào hệ thống quản trị rủi ro và nhân sự để tối ưu hóa hiệu quả.
-
Cạnh tranh lãi suất: Trong bối cảnh cạnh tranh huy động vốn, biên lãi thuần có thể bị thu hẹp nếu chi phí vốn tăng.
Kết Luận
Việc luật hóa Nghị quyết 42 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng cho ngành ngân hàng Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi để xử lý nợ xấu, cải thiện chất lượng tài sản và tái định giá cổ phiếu. Các ngân hàng như VPBank, VietinBank, MB, HDBank và Vietcombank được dự báo sẽ hưởng lợi lớn nhờ hành lang pháp lý rõ ràng và chiến lược quản trị rủi ro hiệu quả.
Với định giá P/B hiện tại ở mức thấp, cổ phiếu ngân hàng đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho nhà đầu tư trung và dài hạn. Tuy nhiên, cần theo dõi sát các yếu tố kinh tế vĩ mô và tiến độ thực thi khung pháp lý để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.
