Trong bối cảnh VN-Index dao động quanh mốc 1.350 điểm, ngành thép Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng khi định giá cổ phiếu có dấu hiệu cần điều chỉnh để quay về mức trung bình dài hạn, nhằm tạo nền tảng cho xu hướng tăng trưởng bền vững. Báo cáo mới nhất từ Mirae Asset nhấn mạnh sự phục hồi mạnh mẽ của nhu cầu thép nội địa trong quý 1/2025, nhưng những thách thức từ thị trường xuất khẩu và biến động giá nguyên liệu đầu vào đang tạo áp lực lên biên lợi nhuận và định giá cổ phiếu thép.
Tăng Trưởng Nội Địa Động Lực, Xuất Khẩu Suy Yếu
Theo Mirae Asset, sản lượng tiêu thụ thép trong quý 1/2025 tăng ấn tượng 21% so với cùng kỳ, chủ yếu nhờ nhu cầu nội địa bứt phá 44%. Sự phục hồi mạnh mẽ này đã bù đắp cho đà sụt giảm liên tục của xuất khẩu trong 6 tháng qua, vốn chịu ảnh hưởng từ các rào cản thuế quan ngày càng gia tăng trên thị trường quốc tế. Thị trường nội địa hiện chiếm 78% tổng sản lượng tiêu thụ, khẳng định vai trò trụ cột của chính sách bảo hộ và nhu cầu xây dựng trong nước đối với ngành thép Việt Nam năm 2025.
Thép xây dựng dẫn đầu xu hướng tăng trưởng với sản lượng tăng 45% so với cùng kỳ, trong đó tiêu thụ nội địa tăng mạnh 61%, nhờ hoạt động xây dựng phục hồi rõ rệt.
Trong khi đó, thép cán nóng (HRC) ghi nhận sản lượng tăng 12%, với thị trường nội địa tăng 51% bù đắp cho sự sụt giảm 54% của xuất khẩu. Các doanh nghiệp hạ nguồn như thép mạ (NKG, HSG, GDA) đang đối mặt với rủi ro thu hẹp biên lợi nhuận do xuất khẩu giảm tốc và chi phí đầu vào tăng khi Trung Quốc bị áp thuế chống bán phá giá.
Giá Thép Và Chi Phí Nguyên Liệu: Cơ Hội Và Thách Thức
Giá HRC nội địa hiện thấp hơn khoảng 30% so với thép nhập khẩu từ Trung Quốc (sau thuế chống bán phá giá), tạo lợi thế cạnh tranh và dư địa để tăng giá bán. Tuy nhiên, tại cuối tháng 5/2025, Hòa Phát (HPG) và Formosa đã điều chỉnh giảm giá HRC lần lượt 8 USD/tấn và 12 USD/tấn cho lô hàng tháng 6, phản ánh xu hướng giá HRC Trung Quốc chạm đáy nhiều năm.
Chi phí nguyên liệu đầu vào đang giảm nhanh hơn giá bán thép, mang lại lợi thế cho các nhà sản xuất. Giá quặng sắt 62% Fe trên sàn SGX giảm về 100 USD/tấn, trong khi than cốc trên sàn Đại Liên ổn định ở mức 182 USD/tấn.
Theo dự báo của S&P Global, giá quặng sắt trung bình năm 2025 sẽ đạt 98,2 USD/tấn (-2% so với hiện tại), trong khi than cốc được dự phóng ở mức 204 USD/tấn (+12,1% so với hiện tại, +2% từ đầu năm). Xu hướng này phản ánh áp lực từ nhu cầu thép yếu tại Trung Quốc và tồn kho nguyên liệu cao.
Hòa Phát: Biên Lợi Nhuận Cải Thiện, Định Giá Cần Cân Nhắc
Hòa Phát (HPG) được dự báo sẽ tiếp tục mở rộng biên lợi nhuận trong quý 2/2025, với mức chênh lệch chi phí (theo giá giao ngay cuối tháng 5) đạt 82,6 USD/tấn, tương ứng biên lợi nhuận gộp 16,8%. Mức chênh lệch này đã giúp HPG cải thiện đáng kể biên lợi nhuận trong quý 1/2025, và xu hướng này được kỳ vọng sẽ duy trì trong ngắn hạn.
Giá bán HRC của HPG, với mức chiết khấu đáng kể so với hàng nhập khẩu, tiếp tục hỗ trợ sự ổn định của giá thép nội địa, dù tiềm năng tăng giá cần được theo dõi thêm do dao động trong biên độ hẹp 0-5% kể từ khi áp thuế chống bán phá giá.
Trong khi đó, các doanh nghiệp hạ nguồn như NKG đối mặt với biên lợi nhuận thu hẹp do chuyển dịch sang thị trường nội địa có lợi nhuận thấp hơn và chi phí đầu vào (HRC) tăng. Dù giá HRC đã chạm đáy trong quý 1/2025, áp lực từ xu hướng này có thể kéo dài nếu giá HRC tăng mạnh hơn dự kiến.
Định Giá Cổ Phiếu Thép: Áp Lực Điều Chỉnh Gia Tăng
Ngành thép hiện giao dịch với hệ số P/E dự phóng 14,6x, cao hơn 78% so với mức trung bình 10 năm, nhưng hệ số P/B đạt 9,1x, tương đương mức thấp nhất trong hai năm qua và chỉ cao hơn một độ lệch chuẩn so với trung bình dài hạn. Xu hướng này phản ánh quá trình điều chỉnh định giá kéo dài 23 tháng, từ tháng 9/2022 đến tháng 9/2023, khi mức premium từng hình thành trong giai đoạn lợi nhuận chạm đáy đã dần bị xóa bỏ.
Mirae Asset nhận định rằng ngành thép đang bước vào giai đoạn “hiện thực hóa kỳ vọng”, khi đà tăng trưởng lợi nhuận thực tế không đủ để duy trì kỳ vọng tăng trưởng cao đã được phản ánh vào giá cổ phiếu trước đó. Những lo ngại về triển vọng xuất khẩu, kết hợp với các yếu tố bất định như tiến trình điều tra thuế quan và xu hướng giảm sâu của giá thép tại Trung Quốc, đang tạo áp lực lên định giá ngành.
Để duy trì đà tăng trưởng, các doanh nghiệp thép cần đảm bảo lợi nhuận ngắn hạn được phản ánh đầy đủ trong các quý tới. Nếu không, giá cổ phiếu có thể phải điều chỉnh để quay về mặt bằng trung bình dài hạn, trước khi bước vào một xu hướng tăng giá bền vững mới.
Triển Vọng Ngành Thép: Nội Địa Là Trụ Cột
Với nhu cầu nội địa tiếp tục đóng vai trò chủ đạo, chiếm 78% sản lượng tiêu thụ, ngành thép Việt Nam đang được hưởng lợi từ các chính sách bảo hộ và sự phục hồi của hoạt động xây dựng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp phụ thuộc vào xuất khẩu, đặc biệt ở phân khúc hạ nguồn như thép mạ, sẽ tiếp tục đối mặt với thách thức từ rào cản thuế quan và biên lợi nhuận thu hẹp.
Hòa Phát (HPG) vẫn là điểm sáng nhờ lợi thế chi phí và chiến lược tập trung vào thị trường nội địa. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần thận trọng theo dõi các yếu tố như biến động giá nguyên liệu, chính sách thuế quan, và khả năng duy trì biên lợi nhuận trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt. Quá trình điều chỉnh định giá có thể kéo dài, nhưng đây cũng là cơ hội để thị trường thép Việt Nam thiết lập nền tảng vững chắc cho chu kỳ tăng trưởng tiếp theo.
