Ngày 10/6/2025, sau hai ngày đàm phán căng thẳng tại London, Anh, Mỹ và Trung Quốc đã đạt được một thỏa thuận khung quan trọng nhằm chấm dứt đối đầu thương mại và giải quyết các tranh chấp liên quan đến xuất khẩu đất hiếm và nam châm đất hiếm. Thỏa thuận này, được đánh giá là bước tiến lớn trong việc xoa dịu căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, hứa hẹn sẽ cải thiện niềm tin song phương và tạo xung lực tích cực cho kinh tế toàn cầu.
Chi Tiết Thỏa Thuận Khung
Bối Cảnh Đàm Phán
Cuộc đàm phán tại London diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung Quốc leo thang trở lại sau giai đoạn tạm lắng nhờ thỏa thuận đạt được tại Geneva vào tháng trước. Thỏa thuận Geneva từng mang lại hy vọng khi hai bên đồng ý giảm thuế nhập khẩu đáng kể trong vòng 90 ngày: thuế Mỹ áp lên hàng Trung Quốc giảm từ 145% xuống 30%, trong khi thuế Trung Quốc áp lên hàng Mỹ giảm từ 125% xuống 10%. Các rào cản phi thuế quan cũng được cam kết gỡ bỏ. Tuy nhiên, đến cuối tháng 5/2025, cả hai bên cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận, làm dấy lên nguy cơ đổ vỡ.
Phía Mỹ chỉ trích Trung Quốc chậm trễ trong việc đẩy nhanh xuất khẩu các khoáng sản thiết yếu, đặc biệt là đất hiếm, vốn đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp điện tử tiên tiến. Trong khi đó, Trung Quốc phản đối các chính sách hạn chế của Mỹ, bao gồm kiểm soát xuất khẩu chip AI, ngừng bán phần mềm tự động hóa thiết kế điện tử (EDA), và kế hoạch hủy thị thực của sinh viên Trung Quốc.
Nội Dung Thỏa Thuận
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, trong cuộc họp báo ngày 10/6/2025, tuyên bố:
“Chúng tôi đã đạt được một bộ khung để thực thi những gì đã thống nhất tại Geneva và trong cuộc điện đàm giữa hai lãnh đạo ngày 5/6. Chúng tôi sẽ trở về Mỹ để trình bày với Tổng thống Donald Trump, đảm bảo ông ấy đồng ý. Phía Trung Quốc cũng sẽ báo cáo với Chủ tịch Tập Cận Bình. Nếu cả hai lãnh đạo chấp thuận, thỏa thuận khung sẽ được triển khai.”
Theo ông Lutnick, thỏa thuận khung bổ sung cho các cam kết tại Geneva, tập trung giải quyết vấn đề hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm đất hiếm từ Trung Quốc sang Mỹ. Đổi lại, Mỹ cam kết dỡ bỏ một số biện pháp hạn chế xuất khẩu gần đây, bao gồm các biện pháp được áp đặt khi nguồn cung đất hiếm bị gián đoạn.
“Bạn có thể kỳ vọng các biện pháp này được gỡ bỏ, theo cách cân bằng như Tổng thống Trump thường nhấn mạnh,” ông Lutnick khẳng định.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick trả lời báo giới hôm 10/6. Ảnh: Reuters
Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Li Chenggang cũng xác nhận:
“Hai bên đã đạt được thỏa thuận khung, về nguyên tắc, để thực hiện các cam kết từ cuộc điện đàm ngày 5/6 và cuộc họp tại Geneva.”
Ông Li bày tỏ lạc quan rằng tiến triển này sẽ khôi phục niềm tin giữa hai nước và tạo ra “năng lượng tích cực” cho kinh tế toàn cầu.
Ý Nghĩa của Thỏa Thuận
Thỏa thuận khung được xem là bước ngoặt trong việc ngăn chặn một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện, vốn có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và tăng trưởng kinh tế. Đất hiếm và nam châm đất hiếm là các nguyên liệu chiến lược, được sử dụng rộng rãi trong sản xuất chip bán dẫn, turbine gió, và các thiết bị công nghệ cao. Việc Trung Quốc kiểm soát phần lớn nguồn cung đất hiếm toàn cầu đã tạo ra áp lực lớn cho Mỹ, đặc biệt khi Bắc Kinh áp dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu như một đòn bẩy thương mại.
Bằng cách giải quyết tranh chấp này, thỏa thuận không chỉ giúp ổn định nguồn cung nguyên liệu quan trọng mà còn mở đường cho các cuộc đàm phán sâu hơn về các vấn đề khác, như kiểm soát xuất khẩu công nghệ và hợp tác trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Phản Ứng và Triển Vọng
Phản Ứng Từ Hai Phía
Phía Mỹ nhấn mạnh rằng thỏa thuận khung phản ánh cách tiếp cận “cân bằng” của Tổng thống Trump, nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia trong khi thúc đẩy hợp tác kinh tế. Ông Lutnick cho biết các biện pháp hạn chế của Mỹ được áp dụng như một phản ứng trực tiếp đối với việc Trung Quốc chặn nguồn cung đất hiếm, và việc gỡ bỏ các hạn chế này sẽ diễn ra đồng bộ với các cam kết từ phía Trung Quốc.
Về phía Trung Quốc, Thứ trưởng Li Chenggang đánh giá thỏa thuận là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng lại lòng tin. Ông nhấn mạnh rằng Trung Quốc sẵn sàng hợp tác để đảm bảo các cam kết được thực thi, đồng thời kêu gọi Mỹ tuân thủ các nguyên tắc đã thống nhất để tránh lặp lại những căng thẳng trong quá khứ.
Tác Động Đến Kinh Tế Toàn Cầu
Thỏa thuận khung được kỳ vọng sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực đối với các thị trường tài chính và chuỗi cung ứng toàn cầu. Các ngành công nghiệp phụ thuộc vào đất hiếm, như sản xuất thiết bị điện tử, năng lượng tái tạo, và quốc phòng, sẽ được hưởng lợi từ nguồn cung ổn định hơn. Ngoài ra, việc giảm thuế và gỡ bỏ rào cản phi thuế quan sẽ thúc đẩy thương mại song phương, giúp giảm áp lực lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng thành công của thỏa thuận phụ thuộc vào việc cả hai bên thực thi cam kết một cách minh bạch và nhất quán. Bất kỳ dấu hiệu vi phạm nào cũng có thể làm suy yếu niềm tin và tái kích hoạt căng thẳng.
Những Thách Thức Phía Trước
Dù đạt được thỏa thuận khung, Mỹ và Trung Quốc vẫn đối mặt với nhiều vấn đề chưa được giải quyết, bao gồm các tranh chấp về công nghệ, an ninh mạng, và chính sách thị thực. Việc Mỹ xem xét hủy thị thực của sinh viên Trung Quốc và các hạn chế đối với xuất khẩu chip AI vẫn là những điểm nóng tiềm tàng. Trong khi đó, Trung Quốc có thể tiếp tục sử dụng vị thế thống trị trong nguồn cung đất hiếm như một công cụ đàm phán trong các cuộc thương lượng tương lai.
Ngoài ra, quá trình phê duyệt thỏa thuận tại cả hai nước cũng có thể gặp trở ngại. Tổng thống Trump, với lập trường cứng rắn về thương mại, có thể yêu cầu bổ sung các điều khoản bảo vệ lợi ích Mỹ. Tương tự, Trung Quốc sẽ cần cân nhắc các yếu tố chính trị nội bộ khi trình bày thỏa thuận với Chủ tịch Tập Cận Bình.
Kết Luận
Thỏa thuận khung thương mại đạt được giữa Mỹ và Trung Quốc tại London vào ngày 10/6/2025 là một bước tiến quan trọng trong việc xoa dịu căng thẳng thương mại và đảm bảo nguồn cung đất hiếm – một yếu tố then chốt cho các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Dù vẫn còn nhiều thách thức phía trước, thỏa thuận này mở ra cơ hội khôi phục niềm tin song phương và tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Các thị trường tài chính và doanh nghiệp trên toàn thế giới đang theo dõi sát sao quá trình thực thi thỏa thuận, với hy vọng rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục hợp tác để duy trì sự ổn định trong bối cảnh kinh tế đầy biến động.
