Mỹ Công Bố Tăng Thuế Thép và Nhôm Lên 50%
Ngày 3/6/2025, Nhà Trắng công bố sắc lệnh do Tổng thống Donald Trump ký ban hành, chính thức tăng gấp đôi thuế nhập khẩu đối với thép và nhôm từ 25% lên 50%, có hiệu lực từ ngày 4/6/2025. Theo tổ chức Americans for Prosperity (AFP), mục tiêu của biện pháp này là nhằm “đối phó hiệu quả hơn với các quốc gia tiếp tục đưa thép và nhôm dư thừa, giá rẻ vào thị trường Mỹ”, vốn được cho là làm suy yếu khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp nội địa Hoa Kỳ.
Sắc lệnh nêu rõ:
“Việc tăng thuế suất hiện hành sẽ hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho các ngành công nghiệp trong nước, đồng thời giảm hoặc loại bỏ mối đe dọa đối với an ninh quốc gia do các mặt hàng thép, nhôm và các sản phẩm phụ nhập khẩu gây ra”.
Tuy nhiên, Anh được giữ nguyên mức thuế 25% trong bối cảnh hai bên tiếp tục đàm phán về thuế quan và hạn ngạch theo thỏa thuận thương mại song phương.
Động thái này tiếp nối các chính sách bảo hộ thương mại của Tổng thống Trump, vốn đã áp thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm từ năm 2018, với một số quốc gia như Canada, Mexico và Brazil từng được miễn thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Dưới thời Tổng thống Joe Biden, diện miễn thuế được mở rộng sang Anh, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, sắc lệnh mới không đưa ra bất kỳ ngoại lệ nào, trừ trường hợp của Anh, làm gia tăng áp lực lên các quốc gia xuất khẩu thép và nhôm, bao gồm Việt Nam.
Tác Động Đến Ngành Thép và Nhôm Việt Nam
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong quý đầu năm 2025:
- Sản lượng thép thành phẩm đạt 7,5 triệu tấn, tăng 5,7% so với cùng kỳ năm 2024.
- Tiêu thụ nội địa tăng 12,2% lên 7,5 triệu tấn.
- Xuất khẩu giảm mạnh 37,2%, chỉ còn 1,4 triệu tấn, do các biện pháp bảo hộ thương mại từ nhiều thị trường, bao gồm Mỹ.
Trong năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 983 triệu USD thép và sản phẩm thép sang Mỹ, tăng 159% so với năm 2023, trong khi nhôm đạt kim ngạch 479 triệu USD, tăng 9,5%.
Tuy nhiên, tác động của mức thuế mới 50% đến các doanh nghiệp Việt Nam được đánh giá là không đồng đều, phụ thuộc vào tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ và chiến lược thị trường của từng doanh nghiệp.
Tập Đoàn Hoa Sen: Không Bị Ảnh Hưởng Nhờ Chiến Lược Thích Ứng
Tập đoàn Hoa Sen (HoSE: HSG), một trong những doanh nghiệp thép lớn của Việt Nam, khẳng định rằng việc Mỹ tăng thuế nhập khẩu lên 50% không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.
Lý do chính là từ tháng 9/2024, Hoa Sen đã tạm ngừng xuất khẩu tôn mạ kẽm, mạ lạnh và mạ màu sang Mỹ do cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp của Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC). Tâm lý thận trọng từ khách hàng Mỹ cũng góp phần vào quyết định này.
Bất chấp việc gián đoạn xuất khẩu sang Mỹ, Hoa Sen ghi nhận kết quả kinh doanh tích cực trong 7 tháng đầu niên độ tài chính 2024-2025, hoàn thành 57% kế hoạch sản lượng, 58% kế hoạch doanh thu và 92% kế hoạch lợi nhuận sau thuế theo phương án cao. Công ty kỳ vọng vượt các chỉ tiêu kinh doanh đã được Đại hội đồng cổ đông thông qua, nhờ tập trung vào thị trường nội địa và mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khác.
Tập Đoàn Hòa Phát: Tác Động Hạn Chế Nhờ Đa Dạng Hóa Thị Trường
Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG), doanh nghiệp thép lớn nhất Việt Nam, cho biết thị trường Mỹ chỉ chiếm dưới 1% tổng sản lượng xuất khẩu của công ty. Hòa Phát đã xác định thị trường nội địa là động lực tăng trưởng chính, với hơn 80% sản lượng tiêu thụ trong nước. Về xuất khẩu, công ty hiện phân phối sản phẩm tới hơn 40 quốc gia, bao gồm Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Úc và Đông Nam Á, giúp giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Theo Chứng khoán ACB (ACBS), doanh thu từ thị trường Mỹ của Hòa Phát chỉ chiếm khoảng 1,5-3% tổng doanh thu, do đó tác động từ mức thuế 50% là không đáng kể. Hòa Phát chủ yếu xuất khẩu thép xây dựng và thép chất lượng cao, với thị trường Đông Nam Á và EU chiếm tỷ trọng lớn hơn.
Các Doanh Nghiệp Tôn Mạ: Áp Lực Lớn Hơn
Các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ như Tôn Đông Á (GDA), Thép Nam Kim (NKG) và Hoa Sen chịu tác động lớn hơn do tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ cao hơn. Theo Chứng khoán An Bình (ABS), doanh thu từ thị trường Mỹ chiếm khoảng 35% đối với GDA, 25% đối với NKG và 15% đối với Hoa Sen. Trong đó, Hoa Sen có giá trị xuất khẩu lớn nhất về sản lượng.
Tôn Đông Á chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với khoảng 80% sản lượng tiêu thụ đến từ EU và Mỹ. Trong khi đó, NKG cũng đối mặt với áp lực do tỷ trọng doanh thu từ Mỹ dao động từ 40-60%. Việc tăng thuế lên 50% có thể làm giảm biên lợi nhuận của các doanh nghiệp này, buộc họ phải tìm kiếm thị trường thay thế hoặc tối ưu hóa chi phí sản xuất.
Dữ Liệu Xuất Khẩu Thép Mạ Sang Mỹ
Theo Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC), kim ngạch xuất khẩu thép mạ của Việt Nam sang Mỹ đạt 626 triệu USD trong năm 2021, tăng lên 751 triệu USD vào năm 2022, nhưng giảm mạnh xuống còn 241 triệu USD trong năm 2023, do các biện pháp phòng vệ thương mại và tâm lý thận trọng từ khách hàng. Mức thuế 50% mới được áp dụng có thể tiếp tục làm giảm kim ngạch xuất khẩu, đặc biệt đối với các sản phẩm tôn mạ.
Thách Thức và Cơ Hội Cho Doanh Nghiệp Việt Nam
Thách Thức Từ Thuế Quan và Bảo Hộ Thương Mại
Việc Mỹ tăng thuế thép và nhôm lên 50% làm gia tăng chi phí xuất khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến biên lợi nhuận của các doanh nghiệp phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Ngoài ra, các cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp của Mỹ, với 34 vụ kiện liên quan đến thép và 2 vụ liên quan đến nhôm, tạo thêm rào cản cho doanh nghiệp Việt Nam.
Khó khăn trong xuất khẩu sang Mỹ cũng có thể gây ra hiệu ứng domino, khi các quốc gia khác chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường như Việt Nam, làm gia tăng cạnh tranh nội địa. Nhiều doanh nghiệp thép quốc tế quay lại thị trường trong nước, dẫn đến xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu thép của Việt Nam.
Cơ Hội Từ Thị Trường Nội Địa và Đa Dạng Hóa
Trong bối cảnh xuất khẩu gặp khó khăn, thị trường nội địa Việt Nam trở thành động lực tăng trưởng chính cho ngành thép, nhờ sự phục hồi của ngành bất động sản và các dự án đầu tư công được đẩy mạnh. Các chuyên gia phân tích từ Chứng khoán An Bình (ABS) và Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) nhận định rằng các doanh nghiệp có thị phần nội địa lớn, như Hòa Phát, sẽ có lợi thế trong việc duy trì tăng trưởng doanh thu.
Ngoài ra, các doanh nghiệp được khuyến nghị mở rộng xuất khẩu sang các thị trường có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam, như ASEAN, EU, hoặc các quốc gia thuộc CPTPP và RCEP, để giảm phụ thuộc vào Mỹ. Việc tuân thủ các quy định về nguồn gốc xuất xứ và phối hợp với Bộ Công Thương (Cục Phòng vệ thương mại) cũng là yếu tố then chốt để giảm rủi ro từ các vụ kiện phòng vệ thương mại.
Tác Động Kinh Tế Toàn Cầu
Mức thuế 50% của Mỹ không chỉ ảnh hưởng đến Việt Nam mà còn tác động đến các đối tác thương mại lớn như Canada, Brazil, Mexico và EU. Các chuyên gia cảnh báo rằng thuế quan này có thể làm tăng giá thép và nhôm tại Mỹ, đẩy chi phí sản xuất các sản phẩm như ô tô, thiết bị gia dụng và lon nước giải khát, từ đó góp phần làm tăng lạm phát. Nhà phân tích Eoin Dinsmore từ Goldman Sachs cho biết giá nhôm tại Mỹ đã tăng 54%, trong khi giá thép cuộn cán nóng tăng 7,4%, gây áp lực lên nhu cầu thép trong lĩnh vực sản xuất.
Liên minh châu Âu và Canada đã bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ, với EU cảnh báo về các biện pháp trả đũa và Canada gọi đây là “cuộc tấn công trực tiếp” vào ngành công nghiệp và người lao động của họ. Những căng thẳng này có thể làm gia tăng nguy cơ chiến tranh thương mại, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
Khuyến Nghị Cho Doanh Nghiệp Việt Nam
Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Mỹ, khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam cần đánh giá tình hình để xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, tập trung vào việc mở rộng thị trường xuất khẩu và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về nguồn gốc xuất xứ. Doanh nghiệp cũng cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương và các cơ quan đại diện ngoại giao để theo dõi sát diễn biến và ứng phó kịp thời với các chính sách thương mại của Mỹ.
Ngoài ra, các doanh nghiệp nên đầu tư vào nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, nâng cao giá trị gia tăng và tối ưu hóa chi phí sản xuất để duy trì sức cạnh tranh. Việc tận dụng lợi thế từ các FTA và tập trung vào thị trường nội địa sẽ là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro từ các biện pháp bảo hộ thương mại.
Kết Luận
Việc Mỹ tăng thuế thép và nhôm lên 50% tạo ra thách thức đáng kể cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những công ty phụ thuộc vào thị trường Mỹ như Tôn Đông Á và Thép Nam Kim. Tuy nhiên, các doanh nghiệp lớn như Hoa Sen và Hòa Phát cho thấy khả năng thích ứng mạnh mẽ nhờ chiến lược đa dạng hóa thị trường và tập trung vào nhu cầu nội địa. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu gia tăng, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động điều chỉnh chiến lược, tận dụng các cơ hội từ thị trường nội địa và các FTA để duy trì tăng trưởng bền vững.
