Trong tuần từ ngày 19 đến 25/5/2025, kinh tế toàn cầu chứng kiến nhiều diễn biến đáng chú ý, từ những lời đe dọa thuế quan mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump đến làn sóng bán tháo trái phiếu kho bạc Mỹ sau khi nước này bị hạ điểm tín nhiệm. Dưới đây là bài viết chi tiết và chuyên nghiệp tổng hợp các sự kiện kinh tế quốc tế nổi bật trong tuần, dựa trên thông tin từ VnEconomy.
I. Trump Đe Dọa Áp Thuế Quan Lên EU và Apple
Ngày 23/5/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm nóng các cuộc đàm phán thương mại khi tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social rằng các cuộc thảo luận với Liên minh Châu Âu (EU) “không đi đến đâu” và Mỹ “gặp khó khăn trong việc thương lượng với EU”. Ông đe dọa áp thuế quan 50% lên hàng hóa EU bắt đầu từ ngày 1/6/2025, làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thương mại mới. Tuy nhiên, đến ngày 25/5, Trump cho biết Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã liên lạc và đề nghị hoãn áp thuế đến ngày 9/7/2025. Ông đồng ý với đề xuất này, tạm thời xoa dịu căng thẳng.
Cùng ngày 23/5, Trump cũng nhắm đến gã khổng lồ công nghệ Apple, yêu cầu các sản phẩm iPhone bán tại Mỹ phải được sản xuất trong nước. Ông cảnh báo rằng nếu Apple không tuân thủ, công ty sẽ phải đối mặt với mức thuế quan tối thiểu 25%. Động thái này nằm trong chính sách “Nước Mỹ trên hết” của Trump, nhưng có thể làm tăng chi phí cho người tiêu dùng và doanh nghiệp.
II. Hạ Viện Mỹ Thông Qua Dự Luật Giảm Thuế, Trái Phiếu Kho Bạc Bị Bán Tháo
Cũng vào ngày 23/5, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật thuế và chi tiêu do Đảng Cộng hòa đề xuất, gia hạn phần lớn chương trình giảm thuế năm 2017 của Trump, tăng chi tiêu quốc phòng, đồng thời cắt giảm một số khoản phúc lợi xã hội. Dự luật này được dự báo sẽ làm tăng nợ công Mỹ thêm 3–4 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới, gây lo ngại về tính bền vững tài khóa.
Trước đó một tuần, tổ chức đánh giá tín nhiệm Moody’s đã hạ điểm tín nhiệm của Mỹ, làm gia tăng mối lo về triển vọng tài chính của chính phủ. Sự kết hợp giữa nợ công tăng và hạ tín nhiệm đã kích hoạt một đợt bán tháo trái phiếu kho bạc Mỹ, đặc biệt là các trái phiếu kỳ hạn dài. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm vượt mốc 5% trong ba phiên liên tiếp, đạt mức cao nhất kể từ tháng 11/2023.
III. Nhật Bản Đàm Phán Thương Mại Vòng Ba Với Mỹ
Ngày 23/5/2025, Bộ trưởng Phục hồi Kinh tế Nhật Bản Akazawa Ryosei đã gặp các quan chức Mỹ tại Washington để tiến hành vòng đàm phán thương mại thứ ba. Hai bên thống nhất tiếp tục tham vấn cấp cao, với kế hoạch để Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba thảo luận sâu hơn với Trump tại hội nghị thượng đỉnh G7 ở Canada vào tháng tới.
Phát biểu với báo giới, ông Ryosei nhấn mạnh Nhật Bản sẽ không vội vàng đạt thỏa thuận và ưu tiên bảo vệ lợi ích quốc gia. Các cuộc đàm phán này phản ánh cách tiếp cận thận trọng của Nhật Bản trong bối cảnh chính sách thương mại Mỹ đầy biến động.
IV. Trung Quốc Đẩy Mạnh Kích Thích Kinh Tế
Ngày 20/5, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã cắt giảm lãi suất cơ bản (LPR) kỳ hạn 1 năm xuống 3% (từ 3,1%) và kỳ hạn 5 năm xuống 3,5% (từ 3,6%). Tỷ lệ dự trữ bắt buộc tại các ngân hàng thương mại lớn cũng được giảm 0,25 điểm phần trăm. Các biện pháp này thuộc gói kích thích kinh tế bằng chính sách tiền tệ được công bố đầu tháng 5.
Sự ổn định của tỷ giá nhân dân tệ đã tạo điều kiện cho Trung Quốc nới lỏng chính sách tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh cần mở rộng chính sách tài khóa để duy trì đà tăng trưởng. Dù vậy, sau khi đạt thỏa thuận “đình chiến” thương mại 90 ngày với Mỹ, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc dường như không muốn tăng chi tiêu tài khóa ngoài kế hoạch ngân sách hiện tại.
V. Giá Xăng Mỹ Thấp Nhất Từ Năm 2021
Trong kỳ nghỉ Lễ Tưởng niệm (Memorial Day) từ ngày 24–26/5, giá xăng tại Mỹ đạt mức thấp nhất trong ba năm, mang lại tin vui cho người tiêu dùng. Theo GasBuddy, giá xăng bán lẻ trung bình toàn quốc được dự báo ở mức 3,08 USD/gallon (khoảng 21.240 VND/lít), giảm so với mức 3,58 USD/gallon cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức thấp nhất kể từ mùa hè năm 2021, nhờ nguồn cung dầu ổn định và sản xuất trong nước tăng.
VI. Châu Âu Hạ Dự Báo Tăng Trưởng Kinh Tế
Ngày 19/5, Ủy ban Châu Âu (EC) công bố Dự báo Kinh tế Mùa Xuân, dự đoán GDP khu vực đồng euro chỉ tăng 0,9% trong năm 2025, giảm 0,4 điểm phần trăm so với dự báo 1,3% trong báo cáo mùa thu năm 2024.
Nguyên nhân chính là áp lực từ các chính sách thuế quan khó lường của Mỹ. Dự báo này được đưa ra trước khi Trump đe dọa áp thuế 50% lên hàng hóa EU, cho thấy triển vọng kinh tế châu Âu có thể tiếp tục xấu đi.
VII. Nhu Cầu Tài Sản An Toàn Tăng Vọt
Những lời đe dọa thuế quan của Trump và lo ngại về nợ công Mỹ đã thúc đẩy nhu cầu nắm giữ tài sản an toàn. Giá vàng tăng mạnh 5% trong tuần, trong khi đồng USD chịu áp lực bán, với chỉ số Dollar Index giảm gần 2%. Xu hướng này phản ánh tâm lý thận trọng của nhà đầu tư trước những bất ổn kinh tế toàn cầu.
VIII. US Steel và Nippon Steel Hợp Tác
Ngày 23/5, Trump thông báo US Steel và Nippon Steel (Nhật Bản) đã thiết lập quan hệ đối tác, với trụ sở US Steel vẫn được giữ tại Pittsburgh, Pennsylvania. Thỏa thuận này dự kiến thu hút 14 tỷ USD đầu tư vào Mỹ và tạo ra ít nhất 70.000 việc làm trong 14 tháng tới.
Trước đó, chính quyền Biden đã chặn nỗ lực thâu tóm US Steel của Nippon Steel, một động thái hiếm hoi nhận được sự đồng thuận từ Trump, người nhấn mạnh rằng US Steel phải thuộc sở hữu Mỹ nhưng vẫn chào đón đầu tư nước ngoài.
IX. Mỹ Áp Thuế Cao Kỷ Lục Lên Tấm Pin Mặt Trời Đông Nam Á
Ngày 20/5, Ủy ban Thương mại Mỹ (ITC) kết luận rằng tấm pin mặt trời nhập khẩu từ Campuchia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam gây tổn hại cho các nhà sản xuất nội địa. Theo đó, thuế quan áp lên các nhà sản xuất Campuchia có thể lên tới 3.521%, Việt Nam 396%, Thái Lan 375% và Malaysia 34%.
Quyết định này là thắng lợi cho ngành sản xuất năng lượng mặt trời Mỹ, nhưng các nhà phân tích cảnh báo rằng chi phí nhập khẩu tăng cao có thể gây áp lực cho các công ty phát triển năng lượng tái tạo.
V. Kết Luận
Tuần từ 19–25/5/2025 chứng kiến sự bất ổn trong nền kinh tế toàn cầu, với các động thái thuế quan của Trump và những lo ngại về tài khóa Mỹ làm tâm điểm chú ý. Trong khi Trung Quốc đẩy mạnh kích thích kinh tế và Nhật Bản thận trọng trong đàm phán thương mại, các thị trường tài chính toàn cầu phản ứng mạnh mẽ với xu hướng tìm kiếm tài sản an toàn. Những diễn biến này dự báo sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến kinh tế thế giới trong những tuần tới.
