Bối cảnh và những tín hiệu tích cực
Căng thẳng thương mại toàn cầu, đặc biệt giữa Mỹ và Trung Quốc, đã leo thang khi Mỹ áp thuế 145% và Trung Quốc đáp trả với mức 125% lên hàng hóa của nhau. Tuy nhiên, cuộc đàm phán tại Geneva, Thụy Sĩ (11-12/5/2025) đã đạt thỏa thuận tạm thời, giảm thuế nhập khẩu hàng Trung Quốc xuống 30% và hàng Mỹ xuống 10% trong 90 ngày, làm dịu bớt áp lực thương mại.
Đối với Việt Nam, Mỹ công bố mức thuế đối ứng 46% vào ngày 2/4/2025, nhưng hoãn áp dụng từ ngày 9/4/2025, mở ra cơ hội đàm phán. Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy cân bằng thương mại, tận dụng các hiệp định như EVFTA, CPTPP, và RCEP để đa dạng hóa thị trường và giảm phụ thuộc vào Mỹ.
Tác động đến các ngành xuất khẩu
Chứng khoán BSC dự báo các ngành chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan, như dệt may, thủy sản, đồ gỗ, bất động sản khu công nghiệp, và logistics, sẽ đối mặt với mức tăng trưởng giảm từ -13% đến -23% so với dự phóng trước đó. Các ngành chịu tác động gián tiếp, như tiêu dùng và bán lẻ, được duy trì dự báo do độ trễ trong tác động.
Ngành dệt may: Thách thức và cơ hội
Ngành dệt may chịu ảnh hưởng nặng do phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ. Các doanh nghiệp như May Sông Hồng (MSH) (73% doanh thu từ Mỹ), TNG (26% Mỹ, 60% EU), và STK (~70% Mỹ) đối mặt với nguy cơ giảm đơn hàng, đặc biệt trong nửa cuối năm 2025. BSC hạ khuyến nghị từ “khả quan” xuống “trung lập” do lượng đơn hàng cuối năm bất định và biên lợi nhuận giảm 1-2% khi doanh nghiệp chia sẻ chi phí thuế với khách hàng.
Tuy nhiên, định giá cổ phiếu dệt may đã chiết khấu mạnh, đạt mức PE FW 2025 = 6-7 lần, tương đương giai đoạn trước khi mở rộng công suất. TNG có lợi thế nhờ đa dạng hóa thị trường EU, trong khi MSH và STK chịu ảnh hưởng lớn hơn do phụ thuộc vào Mỹ. Ứng dụng công nghệ, tự động hóa và nâng cao năng suất lao động được kỳ vọng bù đắp phần nào chi phí thuế tăng.
Ngành thủy sản: Tăng trưởng đi ngang
Ngành thủy sản, với các sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra, dự kiến tăng trưởng đi ngang hoặc giảm do thuế đối ứng. Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ trong quý I/2025 thấp hơn kỳ vọng, với lợi nhuận ước tính giảm 13%. Định giá cổ phiếu cá tra đạt PE FW 2025 = 8 lần, tương đương trung bình 5 năm. Nếu mức thuế vượt 20%, BSC có thể hạ khuyến nghị đối với ngành này.
Ngành logistics và bán lẻ: Phân hóa rõ nét
Hiệu suất cổ phiếu trong nhóm xuất nhập khẩu – logistics và tiêu dùng – bán lẻ phân hóa mạnh. Nhóm chịu rủi ro trực tiếp (như logistics đường biển) ghi nhận phục hồi +16% sau khi hoãn thuế, nhưng vẫn giảm -4% so với trước khi công bố thuế. Ngành bán lẻ, với các doanh nghiệp như MWG và FRT, ít chịu ảnh hưởng trực tiếp và được hỗ trợ bởi câu chuyện tăng trưởng nội địa.
Ngành công nghệ: Điểm sáng đầu tư
Các doanh nghiệp công nghệ như FPT và ELC được đánh giá tích cực nhờ ít phụ thuộc vào thị trường Mỹ và có câu chuyện tăng trưởng riêng, như chuyển đổi số và phát triển phần mềm. Đây là lựa chọn an toàn cho nhà đầu tư trong bối cảnh thuế quan biến động.
Chiến lược đầu tư chọn lọc
BSC đề xuất hai chiến lược đầu tư dựa trên mức độ chấp nhận rủi ro:
-
Nhóm ưa mạo hiểm: Ưu tiên cổ phiếu đầu ngành xuất khẩu với giá chiết khấu hấp dẫn, như TNG, MSH, VHC, PTB, GMD, PVT, và PNJ (liên quan đến sửa đổi Nghị định 24 về kinh doanh vàng). Nhà đầu tư nên chờ kết quả đàm phán thuế quan để đánh giá tiềm năng tăng giá.
-
Nhóm an toàn: Tập trung vào cổ phiếu công nghệ (FPT, ELC) và bán lẻ (MWG, FRT) nhờ khả năng chống chịu tốt trước rủi ro thuế quan và tiềm năng tăng trưởng nội địa.
Tác động vĩ mô và triển vọng đàm phán
Mức thuế 46% công bố ngày 2/4/2025 được kỳ vọng giảm đáng kể sau đàm phán, nhờ thiện chí từ cả Việt Nam và Mỹ. Việt Nam đã cắt giảm thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng Mỹ (ô tô, ethanol, LNG) từ cuối tháng 3/2025 để thu hẹp thặng dư thương mại. Các cuộc đàm phán, do Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên dẫn đầu, đang tiến triển tích cực, với phía Mỹ đánh giá cao sự chủ động của Việt Nam.
Tuy nhiên, chỉ số tự tin người tiêu dùng Mỹ tháng 4/2025 giảm mạnh xuống 52,2, thấp hơn 20 điểm so với đầu năm, cho thấy nhu cầu tiêu dùng suy yếu, ảnh hưởng đến đơn hàng xuất khẩu. Nếu thuế quan duy trì ở mức cao, các ngành xuất khẩu có thể mất lợi thế cạnh tranh trước các đối thủ như Indonesia, Malaysia, hoặc Ấn Độ.
Kết luận
Dù thuế quan đối ứng tạo áp lực lớn lên các ngành xuất khẩu, logistics, và dệt may, các nỗ lực đàm phán của Việt Nam và tín hiệu hạ nhiệt căng thẳng thương mại Mỹ – Trung mang đến hy vọng về mức thuế thấp hơn. Nhà đầu tư cần chọn lọc cổ phiếu dựa trên mức độ rủi ro và theo dõi sát kết quả đàm phán để tận dụng cơ hội. Với chiến lược đa dạng hóa thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam đang từng bước thích nghi để vượt qua thách thức và hướng tới tăng trưởng bền vững trong năm 2025.
