Ngày 10/4/2025, Hoa Kỳ tuyên bố hoãn áp dụng thuế đối ứng trong 90 ngày và áp mức thuế diện rộng 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia, ngoại trừ Trung Quốc. Quyết định này mở ra cơ hội cho Việt Nam và các nước khác đàm phán nhằm giảm hoặc loại bỏ thuế suất, vốn từng được công bố ở mức 46% đối với hàng hóa Việt Nam vào đầu tháng 4/2025. Theo báo cáo mới nhất từ TVS Research, Việt Nam có khả năng đạt thỏa thuận sơ bộ với Mỹ, giảm mức thuế đối ứng xuống dưới 30% trong vòng 90-180 ngày tới, tạo động lực cho xuất khẩu và củng cố quan hệ thương mại song phương.
Bối Cảnh Thuế Đối Ứng và Đàm Phán Quốc Tế
Vào ngày 2/4/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng thuế đối ứng lên tới 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, một động thái gây sốc trong quan hệ thương mại Việt – Mỹ. Mức thuế này nằm trong chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ, nhắm đến các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, bao gồm Việt Nam. Tuy nhiên, đến ngày 10/4/2025, Mỹ quyết định tạm hoãn áp thuế trong 90 ngày (tính đến 9/7/2025) và áp mức thuế chung 10% cho hơn 75 quốc gia, tạo cơ hội cho các nước đàm phán.
Tính đến 13/5/2025, Anh và Trung Quốc là hai quốc gia đầu tiên đạt thỏa thuận sơ bộ với Mỹ:
-
Anh: Không nằm trong danh sách chịu thuế đối ứng, Anh đàm phán thành công để miễn thuế cho một số mặt hàng như ô tô (giới hạn số lượng) và giảm thuế nhập khẩu thép, nhôm. Đổi lại, Anh miễn thuế cho thịt bò và cồn Mỹ (có giới hạn) và giảm rào cản phi thuế quan cho các hãng dược phẩm Mỹ.
-
Trung Quốc: Hai bên đồng ý giảm thuế đối ứng từ 125% xuống 34%, với Mỹ áp thuế 30% lên hàng Trung Quốc và Trung Quốc áp thuế 10% lên hàng Mỹ. Thỏa thuận này có hiệu lực 90 ngày và sẽ được đánh giá lại.
TVS Research nhận định rằng thỏa thuận Mỹ – Anh khó áp dụng cho Việt Nam do Anh có thâm hụt thương mại với Mỹ (11,7 tỷ USD năm 2024), trong khi Việt Nam có thặng dư thương mại đáng kể. Tuy nhiên, thành công của Trung Quốc trong việc giảm thuế từ 125% xuống 30% là tín hiệu tích cực, cho thấy Mỹ sẵn sàng nhượng bộ nếu các đối tác đưa ra cam kết phù hợp.
Thách Thức Trong Đàm Phán Việt – Mỹ
Việt Nam hiện đối mặt với ba cáo buộc chính từ Mỹ, ảnh hưởng đến quá trình đàm phán:
-
Thặng dư thương mại: Việt Nam có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt 37,5 tỷ USD trong tháng 4/2025, tăng 33,9% YoY. Để giảm thặng dư, Việt Nam có thể cam kết nhập khẩu thêm nông sản, thủy sản hoặc máy bay thương mại từ Mỹ. Tuy nhiên, TVS Research cho rằng quy mô nhập khẩu tăng thêm sẽ không đáng kể do nhu cầu nội địa hạn chế.
-
Trung chuyển hàng hóa Trung Quốc: Mỹ cáo buộc Việt Nam là điểm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc “đội lốt” xuất sang Mỹ. Việt Nam có thể cam kết minh bạch kiểm soát nguồn gốc xuất xứ, nhưng việc thực thi gặp khó khăn do phần lớn nguyên liệu đầu vào của hàng xuất khẩu đến từ doanh nghiệp FDI hoặc Trung Quốc.
-
Thao túng tiền tệ: Mỹ yêu cầu Việt Nam giảm tỷ giá USD/VND, nhưng TVS Research đánh giá đây là yêu cầu khó khả thi. Tỷ giá tăng tự nhiên do nhu cầu USD cho thanh toán xuất nhập khẩu và trả nợ trái phiếu Chính phủ, khiến can thiệp tỷ giá trở nên phức tạp.
Mặc dù đối mặt với thách thức, TVS Research lạc quan rằng việc Mỹ đạt thỏa thuận với Trung Quốc sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các quốc gia khác, bao gồm Việt Nam. Việt Nam đã chủ động cử đoàn đàm phán do Bộ Công Thương dẫn đầu sang Mỹ cuối tháng 4/2025, đề xuất các biện pháp như tăng nhập khẩu khí LNG, nông sản Mỹ, và giảm thuế nhập khẩu cho hàng Mỹ.
Triển Vọng Giảm Thuế Dưới 30%
TVS Research dự báo Việt Nam có thể đạt thỏa thuận sơ bộ với Mỹ, trong đó mức thuế đối ứng giảm xuống dưới 30% (thấp hơn mức áp cho Trung Quốc) và duy trì trong 90-180 ngày trước khi đánh giá lại. Các biện pháp Việt Nam có thể cam kết bao gồm:
-
Tăng nhập khẩu từ Mỹ: Nhập thêm nông sản, khí LNG, và xem xét mua máy bay thương mại.
-
Minh bạch nguồn gốc xuất xứ: Tăng cường kiểm soát hàng hóa xuất khẩu để tránh tình trạng “đội lốt” Trung Quốc.
-
Giảm rào cản thuế quan: Cắt giảm thuế nhập khẩu cho một số mặt hàng chủ lực của Mỹ như thịt bò, ethanol, và sản phẩm công nghệ.
Theo VNExpress, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đề nghị Mỹ hoãn áp thuế ít nhất 45 ngày để đàm phán, và động thái hoãn 90 ngày của Mỹ là một bước tiến tích cực. Một bài viết trên Người Quan Sát nhận định rằng, trong kịch bản lạc quan, nếu Việt Nam đàm phán thành công giảm thuế dưới 20%, kết hợp với Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất 4-5 lần và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giảm lãi suất thêm 50 điểm cơ bản, xuất khẩu Việt Nam sẽ được hưởng lợi đáng kể.
Tác Động Kinh Tế và Phản Ứng Doanh Nghiệp
Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2025 đạt 140,34 tỷ USD, tăng 13% YoY, với nhóm công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm 88%. Riêng xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 4/2025 tăng mạnh 33,9% YoY, phản ánh nỗ lực tích trữ hàng hóa của các doanh nghiệp Mỹ trước nguy cơ thuế tăng sau ngày 9/7/2025. Các doanh nghiệp FDI như Samsung, Nike, Adidas, và GAP đã tăng công suất sản xuất để tận dụng giai đoạn tạm hoãn thuế.
Tuy nhiên, nếu thuế đối ứng 46% được áp dụng sau ngày 9/7/2025, VOV dự báo xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ có thể giảm 20-25% trong năm 2025, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tăng trưởng GDP. Ngược lại, việc giảm thuế xuống dưới 30% sẽ giúp duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu, đặc biệt trong các ngành điện tử, dệt may, và da giày.
Phản ứng từ cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cũng rất tích cực. Theo Reuters, các doanh nghiệp đang đẩy mạnh sản xuất để xuất khẩu tối đa trước thời hạn 9/7/2025, đồng thời phối hợp với Bộ Công Thương để đề xuất các biện pháp đàm phán. Một số ý kiến trên X cho rằng Việt Nam cần tận dụng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ để đạt thỏa thuận có lợi, đồng thời tăng cường minh bạch trong chuỗi cung ứng để đáp ứng yêu cầu của Mỹ.
Kết Luận
Việc Mỹ hoãn áp thuế đối ứng và mở ra cơ hội đàm phán là một bước ngoặt quan trọng cho Việt Nam trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy thách thức. Với các cam kết về tăng nhập khẩu, minh bạch nguồn gốc xuất xứ, và giảm rào cản thuế quan, Việt Nam có khả năng đạt thỏa thuận sơ bộ, giảm thuế đối ứng xuống dưới 30% trong vòng 90-180 ngày tới. Điều này không chỉ giúp duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu mà còn củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, để đạt được kết quả bền vững, Việt Nam cần giải quyết hiệu quả các cáo buộc từ Mỹ, đặc biệt về trung chuyển hàng hóa và tỷ giá. Nhà đầu tư và doanh nghiệp đang theo dõi sát sao các diễn biến đàm phán, với kỳ vọng rằng năm 2025 sẽ là năm bản lề cho quan hệ thương mại Việt – Mỹ, mở ra cơ hội cho xuất khẩu và đầu tư song phương bứt phá.
