Ngành ngân hàng Việt Nam bước vào quý II/2025 với tâm thế vừa kỳ vọng vừa thận trọng sau một quý đầu năm tăng trưởng tích cực. Tuy nhiên, ba thách thức lớn – chi phí vốn cao, biên lợi nhuận thu hẹp và nợ xấu tăng – đang đặt ra bài kiểm tra then chốt về sức bền của các ngân hàng. Liệu ngành ngân hàng có đủ lực để tiếp tục duy trì đà “vượt đỉnh” lợi nhuận?
Tăng Trưởng Lợi Nhuận Quý I: Tích Cực Nhưng Đã Chậm Lại
Theo Công ty Cổ phần Chứng khoán KIS Việt Nam (KIS), tổng lợi nhuận trước thuế của 27 ngân hàng niêm yết trong quý I/2025 đạt mức tăng trưởng 14,5% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, nếu loại trừ khoản lợi nhuận bất thường từ thương vụ bán 100% vốn tại Công ty Tài chính Bưu điện của Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SSB), mức tăng thực chất chỉ đạt 10,9%.
Động lực tăng trưởng đến từ ba yếu tố chính:
-
Tín dụng doanh nghiệp tăng tốc, đặc biệt ở các lĩnh vực ưu tiên có hệ số rủi ro thấp.
-
Thu nhập ngoài lãi khởi sắc, nhờ hoạt động dịch vụ và đầu tư.
-
Chi phí hoạt động được kiểm soát hiệu quả.
Dù vậy, triển vọng quý II đang bị phủ bóng bởi áp lực từ biên lãi ròng (NIM) co hẹp, chất lượng tài sản suy giảm và chi phí dự phòng tăng cao. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% cho cả năm 2025 – mức cao nhất trong 7 năm – nhưng dư địa tín dụng thôi chưa đủ để đảm bảo lợi nhuận tiếp tục tăng mạnh.
Tín Dụng Tăng Nhưng Hiệu Quả Sinh Lời Giảm
Tổng tín dụng toàn hệ thống trong quý I/2025 tăng 3,93% so với đầu năm, tương đương mức tăng trưởng 17,9% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là bước tiến đáng kể so với mức tăng chỉ 1,42% trong quý I/2024. Các ngân hàng tư nhân nhỏ và vừa dẫn đầu tăng trưởng tín dụng, với NVB và KLB đạt 10,6%, EIB tăng 9,2% và MSB tăng 8,9%. Động lực chủ yếu đến từ các khoản vay doanh nghiệp trong các lĩnh vực ưu tiên.
Tuy nhiên, hiệu quả sinh lời của các ngân hàng đang chịu áp lực lớn. Biên lợi nhuận thuần (NIM) toàn ngành giảm 45 điểm cơ bản so với cùng kỳ, xuống còn 3,1%. Nguyên nhân chính là lợi suất tài sản giảm mạnh hơn tốc độ điều chỉnh chi phí vốn. Tỷ lệ CASA (tiền gửi không kỳ hạn) bình quân toàn ngành giảm từ 22,2% xuống 20,7%. Các ngân hàng vốn có lợi thế CASA cao như MBB (giảm từ 39,1% xuống 35,7%), TCB (giảm từ 37,4% xuống 35,1%) và VCB (giảm từ 35,8% xuống 34,3%) đều ghi nhận sụt giảm đáng kể.
Với mặt bằng lãi suất cho vay đã chạm vùng thấp và lãi suất huy động duy trì ở mức cao từ tháng 5/2024, khả năng phục hồi NIM trong quý II/2025 là rất hạn chế. Các ngân hàng buộc phải đối mặt với bài toán cân bằng giữa mở rộng tín dụng và duy trì tỷ suất sinh lời.
Áp Lực Nợ Xấu Và Chi Phí Dự Phòng Tăng Cao
Chất lượng tài sản của ngành ngân hàng đang xấu đi nhanh hơn dự kiến, trở thành rủi ro lớn trong quý II/2025. Theo KIS, tỷ lệ nợ xấu nhóm 3–5 tăng từ 1,9% (quý IV/2024) lên 2,1% (quý I/2025). Tính cả nhóm 2–5, tỷ lệ này tăng từ 3,5% lên 3,8%. Một số ngân hàng ghi nhận nợ xấu tăng như TCB (từ 1,1% lên 1,2%) và BAB (từ 1,2% lên 1,3%), trong khi VAB là điểm sáng với tỷ lệ nợ xấu giảm từ 1,3% xuống 0,6%.
Đáng lo ngại hơn, tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) toàn ngành giảm mạnh từ 91% xuống 80% – mức thấp nhất trong nhiều quý gần đây. Ngay cả các ngân hàng có truyền thống duy trì LLCR cao như VCB (giảm từ 223% xuống 216%), CTG (giảm từ 175% xuống 137%) và TCB (giảm từ 114% xuống 112%) cũng không tránh khỏi xu hướng này. Điều này làm suy yếu khả năng chống đỡ trước các cú sốc tín dụng.
KIS dự báo chi phí dự phòng sẽ tăng mạnh trong quý II, khi các ngân hàng phải trích lập thêm cho các khoản vay chuyển nhóm. Bối cảnh thị trường bất động sản chưa phục hồi, dòng tiền doanh nghiệp yếu và rủi ro trái phiếu doanh nghiệp chưa được xử lý triệt để sẽ tiếp tục gia tăng áp lực lên lợi nhuận.
Định Giá Hấp Dẫn: Cơ Hội Hay Rủi Ro?
Hiện tại, tỷ lệ giá trên giá trị sổ sách (P/B) của ngành ngân hàng ở mức 1,37 lần, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình 5 năm (1,73 lần). Mức định giá này phản ánh sự thận trọng của thị trường trước triển vọng lợi nhuận ngắn hạn. Theo KIS, định giá thấp đang mở ra cơ hội tích lũy cho nhà đầu tư, nhưng triển vọng lợi nhuận quý II chỉ ở mức vừa phải.
Để cổ phiếu ngân hàng trở thành lựa chọn hấp dẫn, các ngân hàng cần chứng minh khả năng:
-
Cải thiện chất lượng tài sản và kiểm soát nợ xấu.
-
Kiểm soát chi phí vốn và tối ưu hóa cấu trúc nguồn vốn.
-
Mở rộng nguồn thu ngoài lãi từ dịch vụ, đầu tư và ngoại hối.
Quan trọng hơn, tăng trưởng tín dụng cần đi đôi với việc giảm thiểu rủi ro hệ thống. Chỉ khi đó, mức định giá hiện tại mới thực sự là “giá hời” thay vì tiềm ẩn nguy cơ “bẫy giá trị”.
Kết Luận
Quý II/2025 sẽ là giai đoạn thử thách đối với ngành ngân hàng Việt Nam. Dù tín dụng tăng trưởng tích cực và định giá cổ phiếu đang ở mức hấp dẫn, các rủi ro từ nợ xấu, chi phí dự phòng và biên lợi nhuận thu hẹp vẫn là những lực cản lớn. Để duy trì đà “vượt đỉnh” lợi nhuận, các ngân hàng cần chiến lược linh hoạt, tập trung vào cải thiện hiệu quả hoạt động và quản trị rủi ro. Nhà đầu tư cần theo dõi sát sao các chỉ số tài chính và chiến lược của từng ngân hàng để nắm bắt cơ hội trong bối cảnh thị trường đầy biến động.
