Chính sách thuế quan mới của Mỹ, cùng với việc chấm dứt quy định miễn trừ “de minimis” từ ngày 2/5/2025, đã tạo ra cú sốc lớn cho các doanh nghiệp Trung Quốc và Hồng Kông, đặc biệt là những đơn vị phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Từ các xưởng may ở Quảng Châu đến các startup tại Hồng Kông, nhiều doanh nghiệp đang phải nhanh chóng điều chỉnh chiến lược hoặc đối mặt với nguy cơ đóng cửa. Câu chuyện của Quinn Lai, nhà sáng lập DIY Watch Club, là minh chứng điển hình cho nỗ lực thích nghi trong bối cảnh thương mại đầy biến động.
Chính Sách Thuế Quan Mới Và Chấm Dứt Quy Định “De Minimis”
Ngày 2/5/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã bãi bỏ quy định miễn trừ “de minimis”, vốn cho phép các lô hàng dưới 800 USD từ Trung Quốc và Hồng Kông nhập khẩu vào Mỹ miễn thuế. Quy định này từng là động lực thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt cho các nền tảng như Shein và Temu. Theo sắc lệnh mới:
-
Hàng hóa giá trị thấp từ Trung Quốc và Hồng Kông chịu thuế 90% hoặc phí cố định 75 USD, tăng lên 100 USD từ 1/6/2025.
-
Bưu kiện quốc tế chịu thuế 30% giá trị hoặc 25 USD mỗi món, tăng lên 50 USD sau 1/6/2025.
Tổng thống Trump gọi quy định “de minimis” là “một vụ lừa đảo lớn” đối với doanh nghiệp Mỹ, khẳng định việc bãi bỏ nhằm bảo vệ các nhà bán lẻ nội địa và hạn chế hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc.
Tác Động Lên Doanh Nghiệp Trung Quốc và Hồng Kông
Chính sách mới đã gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng:
-
Thương mại điện tử xuyên biên giới: Kennedy Wong, Chủ tịch danh dự Hiệp hội các nhà xuất nhập khẩu Trung Quốc tại Hồng Kông, cho biết các sản phẩm thương mại điện tử, thường được bán dưới dạng kiện hàng nhỏ, chịu tác động nặng nề. Bưu điện Hồng Kông đã tạm ngừng dịch vụ thư tín đến Mỹ, trong khi các dịch vụ chuyển phát yêu cầu thanh toán trước thuế nhập khẩu.
-
Sản xuất suy giảm: Chỉ số PMI sản xuất Caixin/S&P Global của Trung Quốc giảm từ 51,2 (tháng 3) xuống 50,4 (tháng 4), mức thấp nhất kể từ tháng 1, phản ánh sự sụt giảm đơn hàng xuất khẩu và cắt giảm việc làm.
-
Doanh nghiệp nhỏ lao đao: Các xưởng may mặc nhỏ tại Quảng Châu, đặc biệt ở khu vực “Làng Shein” thuộc quận Panyu, đối mặt với tình trạng đơn hàng giảm mạnh. Nhiều xưởng đã đóng cửa hoặc chuyển sản xuất sang các khu vực chi phí thấp hơn như tỉnh Giang Tây.
Liu Bin, chủ một xưởng may tại Quảng Châu, đã đóng cửa cơ sở vào ngày 2/5/2025 sau khi đơn hàng từ Shein giảm một nửa. Ông chia sẻ:
Chúng tôi không còn đủ khả năng trả tiền thuê ở Quảng Châu.
Trường Hợp DIY Watch Club: Chiến Lược Đa Dạng Hóa Thị Trường
Quinn Lai, nhà sáng lập DIY Watch Club – công ty sản xuất bộ dụng cụ lắp ráp đồng hồ thủ công – là ví dụ điển hình cho sự thích nghi. Với 80% doanh thu từ Mỹ, Lai dự báo doanh thu giảm 20-30% do chính sách mới.
Nếu tình hình không cải thiện, chúng tôi có thể phải thu hẹp hoặc đóng cửa.
Thay vì chấp nhận thất bại, Lai đã chuyển hướng chiến lược:
-
Tập trung vào châu Âu: Từ tháng 4/2025, công ty tăng cường quảng bá trên mạng xã hội và hợp tác với các influencer để thực hiện video mở hộp, giúp mở rộng thị phần châu Âu từ 6% lên 30%.
-
Giảm phụ thuộc vào Mỹ: Dù Mỹ vẫn chiếm gần 50% doanh thu, Lai đang tìm kiếm cơ hội tại Nhật Bản và các thị trường khác.
-
Lý do chọn châu Âu: Lai nhận thấy thương mại điện tử tại châu Âu hiệu quả hơn Đông Nam Á, phù hợp với mô hình kinh doanh của công ty.
Chiến Lược Ứng Phó Của Doanh Nghiệp
Các doanh nghiệp Trung Quốc và Hồng Kông đang triển khai nhiều biện pháp để giảm thiểu tác động:
-
Shein và Temu điều chỉnh chuỗi cung ứng: Shein khuyến khích nhà cung cấp chuyển sản xuất sang Việt Nam, trong khi Temu tuyển dụng nhà bán hàng Trung Quốc có kho tại Mỹ để giao hàng nhanh hơn.
-
Đầu tư kho bãi tại Mỹ: Temu và Shein đã xây dựng kho hàng tại Mỹ từ năm 2024 để giảm phụ thuộc vào vận chuyển trực tiếp từ Trung Quốc.
-
Hỗ trợ tài chính: PDD Holdings, công ty mẹ của Temu, công bố đầu tư 100 tỷ nhân dân tệ (13,7 tỷ USD) trong ba năm để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ mở rộng ra nước ngoài.
-
Đa dạng hóa thị trường: Nhiều doanh nghiệp, như DIY Watch Club, đang tìm kiếm cơ hội tại châu Âu, Nhật Bản và các thị trường mới nổi.
Hồng Yong, nghiên cứu viên tại Học viện Thương mại và Hợp tác Kinh tế Quốc tế Trung Quốc, cảnh báo rằng chính sách mới không chỉ làm giảm lựa chọn cho người tiêu dùng Mỹ mà còn cản trở sự phát triển của thương mại điện tử toàn cầu. Ông khuyến nghị tăng cường kho bãi nước ngoài và hợp tác với các công ty logistics quốc tế.
Triển Vọng Và Thách Thức
Mặc dù một số doanh nghiệp như DIY Watch Club đã thích nghi thành công, Kennedy Wong nhấn mạnh: “Không có thị trường đơn lẻ nào có thể thay thế Mỹ.” Mỹ vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới, và việc mất lợi thế “de minimis” đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào xuất khẩu giá rẻ.
Các doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt trong ngành may mặc, khó có khả năng tài chính để di dời sản xuất hoặc xây dựng kho bãi ở nước ngoài, dẫn đến nguy cơ đóng cửa hàng loạt. Trong khi đó, các gã khổng lồ như Shein và Temu có thể tận dụng nguồn lực mạnh để điều chỉnh, nhưng vẫn phải đối mặt với chi phí tăng và áp lực cạnh tranh.
Kết Luận
Chính sách thuế quan mới của Mỹ và việc bãi bỏ quy định “de minimis” đã tạo ra cơn địa chấn cho các doanh nghiệp Trung Quốc và Hồng Kông, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử và sản xuất may mặc. Trong khi nhiều xưởng nhỏ tại Quảng Châu phải đóng cửa, các doanh nghiệp như DIY Watch Club cho thấy khả năng thích nghi thông qua đa dạng hóa thị trường và chiến lược quảng bá sáng tạo.
Tuy nhiên, với tầm quan trọng của thị trường Mỹ, các doanh nghiệp cần tiếp tục xây dựng chiến lược linh hoạt và bền vững để vượt qua giai đoạn đầy thách thức này, đồng thời tìm kiếm cơ hội tại các thị trường mới để giảm thiểu rủi ro từ căng thẳng thương mại Mỹ – Trung.
