Ngày 20/1/2025, Tổng thống Donald Trump chính thức trở lại Nhà Trắng, mở đầu nhiệm kỳ thứ hai với phong cách lãnh đạo quyết đoán, tốc độ nhanh chóng và quy mô chưa từng thấy. Trong 100 ngày đầu tiên, ông đã ký 139 sắc lệnh hành pháp – tương đương tổng số sắc lệnh của cựu Tổng thống Joe Biden trong toàn bộ nhiệm kỳ 4 năm. Những hành động này đã tạo ra những thay đổi sâu rộng trong các lĩnh vực kinh tế, giáo dục, nhập cư, năng lượng và cải cách hành chính. Tuy nhiên, cùng với tốc độ “nhanh như điện” là hơn 200 vụ kiện pháp lý, những chỉ trích gay gắt từ đối thủ chính trị và sự sụt giảm trong tỷ lệ ủng hộ từ công chúng. Báo cáo này phân tích chi tiết chiến lược, thành tựu, thách thức và tác động của 100 ngày đầu tiên dưới thời Tổng thống Trump, đồng thời đánh giá triển vọng cho phần còn lại của nhiệm kỳ.
Phong Cách Lãnh Đạo “Nhanh Như Điện”
Tổng thống Trump đã khởi động nhiệm kỳ thứ hai với một phong cách mà các nhà phân tích gọi là “nhanh như điện” – hành động nhanh, không do dự và với số lượng lớn. Trong bài phát biểu tại Michigan nhân dịp kỷ niệm 100 ngày, ông tự tin tuyên bố: “Đây là 100 ngày thành công nhất trong lịch sử các đời tổng thống Mỹ.” Chiến lược của Trump rõ ràng: tận dụng tối đa quyền lực hành pháp để thực hiện các chính sách mà không cần chờ đợi sự phê chuẩn của Quốc hội, vốn thường kéo dài và phức tạp.
Trong 100 ngày, Trump đã tiếp đón 14 lãnh đạo nước ngoài, bao gồm các cuộc gặp với Thủ tướng Anh, Tổng thống Pháp và Thủ tướng Canada, nhằm củng cố quan hệ đồng minh và thúc đẩy các thỏa thuận thương mại. Ông cũng có bài phát biểu dài nhất trước Quốc hội vào ngày 12/2/2025, kéo dài hơn 90 phút, trong đó nhấn mạnh các ưu tiên như “làm nước Mỹ vĩ đại trở lại” thông qua cải cách kinh tế và siết chặt nhập cư. Trump duy trì lịch trình dày đặc, trả lời các câu hỏi của phóng viên gần như mỗi ngày, một cách tiếp cận trực tiếp nhằm truyền tải thông điệp của mình tới công chúng mà không qua trung gian.
Với việc đảng Cộng hòa kiểm soát cả Thượng viện và Hạ viện, Trump có vị thế thuận lợi hơn nhiều so với nhiệm kỳ đầu (2017-2021), khi ông thường xuyên vấp phải sự cản trở từ Quốc hội do đảng Dân chủ kiểm soát. Sự đồng thuận từ lưỡng viện đã tạo điều kiện để ông thúc đẩy các chính sách đầy tham vọng, từ cải tổ giáo dục đến cắt giảm quy định liên bang.
Cây Bút Sharpie Huyền Thoại
Một chi tiết thú vị trong phong cách lãnh đạo của Trump là sự gắn bó với cây bút dạ Sharpie màu đen khi ký các văn bản quan trọng. Khác với các tổng thống tiền nhiệm sử dụng bút sơn mài đắt tiền, Trump chọn bút Sharpie kích thước lớn vì sự tiện lợi và hiệu quả. Ông từng chia sẻ trong một buổi ký sắc lệnh: “Tôi đã thử một chiếc bút đắt tiền, nhưng nó viết tệ. Sharpie rẻ hơn, viết tốt hơn, và tôi không cần phải lo lắng về việc làm mất nó.” Sự yêu thích này đã dẫn đến một hợp đồng với hãng Sharpie để sản xuất phiên bản đặc biệt với nhãn mạ vàng, khắc chữ ký của Trump trên thân bút. Sản phẩm này nhanh chóng trở thành món đồ sưu tầm, được bán rộng rãi trên các nền tảng thương mại điện tử với giá từ 50-100 USD/chiếc.
Các Sắc Lệnh Hành Pháp Nổi Bật
Trong 100 ngày, Trump đã ký 139 sắc lệnh hành pháp, phá vỡ mọi kỷ lục trước đó về tốc độ và số lượng. Những sắc lệnh này nhắm đến việc đảo ngược các chính sách của chính quyền Biden, đồng thời thúc đẩy chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của Trump. Dưới đây là các lĩnh vực trọng tâm:
Cải Tổ Giáo Dục
Ngày 20/3/2025, Trump ký sắc lệnh hành pháp khởi động quá trình giải thể Bộ Giáo dục Liên bang, tuyên bố: “Bộ này chẳng mang lại lợi ích gì cho chúng ta. Chúng ta sẽ đóng cửa nó càng nhanh càng tốt.” Mặc dù việc giải thể hoàn toàn cần sự phê chuẩn của Quốc hội, sắc lệnh đã dẫn đến sa thải gần 50% nhân viên của bộ, tương đương khoảng 2.100 người. Trump lập luận rằng giáo dục nên được quản lý ở cấp tiểu bang và địa phương để phù hợp hơn với nhu cầu của từng cộng đồng.
Ngày 23/4/2025, Trump ký thêm 7 sắc lệnh liên quan đến giáo dục, bao gồm:
- Tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào giáo dục phổ thông: Yêu cầu các trường công lập xây dựng chương trình giảng dạy về AI, với mục tiêu chuẩn bị học sinh cho thị trường lao động công nghệ cao.
- Cải tổ quy định kỷ luật học đường: Nới lỏng các quy định liên bang về kỷ luật, cho phép các trường áp dụng biện pháp cứng rắn hơn đối với hành vi vi phạm.
- Siết chặt kiểm định chất lượng giáo dục: Tăng cường giám sát các trường công lập và tư thục để đảm bảo đạt tiêu chuẩn học thuật.
- Thúc đẩy đào tạo nghề: Chuyển hướng hỗ trợ liên bang từ các chương trình đại học sang đào tạo kỹ năng cho các ngành nghề như cơ khí, xây dựng và công nghệ thông tin.
Sắc lệnh về đào tạo nghề đặc biệt nhấn mạnh việc “chuyển hướng các cơ quan Chính phủ Mỹ khỏi việc chỉ ủng hộ các công việc chuyên môn mà các trường cao đẳng và đại học đào tạo, mà chuyển qua ủng hộ các ngành nghề có kỹ năng”. Động thái này nhận được sự ủng hộ từ các nhóm lao động nhưng bị chỉ trích bởi các nhà giáo dục, cho rằng nó làm suy yếu giá trị của giáo dục đại học.
Sắc Lệnh Về “Vòi Hoa Sen”
Một sắc lệnh gây tranh cãi và thu hút sự chú ý là quyết định ngày 9/4/2025, hủy bỏ các tiêu chuẩn tiết kiệm nước áp dụng cho vòi hoa sen, máy rửa chén, máy giặt và bồn cầu. Trump lý giải động thái này xuất phát từ trải nghiệm cá nhân: “Tôi thích tắm vòi hoa sen, chăm sóc mái tóc tuyệt đẹp của mình. Nhưng nước chảy nhỏ giọt, tôi phải đứng 15 phút để tóc ướt. Thật nực cười.” Sắc lệnh yêu cầu các cơ quan liên bang dỡ bỏ giới hạn lưu lượng nước, với lập luận rằng các quy định này làm giảm trải nghiệm người dùng và không mang lại lợi ích môi trường đáng kể.
Quyết định này bị các nhà hoạt động môi trường chỉ trích gay gắt, cho rằng nó làm gia tăng lãng phí nước và đi ngược lại các nỗ lực bảo vệ tài nguyên. Tuy nhiên, một số người ủng hộ Trump lại xem đây là ví dụ điển hình về việc ông ưu tiên nhu cầu thực tế của người dân hơn các quy định quan liêu.
Chính Sách Nhập Cư
Nhập cư tiếp tục là trọng tâm trong chương trình nghị sự của Trump. Ngày 25/2/2025, ông ký sắc lệnh yêu cầu Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa lập danh sách các “thành phố trú ẩn” – những địa phương từ chối hợp tác với các lệnh bắt giữ người nhập cư không giấy tờ của liên bang. Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ Trump đã chỉ đạo hoàn tất danh sách trong vòng 30 ngày, với mục tiêu cắt giảm tài trợ liên bang cho các khu vực này. Các thành phố như San Francisco, Chicago và New York được cho là nằm trong tầm ngắm.
Ngoài ra, Trump đã tái khởi động các chính sách nhập cư cứng rắn từ nhiệm kỳ đầu, bao gồm tăng cường tuần tra biên giới và mở rộng các trung tâm giam giữ người nhập cư. Tuy nhiên, những nỗ lực này vấp phải rào cản pháp lý, với ít nhất 19 phán quyết từ các thẩm phán liên bang nhằm ngăn chặn các đợt trục xuất hàng loạt.
Cải Tổ Ngành Năng Lượng
Ngày 9/4/2025, Trump ký sắc lệnh hành pháp thúc đẩy sản xuất năng lượng trong nước, yêu cầu 10 cơ quan liên bang cắt giảm “các quy định lỗi thời” và gia hạn các quy định hiện hành thêm 1 năm. Mọi quy định mới phải có thời hạn 5 năm để đảm bảo tính linh hoạt. Sắc lệnh này đặc biệt ưu tiên khai thác dầu mỏ, khí đốt và than đá, đồng thời giảm các hạn chế đối với các dự án năng lượng hóa thạch.
Động thái này được các công ty năng lượng hoan nghênh nhưng bị các nhóm môi trường chỉ trích vì làm chậm quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo. Trump lập luận rằng chính sách này sẽ giảm giá năng lượng và tăng cường độc lập năng lượng cho Mỹ.
Chính Sách Kinh Tế Và Thuế Quan Gây Tranh Cãi
Thuế Quan “Đối Ứng”
Một trong những chính sách kinh tế gây tranh cãi nhất là quyết định áp thuế cơ bản 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu, có hiệu lực từ ngày 5/4/2025. Từ ngày 9/4/2025, Trump triển khai các mức thuế đối ứng dựa trên thâm hụt thương mại với từng quốc gia. Cụ thể:
- Việt Nam: 46%
- Trung Quốc: 54% (bao gồm 34% cơ bản cộng thêm 20% từ trước)
- Campuchia: 49%
- Lào: 48%
- Myanmar: 45%
- Thái Lan: 37%
- Indonesia: 32%
- Đài Loan: 32%
- Ấn Độ: 27%
- Hàn Quốc: 26%
- Brunei, Nhật Bản, Malaysia: 24%
- Philippines: 18%
Chính sách này được thiết kế bởi Peter Navarro, cố vấn thương mại của Trump, người từng bị giam giữ vì khinh thường Quốc hội trong nhiệm kỳ đầu. Navarro sử dụng công thức tính thuế dựa trên thâm hụt thương mại, với lập luận rằng các mức thuế cao sẽ bảo vệ ngành sản xuất nội địa và giảm phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cảnh báo rằng thuế quan có thể làm tăng giá tiêu dùng, gây áp lực lạm phát và làm suy yếu các mối quan hệ thương mại quốc tế.
Cảnh Báo Suy Thoái Kinh Tế
Ngày 21/4/2025, Trump công khai chỉ trích Cục Dự trữ Liên bang (Fed) trên Truth Social, cảnh báo về nguy cơ suy thoái nếu Fed không giảm lãi suất ngay lập tức: “Chi phí đang giảm mạnh như tôi dự đoán, gần như không có lạm phát. Nhưng nền kinh tế sẽ sụt giảm trừ khi ông ‘Quá Chậm’ [Chủ tịch Fed Jerome Powell] hạ lãi suất ngay bây giờ.” Trump cũng tiết lộ qua một cố vấn rằng ông đang cân nhắc sa thải Powell, một động thái chưa từng có tiền lệ. Thông tin này khiến chỉ số Dow Jones giảm 2,3% trong ngày 22/4/2025, phản ánh sự lo ngại của thị trường.
Các nhà phân tích cho rằng áp lực của Trump lên Fed có thể làm suy yếu tính độc lập của ngân hàng trung ương, đồng thời làm gia tăng bất ổn kinh tế. Một số ý kiến cảnh báo rằng kết hợp giữa thuế quan cao và chính sách tiền tệ không rõ ràng có thể đẩy Mỹ vào suy thoái vào cuối năm 2025.
Chiến Dịch Cắt Giảm Nhân Sự Liên Bang
Ngày 14/2/2025, chính quyền Trump thực hiện đợt sa thải lớn nhất trong lịch sử hiện đại, với ít nhất 9.500 nhân viên liên bang bị chấm dứt hợp đồng. Đợt sa thải nhắm đến những người làm việc dưới 1 năm, với mục tiêu thu hẹp bộ máy hành chính liên bang, hiện có khoảng 2,3 triệu nhân viên. Trước đó, khoảng 75.000 nhân viên đã tự nguyện nghỉ việc với các gói đền bù.
Các cơ quan chịu ảnh hưởng lớn bao gồm:
- Bộ Nội vụ: 2.300 nhân viên
- Bộ Năng lượng: 1.200-2.000 nhân viên
- Cục Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp): 3.400 nhân viên (gần 10% nhân sự)
- Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC): 1.300 nhân viên (10% nhân sự)
Trump cũng thành lập Bộ Hiệu quả Chính phủ, do tỷ phú Elon Musk đứng đầu, với nhiệm vụ đánh giá và tinh giản hoạt động của các cơ quan liên bang. Musk tuyên bố mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% chi phí hành chính liên bang trong vòng 2 năm, đồng thời áp dụng các công nghệ tự động hóa để thay thế một số vị trí nhân sự.
Chiến dịch này nhận được sự ủng hộ từ những người muốn giảm quy mô chính phủ, nhưng bị các công đoàn lao động và đảng Dân chủ chỉ trích vì gây ra sự gián đoạn trong các dịch vụ công, đặc biệt là tại các cơ quan y tế và môi trường.
Thách Thức Pháp Lý
Tốc độ và quy mô của các sắc lệnh hành pháp đã dẫn đến một làn sóng thách thức pháp lý chưa từng có. Tính đến ngày 28/4/2025, chính quyền Trump đối mặt với hơn 200 vụ kiện, với hơn 70 phán quyết từ các thẩm phán liên bang nhằm ngăn chặn hoặc hạn chế các chính sách về:
- Nhập cư: 19 phán quyết chặn các đợt trục xuất hàng loạt, cắt ngân sách tái định cư người tị nạn và giới hạn quyền công dân theo nơi sinh.
- Quyền của người chuyển giới: Nhiều phán quyết bảo vệ các chương trình đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) mà Trump tìm cách bãi bỏ.
- Chi tiêu ngân sách: Các thẩm phán ngăn chặn việc chuyển hướng ngân sách liên bang để tài trợ cho các ưu tiên của Trump, như xây dựng tường biên giới.
Ngày 28/4/2025, một thẩm phán liên bang tại California đã chặn việc cắt giảm tài trợ cho các “thành phố trú ẩn”. Tòa án Tối cao cũng ra phán quyết tạm thời cấm trục xuất những người Venezuela bị giam giữ tại Texas, làm chậm kế hoạch nhập cư của Trump.
Các vụ kiện này phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội Mỹ về các chính sách của Trump, đồng thời đặt ra câu hỏi về tính bền vững của các sắc lệnh hành pháp khi đối mặt với sự giám sát tư pháp.
Đánh Giá Dư Luận
Mặc dù Trump tự hào về thành tựu trong 100 ngày đầu tiên, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy một bức tranh phức tạp. Theo cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos ngày 23/4/2025, chỉ 37% người Mỹ chấp thuận cách Trump xử lý nền kinh tế, mức thấp nhất kể từ khi ông nhậm chức. Tỷ lệ ủng hộ chung giảm còn 40%, trong khi niềm tin vào khả năng lãnh đạo kinh tế xuống 45%, mức thấp nhất kể từ năm 2019.
Cuộc thăm dò của Gallup ngày 25/4/2025 cho thấy lần đầu tiên kể từ năm 2001, phần lớn người Mỹ tin rằng tình hình kinh tế cá nhân của họ đang xấu đi. Về nhập cư – một thế mạnh truyền thống của Trump – tỷ lệ ủng hộ chính sách của ông giảm từ 55% (16/4/2025) xuống còn 45% (28/4/2025), do lo ngại về các biện pháp trục xuất khắc nghiệt và tác động nhân đạo.
Tỷ lệ ủng hộ Trump hiện dao động từ 39-44%, với tỷ lệ phản đối trên 50%. Các nhóm cử tri độc lập, vốn đóng vai trò quan trọng trong bầu cử, ngày càng tỏ ra hoài nghi về hiệu quả của các chính sách kinh tế và nhập cư.
Kết Luận Và Triển Vọng
Trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Donald Trump đã để lại dấu ấn sâu đậm với phong cách lãnh đạo quyết đoán, tốc độ “nhanh như điện” và số lượng sắc lệnh hành pháp kỷ lục. Ông đã đạt được những bước tiến đáng kể trong cải tổ giáo dục, thúc đẩy năng lượng, siết chặt nhập cư và tinh giản bộ máy liên bang. Sự kiểm soát của đảng Cộng hòa tại Quốc hội và sự hỗ trợ từ các cố vấn như
