Ông Trump Muốn Đàm Phán Trực Tiếp Với Chủ Tịch Trung Quốc

Tóm tắt

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đang thúc đẩy một chiến lược ngoại giao cá nhân hóa trong quan hệ với Trung Quốc, ưu tiên đàm phán trực tiếp với Chủ tịch Tập Cận Bình và né tránh các kênh ngoại giao truyền thống. Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại leo thang với mức thuế quan 245% từ Mỹ và 125% từ Trung Quốc, ông Trump kỳ vọng đạt được thỏa thuận trong vòng 3-4 tuần tới. Tuy nhiên, sự thiếu vắng đại sứ Mỹ tại Trung Quốc và việc đình trệ các kênh liên lạc không chính thức đã tạo ra nhiều thách thức. Dù vậy, những tín hiệu tích cực gần đây từ ông Trump, bao gồm khả năng giảm thuế quan, cho thấy triển vọng giảm nhiệt căng thẳng thương mại.

Chiến lược ngoại giao cá nhân hóa của Tổng thống Trump

Tổng thống Trump đã định hình một phong cách ngoại giao độc đáo, ưu tiên đối thoại trực tiếp với các lãnh đạo cấp cao thay vì thông qua các cơ chế ngoại giao truyền thống. Trong quan hệ với Trung Quốc, chiến lược này được thể hiện rõ qua việc ông cấm các phái đoàn Nhà Trắng tiếp xúc với quan chức Bắc Kinh, theo xác nhận từ hai cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ và một quan chức ngành tài chính.

Ông Ryan Hass, cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời Tổng thống Obama, nhận định: “Các kênh liên lạc không chính thức không hoạt động vì Tổng thống Trump không muốn. Ông ấy muốn đàm phán trực tiếp với Chủ tịch Tập Cận Bình, tương tự như cách ông đã làm với Tổng thống Nga Vladimir Putin.”

Sự thiếu hụt các kênh ngoại giao truyền thống càng rõ rệt khi Thượng viện Mỹ chưa phê chuẩn đại sứ tại Trung Quốc do ông Trump chưa đề cử ứng viên. Nhà Trắng cũng chưa liên lạc với Đại sứ quán Trung Quốc để khởi động các cuộc thảo luận chuẩn bị, tạo ra khoảng trống đáng kể trong cơ chế đối thoại giữa hai cường quốc.

So sánh với quan hệ Mỹ-Nga

Chiến lược của ông Trump với Trung Quốc có nhiều điểm tương đồng với cách tiếp cận trong quan hệ với Nga. Ông tin tưởng vào khả năng đạt thỏa thuận thông qua đối thoại cá nhân với các lãnh đạo cấp cao, phù hợp với phong cách lãnh đạo cá nhân hóa. Phương pháp này ưu tiên xây dựng mối quan hệ cá nhân và đàm phán trực tiếp, thay vì dựa vào hệ thống ngoại giao đa tầng.

Diễn biến gần đây trong quan hệ Mỹ-Trung

Trong các phát biểu gần đây, ông Trump tỏ ra lạc quan về triển vọng đàm phán. Ngày 17/4/2025, tại Nhà Trắng, ông cho biết: “Chúng tôi đang nói chuyện với Trung Quốc. Họ đã chủ động liên lạc nhiều lần.” Tuy nhiên, ông từ chối xác nhận liệu đã trực tiếp trao đổi với Chủ tịch Tập Cận Bình hay chưa, chỉ nói: “Tôi chưa từng nói là những cuộc trao đổi đó có diễn ra hay không. Việc đó không thích hợp để công khai.”

Ông Trump cũng nhấn mạnh mối quan hệ cá nhân với ông Tập: “Tôi có mối quan hệ rất tốt với ông Tập và tôi nghĩ mối quan hệ này sẽ tiếp tục.” Khi được hỏi liệu người liên lạc là ông Tập hay các quan chức khác, ông trả lời mơ hồ: “Giống nhau cả thôi. Đó là các cấp cao nhất của Trung Quốc.”

Cuộc chiến thương mại và thuế quan

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã leo thang đáng kể. Mỹ áp thuế 245% lên một số mặt hàng Trung Quốc, trong khi Trung Quốc đáp trả với mức thuế 125%. Diễn biến căng thẳng bắt đầu từ tháng 4/2025, khi ông Trump công bố thuế đối ứng 34% lên hàng hóa Trung Quốc, dẫn đến phản ứng tương ứng từ Bắc Kinh. Sau đó, ông Trump nâng thuế lên 125%, với lý do “sự thiếu tôn trọng” của Trung Quốc đối với thị trường toàn cầu.

Ủy ban Thuế quan Trung Quốc tuyên bố: “Hành động leo thang thuế quan của Mỹ là một sai lầm nối tiếp sai lầm, xâm phạm nghiêm trọng quyền và lợi ích hợp pháp của Trung Quốc và gây tổn hại đến hệ thống thương mại đa phương.”

Dấu hiệu giảm nhiệt

Gần đây, ông Trump đã phát đi tín hiệu muốn hạ nhiệt căng thẳng. Ngày 17/4/2025, ông nói: “Tôi không muốn thuế lên cao nữa, vì đến một mức nào đó, nó sẽ khiến mọi người ngừng mua hàng. Tôi có thể còn muốn giảm xuống, để người dân tiếp tục chi tiêu.” Điều này cho thấy Mỹ có thể sẵn sàng chấm dứt vòng xoáy thuế quan trả đũa.

Phản ứng của Trung Quốc

Trung Quốc chưa phản hồi chính thức về các phát biểu của ông Trump. Tuy nhiên, ngày 17/4/2025, Bộ Thương mại Trung Quốc kêu gọi Mỹ ngừng gây “áp lực cực độ” và yêu cầu được tôn trọng trong đàm phán. Ngày 21/4/2025, Bộ này cảnh báo sẽ đáp trả bất kỳ quốc gia nào ký thỏa thuận với Mỹ gây hại cho lợi ích Trung Quốc.

Ngoài thuế quan trả đũa, Trung Quốc đã siết nhập khẩu hàng hóa lưỡng dụng từ 12 công ty Mỹ và đưa 6 công ty Mỹ vào danh sách “thực thể không đáng tin cậy.”

Bối cảnh lịch sử và chiến lược Mỹ-Trung

Từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1979, chính sách của Mỹ với Trung Quốc dựa trên quan điểm rằng sự kết nối sâu sắc sẽ thúc đẩy mở cửa kinh tế và chính trị tại Trung Quốc. Tuy nhiên, dưới thời ông Trump, Mỹ coi Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh chiến lược” số 1, từ bỏ chính sách tiếp xúc và chuyển sang cạnh tranh toàn diện.

Theo các chuyên gia, Mỹ có ba chiến lược đối ngoại với Trung Quốc:

• Chấp nhận: Chấp nhận sự lớn mạnh của Trung Quốc.
• Ngăn chặn: Ngăn chặn Trung Quốc phát triển.
• Hợp tác và đấu tranh: Hợp tác trên các vấn đề toàn cầu nhưng duy trì cạnh tranh trong thương mại và khu vực.

Chiến lược của ông Trump nghiêng về phương án thứ ba, kết hợp hợp tác trên các vấn đề như biến đổi khí hậu với lập trường cứng rắn trong thương mại.

Triển vọng và thách thức

Dù ông Trump hy vọng đạt thỏa thuận trong 3-4 tuần, triển vọng đàm phán vẫn đối mặt nhiều thách thức. Sự thiếu vắng kênh ngoại giao chính thức và lập trường cứng rắn của Trung Quốc là những rào cản lớn. Tuy nhiên, các tín hiệu về giảm thuế quan và khả năng gặp trực tiếp giữa ông Trump và ông Tập có thể mở ra cơ hội giải quyết bất đồng.

Kết luận

Chiến lược ngoại giao cá nhân hóa của Tổng thống Trump, với trọng tâm là đàm phán trực tiếp với Chủ tịch Tập Cận Bình, đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận của Mỹ với Trung Quốc. Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại leo thang, những tín hiệu tích cực gần đây cho thấy khả năng đạt thỏa thuận. Tuy nhiên, việc vượt qua các thách thức về cơ chế đối thoại và khác biệt lập trường sẽ quyết định liệu chiến lược của ông Trump có thành công, từ đó định hình quan hệ thương mại và chính trị giữa hai cường quốc trong tương lai.