Ngày 15/4/2025, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã ký Quyết định số 768/QĐ-TTg, phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Điện VIII). Bản điều chỉnh này mở ra một chương mới cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam, với mục tiêu tăng trưởng mạnh mẽ và chiến lược chuyển đổi năng lượng xanh. Các doanh nghiệp như REE, HDG, GEG, PC1 và POW được kỳ vọng sẽ hưởng lợi lớn từ xu hướng này.

Mục Tiêu Tham Vọng Của Quy Hoạch Điện VIII Điều Chỉnh

Theo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh, tổng sản lượng điện sản xuất và nhập khẩu đến năm 2030 dự kiến đạt 560,4-624,6 tỷ kWh, tăng 82-102% so với năm 2024. Mục tiêu này nhằm đáp ứng nhu cầu điện cho tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm trong giai đoạn 2026-2030. Để đạt được, tổng công suất nguồn điện cần đạt 183-236 GW vào năm 2030, tăng 122-187% so với năm 2024 và 16-49% so với Quy hoạch Điện VIII ban đầu.

Hệ thống lưới điện cũng được đầu tư mạnh mẽ, với kế hoạch xây mới 12.944 km và cải tạo 1.404 km đường dây truyền tải 500kV, đảm bảo năng lực truyền tải cho các nguồn điện mới. Tổng vốn đầu tư cho giai đoạn 2026-2030 ước tính lên đến 136 tỷ USD, trong đó 118 tỷ USD dành cho phát triển nguồn điện và 18 tỷ USD cho hạ tầng truyền tải. Giai đoạn 2031-2035 cần thêm khoảng 114 tỷ USD.

Chuyển Dịch Mạnh Mẽ Sang Năng Lượng Tái Tạo

Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh tiếp tục hạn chế phát triển điện than, giữ công suất ở mức 31.055 MW đến năm 2030, và không bổ sung thêm dự án mới. Thay vào đó, năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) được ưu tiên phát triển, với tỷ trọng dự kiến đạt 28-36% vào năm 2030 và lên đến 74-75% vào năm 2050.

• Điện mặt trời: Công suất được điều chỉnh tăng mạnh nhất, đạt 46.459-73.416 MW vào năm 2030, gấp 2,3-3,6 lần so với Quy hoạch Điện VIII cũ, nhờ lợi thế triển khai nhanh. Đến năm 2050, công suất có thể đạt 293.088-295.646 MW.

• Điện gió: Công suất điện gió trên bờ và gần bờ dự kiến đạt 26.066-38.029 MW vào năm 2030, tăng 1,2-1,7 lần so với quy hoạch cũ. Điện gió ngoài khơi được chuyển sang giai đoạn 2030-2035 với mục tiêu 6-17 GW.

• Điện khí LNG: Tỷ trọng tăng từ 10,5% hiện tại lên 16-18% vào năm 2030, với công suất đạt 22.524 MW, đóng vai trò nguồn điện nền thay thế điện than.

• Điện hạt nhân: Được bổ sung vào kế hoạch, với mục tiêu vận hành 4-6,4 GW trong giai đoạn 2030-2035, bắt đầu từ các nhà máy Ninh Thuận 1 và 2.

Chính phủ cũng khuyến khích phát triển điện mặt trời và điện gió tự sản, tự tiêu, không cần đấu nối lưới quốc gia, nhấn mạnh vai trò của cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA). Với khoảng 1.500 khách hàng lớn tiêu thụ trên 1 triệu kWh/năm, chiếm 25% tổng sản lượng điện, DPPA hứa hẹn thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo.

Cơ Hội Cho Doanh Nghiệp Năng Lượng

Theo VnDirect, Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh mở ra một chu kỳ đầu tư mới cho năng lượng tái tạo sau thời gian dài thiếu chính sách rõ ràng. Các doanh nghiệp niêm yết trong lĩnh vực này được đánh giá cao về tiềm năng, bao gồm:

• REE (CTCP Cơ điện lạnh): Với danh mục đầu tư đa dạng trong năng lượng tái tạo, REE được hưởng lợi từ sự gia tăng công suất điện mặt trời và điện gió, cũng như nhu cầu DPPA từ các khách hàng lớn.

• HDG (CTCP Tập đoàn Hà Đô): Là nhà đầu tư lớn trong các dự án điện gió và điện mặt trời, HDG sẽ tận dụng cơ hội từ chính sách khuyến khích năng lượng tái tạo và khung giá mới.

• GEG (CTCP Điện Gia Lai): Tập trung vào năng lượng tái tạo, GEG được kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhờ các dự án điện mặt trời và điện gió quy mô lớn.

• PC1 (CTCP Xây lắp điện 1): Là nhà thầu xây lắp hàng đầu, PC1 sẽ hưởng lợi từ nhu cầu xây dựng các dự án điện gió, điện mặt trời và hạ tầng truyền tải. Công ty cũng có tiềm năng từ các hợp đồng EPC (thiết kế, mua sắm, xây dựng) trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

• POW (Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam): Với nhà máy điện LNG đầu tiên tại Nhơn Trạch 3 và 4, POW được hưởng lợi từ xu hướng tăng tỷ trọng điện khí LNG và nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao.

Ngoài ra, các doanh nghiệp như PVS (dịch vụ kỹ thuật dầu khí), PVD (khoan dầu khí) và GAS (vận chuyển khí) cũng có tiềm năng hưởng lợi gián tiếp từ các dự án LNG và hạ tầng năng lượng.

Thách Thức Về Nguồn Vốn

Dù tiềm năng lớn, nhu cầu vốn đầu tư là một thách thức. Với 136 tỷ USD cần huy động trong giai đoạn 2026-2030, khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò chủ đạo. VnDirect nhấn mạnh rằng các cơ chế pháp lý rõ ràng, ổn định và hấp dẫn là yếu tố then chốt để thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo. Chính phủ cần ban hành khung giá cho điện gió, điện mặt trời và cơ chế đấu thầu dự án trong năm 2025 để tạo động lực cho nhà đầu tư.

Kết Luận

Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược phát triển năng lượng xanh của Việt Nam, với trọng tâm là năng lượng tái tạo và điện khí LNG. Các doanh nghiệp như REE, HDG, GEG, PC1 và POW được dự báo sẽ dẫn đầu làn sóng đầu tư mới, nhờ vị thế vững chắc trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và hạ tầng điện. Tuy nhiên, thành công của kế hoạch này phụ thuộc vào khả năng huy động vốn và hoàn thiện khung pháp lý, tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia hiệu quả.