Bên dòng sông lững lờ ở một thị trấn nhỏ miền Bắc Việt Nam, cụ Minh, 68 tuổi, ngồi trầm ngâm trên chiếc ghế mây cũ kỹ. Trước mặt cụ là tách trà nóng bốc khói, tờ báo tài chính nhàu nhĩ, và chiếc điện thoại hiển thị ứng dụng giao dịch chứng khoán. Với cụ, thị trường không chỉ là những con số nhảy múa, mà là một ván cờ đời người – mỗi quyết định là một nước đi, mỗi ngày sống là một chiến thắng. Hai mươi năm lăn lộn trên sàn HOSE, cụ học được rằng giá trị thật sự không nằm ở lợi nhuận, mà ở những điều ta thường bỏ qua.
Một buổi chiều cuối tuần, Lan, cháu gái cụ, xộc vào nhà, tay ôm chiếc laptop sáng rực biểu đồ. Cô sinh viên ngành tài chính, mắt lấp lánh như vừa phát hiện kho báu. “Ông ơi, cháu vừa làm bài nghiên cứu đỉnh lắm! Về dân số thế giới và thị trường chứng khoán. Ông nghe cháu kể đi!” Cụ Minh nhướng mày, nghĩ thầm: “Lý thuyết sách vở thì liên quan gì đến ngày thị trường đỏ sàn?” Nhưng ánh mắt háo hức của Lan khiến cụ gật đầu.
Lan mở laptop, chỉ vào biểu đồ VN-Index song song với đường cong dân số thế giới. “Ông ơi, thế giới có hơn 8 tỷ người, chỉ mất 12 năm rưỡi để tăng từ 7 tỷ lên 8 tỷ. Nhưng chỉ 8% sống qua tuổi 65 như ông. Ở Việt Nam, ông là một trong 592.000 người trong số 7,4 triệu người lớn tuổi. Ông như cổ phiếu hiếm, một ‘blue-chip’ trong thị trường cuộc đời!” Lan vung tay, giọng sôi nổi như đang thuyết trình trước hàng trăm nhà đầu tư.
Cụ Minh khẽ cười, nhấp ngụm trà. “Cổ phiếu hiếm? Liên quan gì đến mua bán cổ phiếu hả cháu?”
Lan nhảy khỏi ghế, giọng vang như sàn giao dịch lúc cao trào. “Ông có căn nhà này, nước sạch, cơm ngon. Nhưng 23% dân số thế giới không có nhà, 15% đói khát, 13% uống nước bẩn. Ông đầu tư chứng khoán, mua cổ phiếu VNM, FPT, trong khi hàng tỷ người không có nổi 2 đô-la một ngày. Ông như nhà đầu tư ‘bắt đúng đáy’ trong thị trường đời, còn họ chưa từng được vào sàn!”
Cụ Minh lặng đi, nhớ lại thập niên 2000 khi VN-Index chỉ vài trăm điểm. Cụ gom tiền tiết kiệm, mua những lô cổ phiếu đầu tiên. Thị trường lên xuống như sóng, có lúc thua lỗ nặng năm 2008, có lúc chốt lời đỉnh cao năm 2022 khi VN-Index chạm 1.800. Giờ nghĩ lại, việc có nhà, có vốn để đầu tư, hóa ra là đặc quyền mà hàng tỷ người chỉ dám mơ.
Lan tiếp tục, giọng như dẫn dắt một phiên IPO triệu đô. “Ông có điện thoại để check giá cổ phiếu, lướt Internet, đọc tin từ CafeF, phân tích báo cáo SSI. Nhưng 70% dân số thế giới không có Internet! Ông biết chữ, dạy cháu đọc biểu đồ nến, tính P/E. Trong khi 17% người mù chữ, không bao giờ hiểu nổi tin tức tài chính.”
Cụ Minh bật cười, nhớ những buổi tối dưới ánh đèn mờ, cầm tay Lan dạy phân tích dòng tiền, giải thích vì sao cổ phiếu ngân hàng “hot”. Ông từng nghĩ đó chỉ là thú vui tuổi già, nhưng hóa ra, biết chữ, hiểu thị trường, là tài sản quý hơn cả danh mục đầu tư. “Thế còn chuyện cháu học đại học, có gì đặc biệt không?” ông hỏi, mắt sáng như phát hiện cổ phiếu tiềm năng.
Lan gật đầu, chỉ vào biểu đồ so sánh học vấn và lợi nhuận đầu tư. “Cháu học đại học, nhưng chỉ 7% dân số thế giới có bằng đại học. Những người như ông và cháu thường thắng lớn trên thị trường, vì biết đọc ‘tín hiệu’. Chúng ta như nhà đầu tư nắm ‘cổ phiếu tăng trưởng’ trong thị trường đời, trong khi hàng tỷ người không có cơ hội mua vào!”
Cụ Minh nhìn dòng sông lấp lánh ánh hoàng hôn, nhớ những lần “đu đỉnh” sai lầm, những đêm mất ngủ vì thị trường lao dốc. Nhưng giờ, ông nhận ra những thứ tưởng bình thường – mái nhà, chiếc điện thoại, kiến thức từ ngày miệt mài học hỏi – là những “khoản đầu tư” giá trị hơn vàng.
Lan khép laptop, nắm tay ông, giọng dịu dàng nhưng đầy sức mạnh. “Ông ơi, mỗi ngày ông sống, mỗi lần mở app giao dịch hay nhâm nhi tách trà, là một chiến thắng. Ông đã vượt qua bao ‘phiên đỏ sàn’ để đứng đây, như nhà đầu tư kỳ cựu. Cháu tự hào về ông, như tin vào cổ phiếu dẫn đầu thị trường!”
Cụ Minh cảm thấy mắt cay cay. Ông siết tay cháu, giọng run run. “Cảm ơn cháu, Lan. Ông chưa bao giờ nghĩ mình giàu có đến thế. Từ giờ, ông sẽ trân trọng từng phiên giao dịch, từng khoảnh khắc, như chờ một con sóng lớn.”
Từ đó, mỗi sáng, cụ Minh vẫn ngồi bên hiên nhà, nhưng tâm hồn đã đổi thay. Ông không chỉ kiểm tra danh mục đầu tư mà còn mỉm cười với từng tia nắng, từng ngụm trà. Ông biết, trong thế giới 8 tỷ người, ông là nhà đầu tư đặc biệt – không chỉ trên sàn chứng khoán, mà trong cuộc chơi vĩ đại của đời người.
Câu chuyện của cụ Minh như hồi chuông đánh thức. Dù bạn đang “đu” cổ phiếu hay chỉ sống qua từng ngày, hãy dừng lại, nhìn quanh, và trân trọng những đặc quyền bạn có. Bởi trong sàn giao dịch toàn cầu, những điều bạn coi là hiển nhiên – mái nhà, chiếc điện thoại, tấm bằng đại học – có thể là “cổ phiếu vàng” mà hàng tỷ người chỉ dám mơ.
