Đồng đô la Mỹ, từng được xem là bến đỗ an toàn trong hệ thống tài chính toàn cầu, đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Kể từ giữa tháng 1/2025, đồng bạc xanh đã mất giá hơn 9% so với rổ tiền tệ chính, với 2/5 mức giảm diễn ra sau ngày 1/4/2025. Điều đáng lo ngại hơn là lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng 0,2 điểm phần trăm, nhưng đồng đô la vẫn tiếp tục suy yếu. Báo cáo này phân tích nguyên nhân gốc rễ của cuộc khủng hoảng, từ chính sách thương mại của Nhà Trắng đến những hệ lụy toàn cầu của một đồng đô la mất giá.
Sự Suy Giảm Liên Tục Của Đồng Đô La
Chỉ số đồng đô la ICE đã chạm mức thấp nhất trong ba năm, với đồng đô la mất giá đáng kể so với các đồng tiền trú ẩn an toàn như đồng yên Nhật, franc Thụy Sĩ và euro. Tính từ đầu năm 2025, đồng đô la đã giảm khoảng 8%, gần chạm mức thấp nhất trong ba năm qua. Các nhà phân tích tại Deutsche Bank nhận định rằng thị trường đang đánh giá lại vai trò của đồng đô la như một đồng tiền dự trữ thế giới, bước vào giai đoạn “phi đô la hóa” nhanh chóng.
Sự sụt giảm này diễn ra đặc biệt mạnh mẽ sau khi Tổng thống Trump công bố các mức thuế quan mới đối với hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia vào đầu tháng 4/2025. Chỉ số Bloomberg Dollar Spot đã giảm 3% trong tháng này, đánh dấu tháng giảm mạnh nhất kể từ cuối năm 2022.
“Thông thường, đồng đô la sẽ tăng giá khi có các đợt tăng thuế quan đáng kể. Sự giảm giá đồng thời cho thấy sự thay đổi trong tâm lý nhà đầu tư,” Neel Kashkari, Chủ tịch Fed Minneapolis, nhận xét.
Dòng Vốn Rút Khỏi Thị Trường Mỹ
Một dấu hiệu rõ ràng của khủng hoảng niềm tin là dòng vốn nước ngoài rút khỏi thị trường Mỹ. Theo BofA Global Research, trong năm phiên giao dịch đầu năm 2025, khoảng 6,5 tỷ đô la vốn nước ngoài đã rời khỏi cổ phiếu Mỹ. Quỹ ETF SPDR S&P 500 (SPY) ghi nhận mức rút vốn kỷ lục 6,5 tỷ đô la trong cùng kỳ.
Không chỉ cổ phiếu, thị trường trái phiếu kho bạc cũng chịu áp lực. TD Securities cho biết, dù chưa có bằng chứng rõ ràng về việc bán tháo trái phiếu kho bạc, nhưng nỗi lo về khả năng này đã đủ để gây biến động thị trường. “Chỉ cần nhận thức rằng các nhà đầu tư nước ngoài đang rút lui cũng có thể kích hoạt hoảng loạn,” báo cáo nhận định.
Chính Sách Thuế Quan và Chiến Tranh Thương Mại
Cuộc khủng hoảng đồng đô la có nguyên nhân trực tiếp từ chính sách thương mại của Tổng thống Trump. Vào ngày 2/4/2025, ông áp đặt thuế quan đối với thép và nhôm nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia, làm tăng giá hàng hóa tiêu dùng và công nghiệp tại Mỹ. Châu Âu đã nhanh chóng trả đũa, gây thêm áp lực lên các ngành công nghiệp Mỹ.
Cách quản lý thuế quan thiếu nhất quán, với các miễn trừ và thay đổi liên tục, đã tạo ra sự bất ổn cho doanh nghiệp. Theo New York Times, “cách quản lý hỗn loạn về thuế quan là một sự nhạo báng đối với việc hoạch định chính sách.” Điều này đã khiến Wall Street lo ngại về thiệt hại lâu dài đối với nền kinh tế Mỹ.
Khủng Hoảng Nợ Công và Thâm Hụt Ngân Sách
Tình trạng tài chính yếu kém của Mỹ càng làm trầm trọng thêm khủng hoảng. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), nợ công dự kiến đạt 118% GDP vào năm 2035, tăng từ mức 100% hiện nay. Thâm hụt ngân sách năm qua đạt 7%, một con số đáng báo động đối với một nền kinh tế khỏe mạnh.
Quốc hội gần đây thông qua kế hoạch ngân sách có thể làm tăng thâm hụt thêm 5,8 nghìn tỷ đô la trong thập kỷ tới, theo Ủy ban vì Ngân sách Liên bang Có Trách nhiệm. Điều này làm tăng áp lực lên vị thế tài chính của Mỹ, đặc biệt khi các nhà đầu tư bắt đầu nghi ngờ khả năng trả nợ.
“Ý kiến tốt của thế giới về nền kinh tế Mỹ đã cho phép chúng ta nắm giữ một ‘thẻ tín dụng vàng’. Nhưng cuộc chiến thuế quan có thể làm xói mòn niềm tin đó,” Howard Marks, đồng chủ tịch Oaktree Capital Management, cảnh báo.
Áp Lực Lên Fed và Chính Sách Tiền Tệ
Chính sách của Trump đặt Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vào tình thế khó khăn. Trump gây áp lực yêu cầu Fed cắt giảm lãi suất, trong khi các chính sách thuế quan có thể làm tăng lạm phát. Chủ tịch Fed Jerome Powell đã tỏ ra cởi mở với việc nới lỏng chính sách, nhưng các quan chức như Chủ tịch Fed Atlanta Bostic cảnh báo lạm phát cốt lõi PCE có thể duy trì trên 3% đến cuối năm 2025.
Goldman Sachs đã hạ dự báo tăng trưởng GDP Mỹ năm 2025 xuống 1,8%, do gián đoạn chuỗi cung ứng từ thuế quan. Sự không chắc chắn này làm suy yếu niềm tin vào khả năng ổn định thị trường của Fed.
Đe Dọa Đối Với Vị Thế Đồng Tiền Dự Trữ
Cuộc khủng hoảng hiện nay có thể đánh dấu một bước ngoặt trong vai trò của đồng đô la như đồng tiền dự trữ toàn cầu. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ lệ đồng đô la trong dự trữ ngoại hối đã giảm từ hơn 70% năm 2000 xuống dưới 60% vào năm ngoái. Các ngân hàng trung ương đang đa dạng hóa sang vàng và các đồng tiền như nhân dân tệ Trung Quốc.
Nhóm BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi và các thành viên mới) đang thảo luận về một đồng tiền chung để thách thức sự thống trị của đồng đô la. Trump đe dọa áp thuế 100% đối với các nước BRICS nếu họ tiếp tục phi đô la hóa, nhưng điều này có thể phản tác dụng, thúc đẩy nỗ lực của họ.
Nguy Cơ Khủng Hoảng Thị Trường Trái Phiếu
Một rủi ro lớn là khả năng xảy ra khủng hoảng thị trường trái phiếu. Người nước ngoài sở hữu 8,5 nghìn tỷ đô la nợ chính phủ Mỹ, và Mỹ phải tái cấp vốn 9 nghìn tỷ đô la trong năm tới. Nếu nhu cầu đối với trái phiếu kho bạc suy yếu, tác động sẽ lan nhanh sang ngân sách, vốn nhạy cảm với lãi suất.
Tuần trước, trái phiếu kho bạc đã chứng kiến đợt bán tháo lớn nhất trong hơn 20 năm, giữa lo ngại rằng các nhà đầu tư, đặc biệt từ Trung Quốc, đang giảm lượng nắm giữ.
Hậu Quả Toàn Cầu
Một đồng đô la suy yếu sẽ gây ra những thách thức nghiêm trọng cho hệ thống tài chính toàn cầu. Không có đồng tiền nào đủ sức thay thế đồng đô la: euro thiếu tài sản an toàn, Thụy Sĩ quá nhỏ, Nhật Bản mang nợ lớn, còn vàng và tiền điện tử thiếu sự hậu thuẫn của nhà nước.
Khi các nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn, thị trường có thể trải qua những đợt bùng nổ và suy thoái gây bất ổn. Hệ thống đồng đô la, dù không hoàn hảo, là nền tảng của kinh tế toàn cầu hóa. Sự nghi ngờ về khả năng trả nợ của Mỹ có thể làm rạn nứt nền tảng này.
Kết Luận: Tương Lai Bất Định
Cuộc khủng hoảng đồng đô la là kết quả của chính sách thương mại bất nhất, tài chính yếu kém và niềm tin suy giảm vào khả năng quản trị của Mỹ. Nếu hệ thống chính trị Mỹ không giải quyết được thâm hụt và bất ổn chính sách, hệ thống tài chính toàn cầu có thể bước vào một kỷ nguyên bất ổn mới.
Đồng đô la chỉ mạnh khi chính phủ đứng sau nó đáng tin cậy. Sự suy giảm vai trò của đồng đô la không chỉ là bi kịch cho Mỹ mà còn đe dọa sự ổn định của kinh tế toàn cầu. Thế giới đang đứng trước ngã rẽ, và tương lai của đồng đô la Mỹ không còn là điểm tựa vững chắc như trước.
