Trong bối cảnh quan hệ thương mại nông sản giữa Việt Nam và Trung Quốc ngày càng thắt chặt, hai nước đã ký thêm 4 nghị định thư mới, mở rộng cơ hội xuất khẩu ớt, chanh leo, tổ yến và cám gạo. Với 24 nghị định thư đã ký kết và kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt hàng tỷ USD, Trung Quốc tiếp tục là thị trường trọng điểm, thu hút nhiều doanh nghiệp nông sản Việt Nam đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu.
I. Ký Kết 4 Nghị Định Thư Nông Nghiệp Mới
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Việt Nam từ ngày 14-15/4/2025, hai bên đã ký kết 4 nghị định thư quan trọng, bao gồm:
-
Nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối với quả ớt xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.
-
Nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối với quả chanh leo xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.
-
Nghị định thư về an toàn và kiểm dịch động, thực vật đối với cám gạo và cám gạo chiết ly làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi xuất khẩu sang Trung Quốc.
-
Nghị định thư về kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với tổ yến thô và tổ yến sạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.
Ngoài các mặt hàng trên, Trung Quốc đang đẩy nhanh thủ tục cấp phép chính thức cho các sản phẩm nông sản Việt Nam như hoa quả có múi và dược liệu đông y có nguồn gốc thực vật. Ngược lại, Việt Nam cam kết hỗ trợ nhập khẩu cá tầm từ Trung Quốc. Tính đến nay, hai bên đã ký tổng cộng 24 thỏa thuận và nghị định thư về xuất nhập khẩu nông, lâm, thủy sản. Trong năm 2024, 4 nghị định thư khác đã được ký kết, bao gồm xuất khẩu sầu riêng đông lạnh, cá sấu, khỉ và dừa tươi.
II. Trung Quốc: Thị Trường Xuất Khẩu Nông Sản Hàng Đầu
Trung Quốc hiện là thị trường nhập khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam và là đối tác thương mại hàng đầu trong ASEAN. Theo Cục Hải quan (Bộ Tài chính), trong quý I/2025, Trung Quốc chi 521 triệu USD nhập khẩu rau quả Việt Nam, dẫn đầu các thị trường. Năm 2024, người tiêu dùng Trung Quốc đã chi 4,6 tỷ USD cho mặt hàng này.
Hiện tại, 14 loại nông sản Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường 1,4 tỷ dân, bao gồm 6 mặt hàng có nghị định thư (dưa hấu, măng cụt, thạch đen, sầu riêng, chuối tươi, khoai lang) và 6 mặt hàng truyền thống chưa có nghị định thư (thanh long, chôm chôm, xoài, vải, nhãn, mít). Riêng chanh leo và ớt đang trong giai đoạn xuất khẩu thí điểm, với triển vọng được chính thức hóa sau các nghị định thư mới.
III. Doanh Nghiệp Việt Tăng Tốc Xuất Khẩu Sang Trung Quốc
Nhiều doanh nghiệp nông sản Việt Nam đang tận dụng cơ hội từ các nghị định thư mới để đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc:
-
Nafoods Group (HoSE: NAF): Là doanh nghiệp dẫn đầu xuất khẩu chanh leo tại châu Á, chiếm 10% sản lượng toàn cầu, Nafoods đặt trọng tâm phát triển thị trường Trung Quốc. Tháng 11/2023, công ty ký hợp đồng hợp tác chiến lược với Công ty Guangxi Ant Foreign Goods Supply Chain Management, nhằm thúc đẩy xuất khẩu chanh leo, thanh long, xoài, dứa, dừa và các sản phẩm chế biến như nước ép, trái cây sấy và đông lạnh.
-
Hoàng Anh Gia Lai (HoSE: HAG): Sở hữu hơn 7.000 ha chuối, Hoàng Anh Gia Lai xuất khẩu hàng trăm nghìn tấn mỗi năm sang Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và thị trường nội địa. Mỗi tuần, công ty xuất 200 container chuối sang Trung Quốc, với giá bán gần đây đạt trên 12 USD/thùng, tăng 10% so với tuần trước. Chủ tịch Đoàn Nguyên Đức nhấn mạnh: “Trung Quốc là ‘gã khổng lồ’ tiêu thụ nông sản Việt, chuối không đủ để giao.”
-
BigInvest Group (BIG): Công ty hợp tác chặt chẽ với các đối tác Trung Quốc, tập trung xuất khẩu sầu riêng và cà phê. Các sản phẩm được kiểm định kỹ lưỡng để đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng khắt khe của Hải quan Trung Quốc (GACC).
-
Tập đoàn PAN: Trong chuyến thăm của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường (12-14/10/2024), PAN đã giới thiệu các sản phẩm nông sản Việt Nam như Bibica (BBC) và Lafooco (LAF). Tập đoàn đánh giá cao tiềm năng thị trường Trung Quốc và đang đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản và thực phẩm.
IV. Triển Vọng Tương Lai
Việc ký kết 4 nghị định thư mới đánh dấu bước tiến quan trọng trong hợp tác nông nghiệp Việt Nam – Trung Quốc, mở ra cơ hội cho các mặt hàng ớt, chanh leo, tổ yến và cám gạo thâm nhập sâu hơn vào thị trường tỷ dân.
Với các chính sách hỗ trợ và nhu cầu tiêu thụ nông sản ngày càng tăng tại Trung Quốc, các doanh nghiệp Việt Nam như Nafoods, Hoàng Anh Gia Lai, BigInvest và PAN đang có cơ hội lớn để gia tăng kim ngạch xuất khẩu, củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
V. Kết luận:
Với 24 nghị định thư và kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt hàng tỷ USD, Trung Quốc không chỉ là thị trường chiến lược mà còn là động lực tăng trưởng cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Các doanh nghiệp cần tiếp tục nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe và tận dụng các hiệp định để tối ưu hóa cơ hội xuất khẩu trong năm 2025 và các năm tiếp theo.
