Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 14/4/2025, hai nước đã ký kết 45 văn kiện hợp tác, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quan hệ song phương. Nổi bật trong số này là các thỏa thuận liên quan đến dự án đường sắt chiến lược Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, với tổng vốn đầu tư hơn 200.000 tỷ đồng, dự kiến khởi công vào tháng 12/2025. Các văn kiện này không chỉ thúc đẩy hợp tác giao thông mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế, thương mại và kết nối khu vực.
I. Loạt Thỏa Thuận Đường Sắt Quan Trọng
Tại trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Tập Cận Bình đã chứng kiến lễ giới thiệu 45 văn bản hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương hai nước. Trong lĩnh vực đường sắt, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã ký bốn văn kiện then chốt:
-
Bản Ghi Nhớ Thành Lập Ủy Ban Liên Hợp Hợp Tác Đường Sắt Việt – Trung: Ký giữa Bộ Xây dựng Việt Nam và Ủy ban Phát triển và Cải cách Quốc gia Trung Quốc, văn kiện này đặt nền móng cho việc phối hợp chặt chẽ, đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt chiến lược.
-
Biên Bản Làm Việc Hỗ Trợ Kỹ Thuật: Ký với Tổng cục Hợp tác Phát triển Quốc tế Trung Quốc (CIDCA), thỏa thuận tập trung vào khảo sát thực địa và hỗ trợ kỹ thuật lập Báo cáo nghiên cứu khả thi cho tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng.
-
Công Thư Hỗ Trợ Quy Hoạch Tuyến Đồng Đăng – Hà Nội và Móng Cái – Hạ Long – Hải Phòng: Trung Quốc cam kết hỗ trợ kỹ thuật lập quy hoạch hai tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn, tăng cường kết nối giao thông khu vực biên giới.
-
Công Thư Hỗ Trợ Báo Cáo Nghiên Cứu Khả Thi Tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng: Đây là văn kiện quan trọng, tạo cơ sở pháp lý để hai bên phối hợp hoàn thiện thủ tục, đảm bảo dự án khởi công đúng tiến độ.
Các thỏa thuận này thể hiện quyết tâm của cả Việt Nam và Trung Quốc trong việc hiện thực hóa các dự án đường sắt chiến lược, vốn được lãnh đạo hai nước đặc biệt quan tâm trong thời gian qua.
II. Tuyến Đường Sắt 200.000 Tỷ: Quy Mô và Ý Nghĩa
Dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, với tổng vốn đầu tư 203.231 tỷ đồng, là một trong những công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia. Tuyến đường có các đặc điểm nổi bật:
-
Quy mô: Tuyến chính dài gần 391 km, kết hợp 3 tuyến nhánh dài 27,9 km, đi qua 9 tỉnh, thành phố: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng. Dự án bao gồm 18 nhà ga (3 ga lập tàu, 15 ga hỗn hợp) và 13 trạm tác nghiệp kỹ thuật.
-
Thiết kế hiện đại: Đường sắt khổ tiêu chuẩn 1.435 mm, tốc độ thiết kế 160 km/h trên tuyến chính (Lào Cai – Lạch Huyện), 120 km/h qua Hà Nội và 80 km/h trên các tuyến nhánh.
-
Nguồn vốn: Dự án sử dụng vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Trung Quốc (China Eximbank), với chi phí bồi thường và tái định cư chiếm 35.751 tỷ đồng.
Dự án được kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích kinh tế – xã hội:
-
Kết nối khu vực: Liên kết trực tiếp với vùng Tây Nam Trung Quốc (quy mô dân số trên 500 triệu người), mở rộng giao thương với mạng lưới đường sắt Á – Âu.
-
Phát triển kinh tế: Thúc đẩy đô thị hóa, thương mại, du lịch và giảm chi phí logistics.
-
Bảo vệ môi trường: Giảm áp lực lên giao thông đường bộ, góp phần xây dựng nền kinh tế xanh, bền vững.
III. Tiến Độ và Vai Trò Của Hợp Tác Việt – Trung
Để đảm bảo khởi công đúng kế hoạch vào tháng 12/2025, Bộ Xây dựng đang tích cực phối hợp với phía Trung Quốc. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 157/TB-VPCP ngày 5/4/2025, các công tác chuẩn bị đang được đẩy nhanh:
-
Hỗ trợ kỹ thuật từ Trung Quốc: Trung Quốc sẽ cung cấp chuyên gia và công nghệ để lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, đảm bảo dự án đạt tiêu chuẩn quốc tế.
-
Thành lập Ủy ban liên hợp: Cơ chế này giúp hai nước giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, từ thủ tục pháp lý đến huy động vốn.
-
Công tác nội bộ: Việt Nam đang hoàn thiện các bước thẩm định, phê duyệt và triển khai tái định cư tại các địa phương liên quan.
Bộ Xây dựng cũng đề xuất phía Trung Quốc sớm hoàn tất thủ tục ký kết Công thư hỗ trợ kỹ thuật, tạo điều kiện để các cơ quan hai bên phối hợp hiệu quả hơn trong giai đoạn tới.
IV. Tầm Nhìn Chiến Lược
Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng không chỉ là một dự án hạ tầng mà còn là biểu tượng của hợp tác Việt – Trung trong thời kỳ mới. Việc kết nối trực tiếp với Trung Quốc – nền kinh tế lớn thứ hai thế giới – sẽ giúp Việt Nam tận dụng tối đa tiềm năng thương mại và đầu tư, đồng thời khẳng định vị thế trong mạng lưới giao thông khu vực.
Với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ Trung Quốc, cùng quyết tâm của Chính phủ Việt Nam, dự án hứa hẹn trở thành động lực quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội, góp phần hiện thực hóa mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Khi hoàn thành vào năm 2030, tuyến đường sắt này sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho giao thông và kinh tế Việt Nam.
