Ngày 13/4/2025, Việt Nam và Mỹ đang đẩy mạnh hợp tác kinh tế nhằm thu hẹp thâm hụt thương mại song phương, với loạt hợp đồng trị giá hàng chục tỷ USD trong các lĩnh vực hàng không, dầu khí và công nghệ cao. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đạt kỷ lục 123,5 tỷ USD trong năm 2024, tăng gần 20% so với năm 2023, đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thặng dư thương mại lớn thứ ba với Mỹ, sau Trung Quốc và Mexico.
Trước áp lực từ chính sách áp thuế đối ứng 46% của Tổng thống Donald Trump công bố ngày 2/4/2025, hai nước đã thống nhất khởi động đàm phán về một thỏa thuận thương mại đối ứng, bao gồm các điều khoản về thuế. Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos tháng 1/2025, Thủ tướng Việt Nam nhấn mạnh mong muốn tăng cường nhập khẩu từ Mỹ trong các lĩnh vực thế mạnh như hàng không, công nghệ cao và năng lượng, tận dụng lợi thế cạnh tranh của cả hai bên.
Loạt Hợp Đồng Tỷ Đô: Hàng Không Dẫn Đầu
Hợp tác thương mại Việt – Mỹ ghi dấu ấn từ năm 2017, khi Tổng thống Trump thăm Việt Nam trong nhiệm kỳ đầu tiên. Một loạt biên bản ghi nhớ (MOU) trị giá hàng tỷ USD đã được ký kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam và các tập đoàn Mỹ, mở đường cho các dự án chiến lược.
Vietnam Airlines:
- Năm 2017, Vietnam Airlines ký hợp đồng 1,5 tỷ USD với Pratt & Whitney để mua và hỗ trợ 44 động cơ cho 20 máy bay Airbus A321neo.
- Năm 2019, hãng tiếp tục ký hai hợp đồng trị giá hơn 1 tỷ USD với Pratt & Whitney về bảo dưỡng động cơ và với Sabre để triển khai hệ thống quản trị doanh thu.
- Trước đó, năm 2018, Vietnam Airlines ký hợp đồng 400 triệu USD với Sabre để nâng cấp hệ thống công nghệ hàng không.
- Mới đây, ngày 9/4/2025, hãng ký MOU với Ngân hàng Citi, cam kết tài trợ vốn từ 560 triệu USD cho các dự án chiến lược. Vietnam Airlines cũng đang đàm phán mua 50 máy bay thân hẹp Airbus A320NEO hoặc Boeing B737 MAX cùng 10 động cơ dự phòng, với tổng đầu tư ước tính 3,7 tỷ USD.
Vietjet Air:
- Năm 2017, Vietjet ký thỏa thuận 600 triệu USD với Pratt & Whitney để mua và bảo dưỡng 20 động cơ PW1000G cho 10 máy bay A321NEO, kèm chương trình quản lý động cơ EngineWise 12 năm.
- Năm 2019, tại Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ – Triều lần 2, Vietjet ký hợp đồng mua 100 máy bay Boeing 737 MAX trị giá 12,7 tỷ USD, nâng tổng đơn hàng lên 200 chiếc. Cùng năm, hãng ký thỏa thuận 5,3 tỷ USD với General Electric về bảo dưỡng động cơ LEAP-1B.
- Gần đây, ngày 9/4/2025, Vietjet ký hợp tác 300 triệu USD với AV AirFinance, nằm trong gói thỏa thuận tài chính 4 tỷ USD với các đối tác Mỹ. Tổng giá trị hợp đồng của Vietjet với các tập đoàn Mỹ như GE và Pratt & Whitney đạt gần 50 tỷ USD, với các dự án đang đàm phán trị giá 14 tỷ USD.
Bamboo Airways:
Năm 2019, Bamboo Airways ký thỏa thuận mua 10 máy bay Boeing 787-9 Dreamliner trị giá gần 3 tỷ USD. Tuy nhiên, hãng đã ngừng khai thác dòng máy bay này từ tháng 11/2023.
Dầu Khí: Dự Án LNG Quy Mô Lớn
Tổng Công ty Khí Việt Nam (PV GAS) cũng góp phần quan trọng vào nỗ lực cân bằng thương mại. Năm 2017, PV GAS ký hai MOU với các đối tác Mỹ:
- Dự án Kho cảng LNG Sơn Mỹ: Thỏa thuận trị giá 1,3 tỷ USD với Tập đoàn AES đã dẫn đến thành lập liên doanh Công ty TNHH Kho cảng LNG Sơn Mỹ vào năm 2023. Với tổng vốn đầu tư hơn 1,3 tỷ USD, dự án có quy mô 3.500 ha, cung cấp 3,6 triệu tấn khí LNG mỗi năm, trở thành một trong những kho cảng LNG lớn nhất Việt Nam.
- Hợp tác với Alaska Gasline Development Corporation (AGDC): MOU này tập trung vào cung cấp LNG và đầu tư thượng nguồn tại các mỏ khí ở Alaska. Tuy nhiên, dự án Alaska LNG hiện vẫn chưa được triển khai.
Tầm Nhìn Chiến Lược
Các hợp đồng lớn trong lĩnh vực hàng không và dầu khí không chỉ giúp thu hẹp thâm hụt thương mại mà còn củng cố quan hệ kinh tế Việt – Mỹ.
Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại, như vấn đề lỗi sản xuất động cơ PW1100G của Pratt & Whitney vào năm 2023, ảnh hưởng đến hơn 1.000 động cơ trên toàn cầu. Dù vậy, các doanh nghiệp Việt Nam đang nỗ lực vượt qua bằng cách đa dạng hóa đối tác và đầu tư vào công nghệ hiện đại.
Với các đơn hàng chiến lược và đàm phán thương mại đang tiến triển, Việt Nam không chỉ tận dụng cơ hội từ thị trường Mỹ mà còn khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các chuyên gia nhận định, những nỗ lực này sẽ tạo nền tảng vững chắc để hai nước đạt được cân bằng thương mại bền vững trong tương lai.
