Ngày 13/4/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố miễn thuế đối ứng tạm thời cho các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính và chip bán dẫn, mang lại sự nhẹ nhõm ban đầu cho ngành công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, ông Trump nhanh chóng khẳng định đây chỉ là biện pháp ngắn hạn, với một loại thuế mới đang được chuẩn bị, nhắm vào chuỗi cung ứng điện tử – trọng tâm trong chiến lược thương mại dài hạn của Mỹ.
I. Miễn Thuế Tạm Thời: Thở Phào Ngắn Hạn
Tối 11/4/2025, Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) thông báo miễn thuế đối ứng cho khoảng 20 mặt hàng điện tử tiêu dùng, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính xách tay, ổ cứng, chip xử lý, thẻ nhớ, chất bán dẫn, pin mặt trời và màn hình TV phẳng. Quyết định này giúp các sản phẩm trên tránh được mức thuế 145% áp dụng cho hàng Trung Quốc và 10% cho các nền kinh tế khác.
Theo số liệu thương mại năm 2024:
- Các mặt hàng được miễn thuế có tổng giá trị nhập khẩu vào Mỹ khoảng 390 tỷ USD (trong đó hơn 101 tỷ USD từ Trung Quốc).
- Đối với các tập đoàn như Apple (sản xuất 80% iPad và hơn 50% máy Mac tại Trung Quốc), Samsung và Dell, động thái này giảm áp lực chi phí đáng kể, đặc biệt khi vốn hóa thị trường của Apple từng mất 640 tỷ USD tuần trước do lo ngại thuế quan.
II. Trump: “Không Ai Thoát Thuế”
Sự lạc quan nhanh chóng bị dập tắt khi Tổng thống Trump tuyên bố trên Truth Social ngày 13/4/2025:
“KHÔNG có ai thoát khỏi mức thuế này cả.”
Ông nhấn mạnh các sản phẩm được miễn thuế chỉ “chuyển sang nhóm thuế khác”, với ngành bán dẫn và chuỗi cung ứng điện tử nằm trong tầm ngắm của các cuộc điều tra thuế quan an ninh quốc gia sắp tới. Trong cuộc phỏng vấn trên Air Force One ngày 12/4, ông Trump tiết lộ thêm chi tiết về thuế bán dẫn sẽ được công bố vào 14/4.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick xác nhận trên ABC News rằng các mặt hàng điện tử, bao gồm chip bán dẫn, sẽ chịu thuế mới trong 1-2 tháng tới, với mức thấp hơn 145% nhưng có thể bắt đầu từ 25% và tăng dần. Ông nhấn mạnh: “Đây là vấn đề an ninh quốc gia. Chúng ta cần đưa sản xuất về Mỹ”.
III. Chiến Lược Dài Hạn: Đưa Sản Xuất Về Mỹ
Chính sách thuế quan của ông Trump nhằm tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, giảm phụ thuộc vào nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Kush Desai khẳng định: “Tổng thống Trump muốn đảm bảo Mỹ không lệ thuộc vào Trung Quốc cho các công nghệ chủ chốt như chip và điện thoại thông minh”. Việc miễn thuế tạm thời được thiết kế để tạo thời gian cho doanh nghiệp chuyển sản xuất về Mỹ.
Các ngành thép, nhôm, ô tô và dược phẩm đã chịu thuế riêng, và ngành điện tử không phải ngoại lệ. Bloomberg cho rằng mức thuế mới có thể dao động từ 25% trở lên, tùy ngành, với bán dẫn là trọng tâm do vai trò an ninh quốc gia. Tuy nhiên, việc xây dựng chuỗi cung ứng nội địa cho điện tử sẽ mất nhiều năm và tốn kém hàng tỷ USD.
IV. Tác Động Toàn Cầu
Quyết định miễn thuế tạm thời giúp các hãng công nghệ như Apple, HP và Dell có thêm thời gian chuẩn b:
- Apple đã nhập 1,5 triệu iPhone về Mỹ từ cuối tháng 3
- HP và Dell ưu tiên nhập các sản phẩm cao cấp.
Tuy nhiên, khả năng chuyển sản xuất về Mỹ trong ngắn hạn là thách thức lớn khi phần lớn điện tử được sản xuất ở châu Á.
Trung Quốc phản ứng kiềm chế, gọi đây là “bước đi nhỏ” và kêu gọi Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn thuế. Các quốc gia như Việt Nam, Đài Loan và Hàn Quốc đối mặt cả cơ hội lẫn thách thức. Việt Nam, với vai trò ngày càng lớn trong chuỗi cung ứng điện tử, có thể thu hút thêm đầu tư nếu các hãng chuyển sản xuất từ Trung Quốc. Tuy nhiên, thuế mới có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu điện tử của các nước này sang Mỹ.
TSMC (Đài Loan), nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, đang hưởng lợi từ việc miễn thuế máy móc sản xuất bán dẫn và đầu tư hàng tỷ USD vào nhà máy tại Mỹ. Dù vậy, chính sách thuế mới yêu cầu TSMC và các hãng tương tự phải điều chỉnh chiến lược dài hạn.
V. Thị Trường Biến Động
Tuyên bố thuế quan của ông Trump gây biến động mạnh trên Phố Wall, với chỉ số S&P 500 giảm hơn 10% kể từ khi ông nhậm chức ngày 20/1/2025.
Sven Henrich, chiến lược gia tại NorthmanTrader, chỉ trích: “Doanh nghiệp Mỹ không thể lập kế hoạch khi chính sách thay đổi liên tục”.
Dù vậy, Dan Ives từ Wedbush Securities lạc quan: “Việc miễn thuế smartphone và chip là yếu tố thay đổi cuộc chơi, đặc biệt với Apple”.
VI. Kết Luận
Chính sách thuế quan của Tổng thống Trump vừa linh hoạt vừa cứng rắn, với việc miễn thuế tạm thời cho điện tử nhằm tạo thời gian chuyển đổi, nhưng thuế mới sắp tới sẽ định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu. Các công ty công nghệ và các quốc gia như Việt Nam cần chuẩn bị cho kịch bản thuế bán dẫn và điện tử, dự kiến áp dụng trong vài tháng tới. Dù mức thuế mới có thể thấp hơn, tác động đến thương mại quốc tế sẽ sâu rộng, đòi hỏi sự thích nghi nhanh chóng từ tất cả các bên liên quan.
