Từ nay đến năm 2030, Việt Nam dự kiến đầu tư khoảng 15 tỷ USD vào hệ thống lưới truyền tải điện toàn quốc, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây lắp điện và sản xuất thiết bị điện. Đây là bước đi chiến lược, mang tính quyết định nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành điện trong thập kỷ tới.
Kế Hoạch Đầu Tư Lưới Truyền Tải Điện Đến Năm 2030
Theo Quy hoạch Phát triển Điện lực Quốc gia giai đoạn 2021-2030 (Quy hoạch Điện VIII), tổng vốn đầu tư cho nguồn và lưới điện truyền tải ước tính khoảng 134,7 tỷ USD. Trong đó, lĩnh vực truyền tải điện chiếm 14,9 tỷ USD, tương đương mức đầu tư trung bình 1,5 tỷ USD mỗi năm. Con số này nhấn mạnh vai trò then chốt của lưới truyền tải trong chiến lược phát triển năng lượng quốc gia.
Về phân kỳ đầu tư:
- Giai đoạn 2021-2025: Tổng vốn dự kiến 57,1 tỷ USD, trong đó nguồn điện chiếm 48,1 tỷ USD và lưới truyền tải là 9,0 tỷ USD.
- Giai đoạn 2026-2030: Tổng vốn dự kiến 77,6 tỷ USD, với nguồn điện chiếm 71,7 tỷ USD và lưới truyền tải là 5,9 tỷ USD.
Quy hoạch tập trung vào phát triển các đường dây 500 kV, trạm biến áp 500 kV, cùng các hệ thống đường dây và trạm biến áp 220 kV. Theo Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT), tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của xây dựng đường dây truyền tải đạt 11%/năm, trong khi trạm biến áp đạt 13%/năm. Đây là những con số ấn tượng, báo hiệu tiềm năng phát triển mạnh mẽ cho các doanh nghiệp trong ngành.
Hiện Trạng và Định Hướng Phát Triển
Trong giai đoạn 2010-2023, ngành điện đã hoàn thành khoảng 600 dự án truyền tải với tổng vốn đầu tư gần 10 tỷ USD (trung bình 800 triệu USD/năm). Tuy nhiên, từ năm 2021-2030, mức đầu tư sẽ tăng gần gấp đôi, đạt 1,5 tỷ USD/năm, cho thấy sự quyết tâm nâng cấp hạ tầng truyền tải điện.
Các dự án trọng điểm sắp tới bao gồm tăng cường liên kết vùng miền, đặc biệt là liên kết Bắc Trung Bộ – Bắc Bộ với 8 mạch đường dây 500 kV. Nhu cầu truyền tải liên miền dự kiến tăng mạnh, từ 17 tỷ kWh vào năm 2030 lên 135 tỷ kWh vào năm 2050, chủ yếu từ miền Trung ra miền Bắc. Đến năm 2030, lưới điện 500 kV sẽ đóng vai trò xương sống trong hệ thống điện quốc gia và hỗ trợ trao đổi điện năng với các nước trong khu vực. Sau năm 2030, các công nghệ tiên tiến như truyền tải điện một chiều siêu cao áp (HVDC) và truyền tải điện xoay chiều trên 500 kV sẽ được nghiên cứu ứng dụng.
Luật Điện Lực (Sửa Đổi): Động Lực Mới
Luật Điện lực (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1/2/2025, mang đến hai cơ chế quan trọng thúc đẩy đầu tư lưới điện:
- Phân cấp quyết định đầu tư: UBND cấp tỉnh sẽ quyết định chủ trương đầu tư các dự án lưới điện, giúp rút ngắn thời gian triển khai.
- Tư nhân hóa lưới điện: Các đường dây truyền tải từ 220 kV trở xuống được phép tư nhân đầu tư, mở ra cơ hội lớn cho khu vực tư nhân tham gia.
Năm 2025, EVNNPT đặt mục tiêu khởi công 34 dự án mới và hoàn thành 74 dự án trên toàn quốc, với tổng giá trị đầu tư xây dựng ước tính 20.670 tỷ đồng. Những thay đổi này hứa hẹn tạo làn sóng đầu tư mới, đặc biệt ở phân khúc lưới điện 220 kV trở xuống.
Doanh Nghiệp Hưởng Lợi: GELEX và PC1
Tập đoàn GELEX (GEX): Đầu Tàu Thiết Bị Điện
Tập đoàn GELEX, thông qua Công ty Cổ phần Điện lực Gelex (GEE), sở hữu 8 công ty con với chuỗi sản phẩm toàn diện trong ngành điện. GELEX hiện nắm giữ 4 thương hiệu đạt chuẩn quốc gia năm 2024:
- CADIVI: Dẫn đầu thị phần dây và cáp điện với 31% trong giai đoạn 2021-2023.
- THIBIDI: Thương hiệu máy biến áp số 1 Việt Nam về mức độ nhận diện và thị phần.
- Viglacera: Nhà sản xuất vật liệu xây dựng hàng đầu.
- GELEX Electric: Cung cấp máy biến dòng điện và máy biến điện áp EMIC.
GELEX đang tập trung tối ưu hóa sản xuất, đẩy mạnh R&D để phát triển sản phẩm công nghệ cao và thân thiện môi trường. Gần đây, tập đoàn đã chào mua công khai cổ phiếu CAV và THI nhằm nâng tỷ lệ sở hữu tại CADIVI và THIBIDI lên 100%, củng cố vị thế trong lĩnh vực thiết bị điện trước làn sóng đầu tư lưới truyền tải.
Tập đoàn PC1 (PC1): Dẫn Đầu Xây Lắp Điện
Với hơn 60 năm kinh nghiệm, PC1 là đơn vị hàng đầu trong xây lắp điện, đặc biệt với các dự án tổng thầu EPC cấp điện áp 500 kV. Công ty còn dẫn đầu sản xuất cột thép đơn thân 110 kV, 220 kV và cột thép liên kết thanh đến 750 kV, với công suất trên 50.000 tấn/năm.
Năm 2024, PC1 trúng thầu nhiều dự án lớn, bao gồm hợp đồng trị giá 3.000 tỷ đồng tại dự án đường dây 500 kV mạch 3 và các gói thầu xây lắp trị giá 2.342 tỷ đồng trong quý IV. Doanh thu mảng xây lắp và sản xuất công nghiệp nửa đầu năm 2024 đạt 2.820 tỷ đồng, tăng 110% so với cùng kỳ năm 2023, cho thấy tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ.
Triển Vọng Ngành Đến Năm 2030 Và Xa Hơn
Với kế hoạch đầu tư gần 15 tỷ USD và các chính sách hỗ trợ từ Luật Điện lực (sửa đổi), ngành xây lắp điện và sản xuất thiết bị điện đang đứng trước cơ hội phát triển vượt bậc. Đến năm 2030, lưới truyền tải 500-220 kV sẽ được mở rộng với 96 trạm biến áp 500 kV, 105 đường dây 500 kV, và hàng trăm dự án 220 kV. Nhu cầu truyền tải liên miền ngày càng tăng, cùng xu hướng áp dụng công nghệ mới như HVDC sau năm 2030, sẽ tiếp tục tạo động lực cho các doanh nghiệp như GELEX và PC1.
Kết Luận
Kế hoạch đầu tư 15 tỷ USD vào lưới truyền tải điện đến năm 2030 không chỉ là bước ngoặt cho ngành năng lượng Việt Nam mà còn là cơ hội vàng cho các doanh nghiệp như GELEX và PC1. Với vị thế dẫn đầu, năng lực vượt trội và chiến lược phát triển rõ ràng, hai tập đoàn này đang sẵn sàng tận dụng tối đa làn sóng đầu tư để mở rộng thị phần và nâng cao giá trị kinh doanh. Ngành xây lắp điện và thiết bị điện hứa hẹn sẽ tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam trong thập kỷ tới.
