Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ sáng ngày 05/03, Thủ tướng Phạm Minh yêu cầu NHNN nghiên cứu điều chỉnh giảm lãi suất điều hành bằng các công cụ như lãi suất tái chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn, thị trường mở; lãi suất cho vay qua đêm, lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên mà Chính phủ đã chỉ đạo, lãi suất tín phiếu ngân hàng.
Cơ chế tác động của việc giảm lãi suất đến thị trường chứng khoán
Việc NHNN giảm lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu hay lãi suất liên ngân hàng sẽ tạo ra nhiều hiệu ứng lan tỏa trong nền kinh tế, cụ thể:
- Tăng khả năng tiếp cận vốn vay: Doanh nghiệp và cá nhân có thể vay vốn với chi phí thấp hơn, từ đó thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.
- Dòng tiền dịch chuyển: Khi lãi suất tiền gửi giảm, kênh tiết kiệm trở nên kém hấp dẫn, khiến dòng tiền có xu hướng chuyển sang các kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản và vàng.
- Tâm lý thị trường tích cực: Giảm lãi suất thường là tín hiệu của chính sách tiền tệ nới lỏng, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm với lãi suất như ngân hàng, bất động sản và tiêu dùng.
- Lợi nhuận doanh nghiệp cải thiện: Các doanh nghiệp niêm yết có thể giảm chi phí vay vốn, cải thiện lợi nhuận và qua đó thúc đẩy giá cổ phiếu tăng.
Tuy nhiên, thời gian để thị trường chứng khoán thực sự “bùng nổ” phụ thuộc vào nhiều yếu tố và có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm.
Thời gian tác động của việc giảm lãi suất đến thị trường chứng khoán
Ngắn hạn (1-3 tháng):
Thông thường, ngay sau khi NHNN công bố giảm lãi suất, thị trường chứng khoán có thể phản ứng tích cực trong vòng 1-2 tháng do tâm lý nhà đầu tư và kỳ vọng vào sự tăng trưởng của nền kinh tế. Theo Viettonkin Consulting (26/05/2024), khi lãi suất tiết kiệm giảm, nhà đầu tư Việt Nam có xu hướng chuyển khoảng 20,5 tỷ USD từ tiền gửi tiết kiệm sang thị trường chứng khoán, tạo động lực tăng giá trong ngắn hạn.
Ví dụ, vào năm 2012, khi NHNN giảm lãi suất tiền gửi từ 12-13% xuống 9% (Nation Thailand, 12/06/2012), thị trường chứng khoán và bất động sản đã có dấu hiệu phục hồi từ quý 3 cùng năm, tức là khoảng 3-4 tháng sau khi lãi suất giảm.
Trung hạn (3-12 tháng):
Để thị trường chứng khoán thực sự bước vào giai đoạn “bùng nổ”, cần từ 3 đến 12 tháng. Đây là khoảng thời gian để các doanh nghiệp tận dụng chi phí vốn thấp nhằm mở rộng sản xuất và cải thiện lợi nhuận, qua đó tác động đến giá cổ phiếu.
Theo Investopedia (15/11/2024), thường mất 12 tháng để một thay đổi lãi suất có ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế, nhưng thị trường chứng khoán có thể phản ứng nhanh hơn do kỳ vọng của nhà đầu tư.
Một trường hợp điển hình là vào năm 2023, khi NHNN liên tục giảm lãi suất từ tháng 3 (Reuters, 23/05/2023), với lãi suất tái cấp vốn giảm từ 6% xuống 5%, thị trường chứng khoán Việt Nam bắt đầu phục hồi mạnh từ quý 4/2023. VN-Index tăng từ mức đáy khoảng 1.000 điểm (tháng 3/2023) lên hơn 1.200 điểm vào cuối năm, phản ánh tác động tích cực sau 6-9 tháng.
Dài hạn (hơn 12 tháng):
Nếu nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ, thị trường chứng khoán có thể duy trì đà tăng trưởng trong thời gian dài. Giai đoạn 2013-2020 là một minh chứng rõ ràng. Trong giai đoạn này, NHNN thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng và giảm lãi suất từ 9% xuống 4% (ScienceDirect), giúp VN-Index tăng từ khoảng 400 điểm (2013) lên hơn 1.000 điểm (2018), duy trì mức tăng trưởng ổn định qua nhiều năm.
Dự báo cho năm 2025
Tính đến ngày 5/3/2025, nếu NHNN tiếp tục giảm lãi suất (hiện tại lãi suất tái cấp vốn là 4,5%, theo Central Banking 19/06/2023), thị trường chứng khoán có thể phản ứng theo kịch bản sau:
- Ngắn hạn (1-3 tháng): Nếu có thông báo giảm lãi suất trong tháng 3/2025, VN-Index có thể tăng ngay trong quý 2/2025 nhờ tâm lý tích cực và dòng tiền từ tiết kiệm chuyển sang chứng khoán.
- Trung hạn (6-12 tháng): Để thị trường thực sự bùng nổ (tức VN-Index có thể tăng 20-30% hoặc hơn), thời gian hợp lý là khoảng cuối năm 2025 hoặc đầu 2026, khi doanh nghiệp cải thiện lợi nhuận và kinh tế phục hồi rõ rệt hơn.
- Yếu tố cần theo dõi: Xu hướng xuất khẩu, đầu tư nước ngoài và các tác động toàn cầu (như lạm phát tại Mỹ, chính sách của Fed) sẽ ảnh hưởng đến mức độ và thời gian tăng trưởng của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Kết luận
Thời gian để thị trường chứng khoán bùng nổ sau khi NHNN giảm lãi suất thường kéo dài từ 3 đến 12 tháng, tùy thuộc vào bối cảnh kinh tế và tâm lý nhà đầu tư. Dựa trên lịch sử, giai đoạn 6-9 tháng thường là thời điểm các tác động tích cực được phản ánh rõ rệt nhất. Tuy nhiên, để có chiến lược đầu tư hiệu quả, nhà đầu tư nên theo dõi thêm các chỉ số kinh tế vĩ mô, báo cáo tài chính doanh nghiệp và xu hướng dòng tiền ngoại.
