1. Trump Mở Rộng Chiến Tranh Thương Mại với Các Đối Tác Lớn
“Không còn chỗ cho Mexico hay Canada nữa”, Trump nói với các phóng viên trong ngày 03/03 (giờ Mỹ) khi được hỏi liệu các nước láng giềng Bắc Mỹ có thể đạt được thỏa thuận hay không. “Tất cả đã được định đoạt. Thuế sẽ có hiệu lực vào ngày 04/03”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố áp thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico, có hiệu lực từ ngày 04/03/2025. Đồng thời, ông cũng tăng gấp đôi thuế với Trung Quốc lên mức 20%. Quyết định này không chỉ giáng một đòn mạnh vào các đối tác thương mại quan trọng của Mỹ mà còn làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thương mại mới.
Tuyên bố này đã ngay lập tức tác động tiêu cực đến thị trường tài chính, với chỉ số S&P 500 giảm 1,76%, đồng Đô la Canada và Peso Mexico mất giá mạnh. Trong khi đó, Nhà Trắng khẳng định việc tăng thuế nhằm bảo vệ nền kinh tế Mỹ, đồng thời gây áp lực lên Trung Quốc trong vấn đề kiểm soát dòng fentanyl nhập lậu vào Mỹ.
2. Canada và Mexico Phản Ứng Mạnh Mẽ
Ngay sau tuyên bố của Trump, Canada và Mexico đã có những phản ứng quyết liệt. Thủ tướng Canada Justin Trudeau công bố kế hoạch áp thuế trả đũa lên 30 tỷ Đô la Canada (tương đương 20,7 tỷ USD) đối với hàng hóa Mỹ, bao gồm nước cam, bơ đậu phộng và cà phê. Nếu tình hình leo thang, danh mục thuế quan có thể mở rộng lên 86 tỷ USD, nhắm vào các mặt hàng ô tô, xe tải, thép và nhôm nhập từ Mỹ.
Trong khi đó, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum tuyên bố chính phủ nước này đang xem xét các biện pháp đối phó nhưng vẫn chờ động thái tiếp theo từ Mỹ. Các chuyên gia cảnh báo, nếu xung đột thương mại leo thang, Bắc Mỹ có thể đối mặt với sự suy giảm tăng trưởng đáng kể.
3. Mỹ Đang Đối Mặt Với Nguy Cơ Tự Gây Hại
Dù chính quyền Trump tuyên bố thuế quan sẽ bảo vệ doanh nghiệp nội địa, nhưng các nhà kinh tế cảnh báo động thái này có thể gây phản tác dụng. Thượng nghị sĩ Ron Johnson (Đảng Cộng hòa) lo ngại rằng các chuỗi cung ứng có thể bị gián đoạn, đẩy giá tiêu dùng lên cao. Một nghiên cứu từ Nhóm Kinh tế Anderson dự báo giá ô tô Mỹ có thể tăng tới 12.000 USD do chi phí linh kiện nhập khẩu từ Canada và Mexico tăng mạnh.
Ngoài ra, nền kinh tế Mỹ đang có dấu hiệu suy yếu, với chỉ số giá nguyên vật liệu đạt mức cao nhất kể từ tháng 6/2022. Tình trạng “đình trệ” kinh tế (stagnation) đang trở thành rủi ro hiện hữu, khi đơn đặt hàng mới và việc làm sụt giảm đáng kể trong tháng 1/2025.
4. Tác Động Tới Việt Nam
4.1. Cơ Hội Cho Việt Nam
Chuyển dịch chuỗi cung ứng: Việc Mỹ áp thuế cao đối với Trung Quốc có thể đẩy nhanh xu hướng các doanh nghiệp dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế.
Xuất khẩu gia tăng: Hàng hóa Việt Nam có cơ hội cạnh tranh tốt hơn tại thị trường Mỹ, đặc biệt là các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, da giày.
Thu hút đầu tư FDI: Các doanh nghiệp quốc tế có thể đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam để thiết lập cơ sở sản xuất thay thế Trung Quốc, Mexico.
4.2. Thách Thức Và Rủi Ro
Rủi ro thương mại toàn cầu: Nếu chiến tranh thương mại leo thang, tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể bị ảnh hưởng, từ đó tác động tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam.
Giám sát chặt chẽ từ Mỹ: Washington có thể tăng cường kiểm tra hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam để ngăn chặn hàng “đội lốt” Trung Quốc nhằm né thuế.
Nguy cơ bị áp thuế: Nếu Việt Nam duy trì mức thặng dư thương mại cao với Mỹ, nguy cơ bị áp thuế tương tự không thể loại trừ.
Tác động đến chuỗi cung ứng: Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc, nên giá thành sản xuất có thể tăng.
5. Kết Luận
Động thái áp thuế mới của Mỹ có thể thay đổi cán cân thương mại toàn cầu, đẩy Canada, Mexico vào cuộc chiến thuế quan và làm gia tăng căng thẳng với Trung Quốc. Việt Nam có thể hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng và xuất khẩu gia tăng, nhưng cũng cần cảnh giác trước các rủi ro về giám sát thương mại và biến động kinh tế thế giới. Doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược linh hoạt để tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro trong bối cảnh địa chính trị thương mại biến động mạnh mẽ.
